Norðanfari - 08.01.1880, Blaðsíða 3

skylclu menn ætla, að Reykvíkingar tækju
samt ekki til pessa kærleiksbragðs, fyr en
allir hinir efnaðri peirra hafá gjört allt sitttil
að Ijetta bágindum fjelagsbræðra sinna, en
peir fara ekki hátt með pað. Sumum pyk-
ir pað undarlegt, að pað fjelag skuli ekki
geta borið sig sjálft, pótt porskurinn bregð-
ist einn vetrar tíma eða tvo, par sem hinir
voldugu stórhöfðingjar geta nær pví í viku
hverri hait átveizlur upp á mörg hundruð
króna, hvernig sem í ári lætur. En pess
ber líka að gæta, að peir gefa sjálfsagt stór-
gjafir fátæklingum sinum, pótt peir fari
ekki svo langt í góðgjörðaseminni að mag-
inn missi nokkuð af krásum sínum og
hoðið stolti peirra, sem ríkra höfðingja að
taka móti gjöfum frá fátækum hændum til
purfamanna peirra,, er peir eiga sjálfir að
að annast.
Siðan ósköpin gengu' á í fyrra vetur út
af bæjarstjórnarkosningunum, hefir ekkert
horið til stórtíðinda í bæjarráðinu, mönnum
sem ekki elska ritarann, pykja framkvæmd-
ir hans ekki samsvara áhuga peim, er hann
sýndi í pví að ná pessum völclum, en pað
kemur líklega nokkuð af pví, að ritarinn
hefir enn eigi getað orðið emhættisbræðrum
sínum svo sammála, að hann einu sinni hafi
sknfað undir gjörðabók bæjarstjórnarínnar,
og nú er svo komið, að Reykvíkingar segja
að peir ætli á leikhúsið pegar peir fara á'
hæjíirstjórnarfund, má ráða af pví að fund-
irnir sjeu pó alls ekki leiðinlegir, ef vel er
leikið á annað borð. Á næst seinasta fundi
hafði verið allgóð skemmtun að horfa á og
heyra fundarhald bæjarstjórnarinnar, og pó
pað sje almanna rómur hjá Reykvíkingum,
að landritarinn leiki hezt, pá hef jeg sann-
frjetfc af skynssömum mönnum, að hann ljek
alls eigi vel á peim fundi, pvi að hinum
hámenntaða horgarlýð, sem par var, pótti
full ástæða að láta'óánægju sína í ljósi með
háværu fussi, sem sumum pótti reyndar
líkara sjómönnum eða peim sem í Reykja-
vík eru kallaðir „götustrákar11 en hinum
menntaða borgarlýð, aptur á móti J.jet lýð-
urinn ekki ánægju sína í Ijósi með lófa-
klappi yfir peim , sem á peim fundi ljeku
miklu betur en ritarinn. Hvar hafa
menn svona góða hreppsnefndarmenn, að
peir skemmti kjósendum sínum sein leik-
arar?
Eins prekvirkis er vert að geta, sem
stórhöfðingjarnir gjörðu hjer i haust landi
Þjóð til uppbyggingar og andlegra fram-
fara. Eins og mörgum er kunnugt, hefir
Pjetur Jónsson, sonur háytírdómarans, nú i
nærfellt 20 ár stundað vísindin, lagt stund
á bæði lögspeki og læknisfræði. pessi
maður hefir samt ekki getað lokið námi
sinu i hvorugri pessari vísindagrein; á há-
skólanum par, sem hann ætlaði að stunda
lögspekina voru peir svo hlálegir við hann,
að reka hann burt paðan í miðju katí; síð-
an tók hann að lesa læknisfræði hjer við
læknaskólann, en pað fór á sömu leið, að
hann var rekinn paðan en ijekk pó fyrir
góð meðmæli landlæknis vors, sem seint
verður preyttur á að geía oss góða lækna,
leyíi ráðgjafans til a ð m e g a taka próf í
læknisfræðinni hjer við skólann, en hve'rnig
fór? maðurinn fjekk ekki staðist prófið prátt
fyi’ír pað, pó vilji landlæknisins ætti að
sitja í fýrirrúmi fyrir pvi, sem rjett var og
sanngjarnt. Jeg parf ekki að segja yðnr
orsökina til allra pessara hrakfalla, ef pjer
