Norðanfari - 02.01.1880, Blaðsíða 3

— 3
pó okki sje enn að vita, nema óvinurinn
gegnum pá, hafi einhverstaðar sáð illgresi
naeðal hveitisins.
Skrykkjótt gekk mönnum að fá vinnu
framan af i sumar, og menn eru að upp-
gefast að fara i vistir hjá hændum í Mani-
toha, pví káupið er lítið en prældómur nóg-
ur, nema pá i stöku stað, samt fengu flest-
ir sem leituðu pess einhverja atvinnuáend-
anum, ef ekki hjá bændum þá við jarn-
brautina eða á gufubátum, og ýmsa hlaupa-
vinnu í Winmpeg; sumir tóku líka skreppu
sina á bakið og lijeldu suður yfir landa-
mærin, og fengu sjer par vinnu hjá bænd-
um, og líkaði par allt betur, höfðu par
styttri vinnutíma, hetra kaup og fæði í Da-
kota, en fyrir norðan linuna.
Yðar vinur.
"V. Sigurðsson.
Úr hrjefi ur Noregi, sem dagsett er á
Stend 27. okt. 1879.
„Jeg kom hingað 11. p. m. með gufu-
skipinu „Sartor“ frá Bergen, og pótti mjer
polanlegra að vera með pvi enn „Diönu“,
pað gengur hjer fjórum sinnum í viku á
millum Fane og Bergen, og kemur víða við
á leiðinni. AUs munu hjer vera yfir 20
gufuhátar sem ganga daglega um Korsfjörð
og Bergenssund, og inn i smáfirðina , sem
hjer eru í kring.
Haustið hefir veríð lijer votviðrasamt,
flesta daga súld, en kyrrur siðan jeg kom
og stundum mikil rigning, en að eins 3
perridagar, 2 eða 3 frostnætur liafa komið
og hefir pá verið grátt i fjöllum, petta hefir
verið upphírtumorgna, en hrímið hefir verið
horfið íyrir miðjan dag, frostið hefir heldur
ekki verið mikið, að eins 3—4 stíg á Bea-
mur. pó gefa hændur hjer í kring fje sinu
inni og láta pað ekki út á daginn, nema
pegar hezt er, og fáir láta ut hesta sina
eða kýr. en hjer á Stend er pað látið ganga
úti allan veturinn pegar bærilega fellur, en
hýst á nóttunni, eða látið vera við opið; pegar
frost og föl fer að koma; næstliðinn vetur
hafði ekki komið svo mikillsnjór hjer, að fje
pyrfti að krafsa. Aptur er hestum gefið lijer
inni allan veturinn, pó grasið sje í legum,
hæði uppi í fjallinu og hjer i kring, Fjeð
hjer er flest af ensku kyni, kollótt og stutt-
ullað, en ekki er pað klippt nema einu sinni
á ári, og pví polir pað að vera úti á vetr-
um, en bændur hjer í kring kunna flestir
hetur við að klippa á haustin lika, svo pað
purfi vninna pláss, pegar pað er inni og
minna eyðist af baðinu í ullina, pví pó pað
fitni minna á sumrin hjá peim, sem gefa
pvi inni yfir veturinn, pá gjörír peim pað
ekkert til. Jeg var á sýningu í Bergen 20.
p. m. og hafði jeg töluvert gaman af pvi,
pó mun sýningin hafa verið i fremur smáum
stýl og að eins landbúnaðar sýning, og flest-
ir hlutirnir hjer úr Noregi og mest af pví
úr Bergens stipti og að eins dauðir munír,
svo sem vjelar og jarðar ávextir, fatnaður,
dúkar, smíðisgripir og jarðyrkju verkfæri,
smjör og ostar og margt fleira.
Úað er verið að leggja járnhraut frá
Björgvin á leið til Kristjaníu en ekki veit
jeg hvort hún á að sameinast brautinni frá
þrándheimi eða hinum stúfunum, sem eru
hjer á suðvestur ströndinni
P. J,
„Gott er að gjöra vcl og liitta
sjálfan sig fyrir“.