hafið heyrt manninn nefndan pá vitið pjer
hklóga hvað pessu veldur. Eptír allt petta
sækir Pjetar um prestaskólann, hann var
nú sú eina stofnnn, sem ekki var lokuð
fyrir honum. Margir voru svo illgjarnir að
segja, að stiptsyfirvöldin myndu ekld láta
pau ósköp spyrjast, að pau veittu pessum
manni inntöku, enda pótt hann sje hróður-
sonur hiskupsins, og forstöðumaður presta-
skólans mótmælti pví sterklega, að presta-
skólinn yrði gjörður pessum manni að sein-
asta athvarfi ( eptir að hann væri útrekinn
af öllum öðrum æðri vísindastofnunum bæði
utanlands og innan og pað einmitt fyrir
pað, er aldrei myndi prestum sæma frem-
ur en öðrum, heldur miklu siður. En
pettá gátu hin háu stiptsyfirvöld ekki tekið
til greina, pau sáu enga ástæðu fyrir pvi
að synja lionum inntöku, par sem hann
hefði aldrei við morð nje pjófnað kenndur
verið og landshöfðinginn var á sama máli,
og Pjetur pvi tekinn á prestaskólann sem
hæfur til pess að verða kennimaður Guðs
orðs og kenna Guðs götu í sannleika. Mik-
ið álit hafa liáyfirvöldin á prestastjett vorri,
vandfengnir pykja peim menn í hana og
mildl er sú umhyggja, sem biskup vor her
fyrir sóma hennar og andlegri velferð pjóð-
ar sinnar, ef dæma skal eptir pessu.
S var
til Valdimars Ásmundarsonar.
«Hossir pú heimskum gikki
hann gengur lagið á
og ótaí asnastykki
af honum muntu fá;
góðmennskan gildir ekki
gefðu duglega á kjapt,
slíkt hefir pað jeg pekki
pann allra bezta krapt.»
B. Gröndal. (eldri).
Nýlega hefir hirzt í «Norðl.», nr. 51—
52, níðgrein öptir Valdimar Ásmundarson
um kvæðahók Jónsheitins Árnasonar, eða öllu
heldur um Björn ritstjóra Jónsson, blað hans
og prentsmiðju og úndantekningarlaust um j
allt, sem hjá honum hefir verið prentað.
J>að sýnir meðal annars hvað höfundur
greinar pessarar er sampykkur sjálfum sjer,
par sem liann í .«Norðanf.», nr. 41—42, bls.
83., hrósar «Aðalsteini», skáldsögu síra Páls
Sigurðssonar á Hjaltabakká, sem pó var prent-
uð í «píentsmiðju Norðanfara», er höf. níðir
mest. Annars er greinin augljós vottur pess,
að lnin er rituð í haturs fullum anda til
ritst. B. Jónssonar, og sjer til munngætis
hefir Valdimar- tuggið upp pá verstu dóma,
sem hann á æfi sinni lieiir heyrt um hlaðið
Norðanf. og sem fara langt út yfir sannleikans
takmörk. Ritstjóri Björn er svo góðkunnur
pjóð sinni, að slíkt svertir hann ekki liið
minnsta, enda hefir hann hingað til hrund-
ið af sjer slíkum árásum með dug og dáð,-
svo jeg parf engann hlffðarskjöld að bera
fyrir ritstjórann í pví efni. Samt vil jeg í
fám orðum lijer nokkuð um ræða, pví að
mjer er vel knnnugt, að ritst. hefir tvisvar
tekið Valdimar upp af götu sinni, hæði næst-
liðið suimir og áður, pegar hann var atvinnu-
laus á Akureyri, en póttist ofmenntaður til
að slá gras, sem flestir aðrir alpýðumenn, en
pareð hann mun ekki liafa komið sjér sem
hezt, eins og máske víðar, mun hann hafa
farið frá ritstjóranum aptur, með ekki sem
beztum vitnisburði. Annars eptir lagalegu
og siðferðislegu sjónarnuði að dæma, á pað
ekki vel við pegar vinnupjónninn vill hreykja
sjer ylir húshónda sinn nieð stórbokkaskap,
og par á nioðal velgjörðamann sinn, pví pá
er sannarlega «hver gullhúfan upp af annari».