Hversu ólíkir dómar sem í útlöndum
eru felldir yfir land vort, pá ber pö flest-
um saman um að íslendingar sjeu gestrisn-
ir fremur öðrum pjóðum.
fað er pví illt að hræður vorir á Norð-
urlöndum skuli purfa að kvarta yfir pví, að
gestrísni vorri á seinni tímum sje farið að
fara aptur, pví eptir pví sem jeg pekki, pá
er sómalega, vel tekið á móti Islendingum
bæði í Noregi og Danmörku; og pað hefir
varla brugðið svo við mína komu allra sízt
í Danmörku.
jþótti mjer pví sorglegt að lesa íhaust
að danskur maður nokkur, sem fór um Is-
land i sumar, kvartar sáran yfir bændum
og prestum vorum og segist hafa orðið að
horga 4 kr. fyrir eina nótt og ljelegt rúm
næturlegu í kirkju.
fareð liann sagði sumt ósatt um hagi
vora, pá reit jeg á móti honum og rak ó-
sannindi hans til baka; koma pð ósahnindi
hans fremur af gáleysi, en illmennsku, pví
á mörgum stöðum talar hann heldur hlý-
lega um pjóð vora og menntun hennar.
Vjer Islendingar erum nú farnir að
kynnast útlendíngum meir en áður, og vjer
sendum námsrúenn vora til Danmerkur og
Noregs og par purfa peir pess við, að vel
sje farið með pá, enda hefir pað varla hrugð-
ist hingað til.
Nú liljótum vjer að gjalda varhugavið
og varast allan ópokkaskap við útlenda, og
veitingamenn vorir mega ómögulega taka
meiri borgun áf peim en af innlendum,
einkum ef pað eru norskir eða danskir.
Á veitingahúsum erlendis er meðalverð
1—2 kr. fyrir næturgreiðann, og er hann
optast petta: herhergi með sæng og öðrum
áhöldum, matur um kvöldið og kaffi um
morguninn, og kostar pó minná ef fleiri en
einn búa í sama herbergi. Sumstaðar er
næturgreiðinn enn pá ódýrari, og pað hæsta
verð sem jeg hef borgað fyrir næturgreiða
er 3 kr. og 80 aur., enda var pað á dýr-
asta viðhafnar veitingahúsi (Hotel)
En livilikur fjarska munur var ekki á
pví, eða moldargreni pví, sem íslenzki prest-
urinn seldi manngarminum í sumar fyrir 4
kr. fyrir eina nótt.
Eða er ekki munur á hinum 14 gest-
risnu prestum sem jeg hefi hitt í Noregi og
Danmörku? Jeg parf ekki að jafna pvi
saman.
Jeg er viss um að ópokkaskapur pess-
ara einstöku manna er hrein synd á móti
vorum hágöfuga pjóðaranda bæði fyrr og
nú. Jeg skora pví á pjóð vora að hún
hreinsi slika saurbletti af sjer og með lög-
um komi í veg fyrir að einstöku ópokkar
geri pjóð vora til háðungar fyrir hinura
menntaða heimi.
En ópokkarnir mega búast við að nöfn
peirra verða breidd út erlendis ef peir bæta
sig ekki.
Gr. H.
Kafli úr brjefi 6/12. 79.
frá Eggert Ó Briem á Höskuldsstöðum, til
ritstjóra «Norðanfara«.
Mjer virðist, sem pú purfir eigi að taka
Pjer mjög nærri áreitni Yaldimars Ásmundar-
sonar (í »Norðl.« p. á. bls. 205-^206), pví að'
orð hans geta bvorki skert heiður pinn nje
rýrt vinsældir blaðs pins. Eins og hver öniú
ur gífuryrði. getur grein hans eigi óvirtánn-
an enn höfundinn, pví að bæði hafa orð
hans óvildarblæ, enda virðast pau að lýsa
unggæðingslegri framhleypni og allt ofmik-
illi sjálfstilfinning. Jeg ímynda m.jer ann-
ars, eptir pví litla, sem jeg hefi sjeð eptir
Y. Á., að hann liafi talsvefðan skáldslmpar-
anda, eða að minnsta kosti eptirstælingaranda
eptir liinu »nýja skáldakyni«. Hvað sem úr
honum kann að verða með tímanum, er hann
vart teljandi með höfuðskáldum enn. Mun-
ur er t. a. m. á vísu B. H. til Tryggva
G-unnarssonar (»Norðl.«, III., hls. 233) og á
hrag Y. á. t.il Eggerts Gunnarssonar (Norðh,
IV., 218—219), — hvað hið fyrra er einfalt
og hjartnæmt, liið síðara óliðlegt og andlítið.