En pareð pá var verið að prenta kvæðahók
Jóns sál., gat V. elcki látið hana fara varhluta,
par hann máske hefði pegið að lesa prófark-
irnar til að fá krónur í vasann, eður í öðru
lngi, til að fá ástæðu til að níða gamlan og
mæddann heiðursmann, pg par á ofan vel-
gjörara sinn, og lýsir slíkt einstakri fúl-
mennsku.
Valdimar npp kveður svo látandi dóm
um fyrnefnda kvæðahók; að hún sje í fyrsta
lagi rangt prentuð og «prentvillur skipti
kundruðum»*, ennfremur að hún sje «snauð
að efni og innihaldi, nýtilegust kvæði í bók-
inni sjeu kvæði pau, er áður hafá verið
prentuð og einstaka lausa vísur, en meginið
sje ónýtt, par að auki sje í hókinni svívirði-
legasta klám, sem særi hlygðunarsemi hvers
manns».
J>essi dómur kemur víst öllum á óvart,
sem pekktu Jón sál. Árnason á Víðimýri og
ljóðagjörð hans. Hvað prentvillunum viðvík-
ur, pá er víða «pottur hrotinn» 1 pví tilliti,
og pó smærri hækur sjeu, pá er hægt að
leiða rök að pví, að prentvillur liafa skipt
hundruðum, pó ekki liafi verið preutaðar í
prentsmiðju Norðanfara.
Að hókin sie snauð að efni og innihaldi,
er eklci svara vert. |>ar sem V. kallar nýti-
legast pað sem áður var prentað, kemur til
af pví, að hann hefir fieyrt pví mest hrósað,
og heyrt mest um pað talað. En í sann-
leika að tala, stendur hitt pví ekkert á baki,
t. d. ljóðabrjefin, sem hafa mann eptir mann
verið skrifuð upp, og meira að segja eru
kómin suður á land skrifuð. Ljóðabrjefið til
Halls Ásgrímssonar í Kaupmh., pótti par á-
gætlega vel ort, og eru pó flestir íslending-
ar í Höfn rneira og minna menntaðir. f>að
var hvorutveggja, að Jón sál. var flestra
manna vinsælastur, skemmtilegastur og vel
gáfaður, eins eru Ijóðmæli hans pjóðleg og
skemmtileg, og til dæmis má telja pað, að
tvö af höfuðskáldum vorum kváðu eptir Jón
sál., sem pó naumast höfðu ásýnd hans sjeð
og hafa peir litið allt öðrum augum á hans
sanna og fagra andans atgjörfi, en höfundur
Norðlingsgreinarinnar.
Mest má pykja í pað varið, að hókin
lýsir góðum og Guðelskandi manni, pó að
Y. A. máslce, eptir smekk pessarar aldar pyki
ekki mikið varið í slíkt. Og yfir höfuð að
tala, er bókin komin á prent eptir ósk margra
góðra og merkra manna, og að Yaldimar Ás-
mundarsyni ólöstuðum, liefir Jón sál. Arnason
engu minna skáld verið. Tökum Snót liina
nýu og rannsökum vel, og má pá fljótt sjá,
að pjóðhátíðar söngur Yaldim. er mest megn-
is tóm stæling eptir aðra, og pað hálfar hend-
ingar teknar frá öðrum, t. d. sira Mattíasi og
Gröndal. |>að er vissulega hetra, að yrkja
einfaldara og eiga pað sjálfur, en að taka
annara, pví slíkt er aldrei nein prýði í sjálfu,
sjer. I byrjun á Kvöldvísum sínum tekur
Yaldim. næstnm heila hendingu úr gömlu
Sálmabókinni, eptir Gröndal eldra. þar seg-
ir svo: «Nú gengur sól að gylltmn beð».
En Y. segir: «Nú gengur sól að silfur beð
og sezt á gullinn demantsstól». |>etta pykir
oss skringilega til orða tekið, að sólin, pegar
*) Liklega eru pessi mörg hundr. prent-
villur ekki í peim hiuta bókarinnar er V.
Á. sjálfur las prófarkirnar af, pó gjörir
hann enga undantekningu á pví, enda mun
hann máske hafa litið fljótlega á prói'arka-
lesturinn, og pótt hann ágætur eins og
beinakerimgarvisuröur í pá tíð. Ritst.