Fúkyrði höf. um pig, hlað pittogprent-
smiðju pína virðist í rauninui mergur máls-
ins, og, ef pjer pætti vert að gefa pví nokk-
urn gaum, væri cf til vill áhrifamest að
endurprenta upphaf og niðurlag greinarinnar
athugasemdalaust. Ástæðulaus áburður hrek-
ur sig sjálfan hezt.
Ef til vill er tilgangur höfundarins með
fram að sýna hið «skáldlega menntunarstig»
sitt í «náðhús»-bygghigum o. fl., enda leiðist
honum eigi að endurstagla nafnið «saurblað»,
sem J. S. einhvern tíma í hita kallaði «Norð-
anfara» , pótt liann muni hafa notað hann
hæði fyrr og síðar, og sem fleiri síðan hafa
tuggið upp eptir honum, pegar peirhafa vilj-
að skeyta skapi sínu á «Norðanf.», en skort
ástæður.
Eptir fyrirsögn greinarinnar skyldi menn
ætla, að menn hefði einungís fyrir sjer rit-
dóm um ljóðmæli Jóns sál. Árnasonar áVíði-
mýri, enda fá pau og ómjúkan sleggjudóm
um miðbik greinarinnar, einkum, að pví er
virðist af pví, að pau eru eigi í anda hins
«nýja skáldakyns». Hm ljóðmælin sjálf eða
útgáfu peirra get jeg raunar ekkert sagt, par
eð jeg hefi eigi enn fengið pau, pó að mjer
pyld mjög ósennilegt, að sárfátt eða ekkert
sje nýtilegt í kveðskap lians, eptir pví orði,
sem af honum fór að pví leyti.
Mig furðar mikillega á, að höfundurinn
hefir eigi getað á sjer setið að sletta til ekkju
Jóns sál. á Víðimýri, og til pess að smíðapá
slettu sína hefir hann, að pví er auðsætt virð-
ist, orðið að grípa til hártogunar eða rangfærslu
á tilvitnuðum orðum útgefandans. Eremur
liefði mátt búast við, að hann ekkjunnar vegna,
hefði farið kurteisari orðum um skáldið, pótt
hann liefði pótzt hafa ástaeðu til að lasta
verk hans.
Gaman verður að- vita, hvort höfundin-
um, pótt hanri virðist koma fram sem ofur-
lítið «páfa-brot» , tekst með grein sinni að
glæða «siðferðistilfmning» hlutaðeigandi yfir-
valda. Jeg neita pví eigi, að petta er eitt-
livað siðferðislega orðað, en hugsunin virðist
vera: að efla ófrelsisanda peirra, svo að jeg
veit ógjörla, hvort jeg á að setja pessi orð
tekjumegin í siðferðisreikning V. Á. eðaekki.
Jeg ann eigi bókmenntalegu ófrelsi. J>að,
sem ónýtt er í bókmenntunum, munsjaldan
verða langgætt eða áhrifamikið. Hitt varð-
veitist tíðast frá gleymskunni, er nýtilegt er,
og her ávöxt. Að minni hyggju dugar eigi
að vera að níða alpýðu fyrir «smekkleysi».
Hún er ofmenntuð til pess, að pað dugi að
J taka «voðann» frá henni, eða synja henni um
að lesa pað, er hún vill. Að liún muni geta
haft gagn af leiðbeinandi ritdómum, pykir
liklegt, og enda sjálfsagt. En slíkir ritdóm-
ar sem pessi stuðla eðlilega að útbreiðslu
slíkra píslarvættis-rita, ef peir liafa nolckur á-
hrif, og eru pví, er bezt lætur, ekki til neins,
nema úthreiðsla slíkra rita sje parfieg.
Kitdómur pessi (ritdómsmynd eða rit-
; dóms-ómynd ?) skerðir alls eigi heiður J. Á.,
I — en hvert kvæðin sjálf kunna að gjöra pað,