Norðanfari - 30.01.1880, Blaðsíða 2

Fluttar kr. 570 00
menntuuarmála . . 500 00
par af 400kr. til kvenna-
skólans í Eyjafirði
kennslu heyrnar- og máll. 840 00
kostnaður við amtsráðið 150 00
tímmtu afborgunar af
skuld sjóðsins fyrirfanga-
húsabygging . 2124,66
og vaxta af %
23,371 kr. 34 a, 934,85 3059 51
- óvissra gjalda . . . 272 49
Samtals kr. 5392 00
Tekjur. Kr. a.
1. 1 sjóði frá f. á. áætlað . 1392 00
2. Niðurjöfnun á lausafjárhr.
í umd. 16 a. á hvert, áætlað 4000 00
5392 00
19. Kom j>á til umræðu brjef frá Eggert
umboðsmanni Gunnarssyni dags. 24. okt.
p. á., þar sem liann fer þess á leit fyr-
ir hönd fjelags nokkurs í Eyjafirði, er
kallað er «framfarafjelag Eyfirðinga», að
fá 200 kr. styrk til verkfærakaupa, 300
kr. til gripasýning&r og meðmæli til
hins konunglega landbúnaðarfjelags í
Danmörku.
Fyrstu bænina af pessum premurget-
ur amtsráðið eigi veitt, með pví pað hefir
ekki fje undir hendi, er til pessa verði
varið, par sem vextir búnaðarsjóðsins eru
upp gengnir til annars. Aptur vill
amtsráðið leggja til pess, að landshöfð-
inginn veiti á sínum tíma, af fje pví er
pessu amti hlotnast til eflingar búnaði,
hæfilegan styrk til almennrar gripasýn-
ingar í Eyjafjarðarsýslu, ef sýslunefndin
vill sinna pessu máli, sjá um að sýn-
ingin verði scm bezt vmdirbúin og geti
orðið að sem almennustum notum. Með-
mæli til landbúnaðarfjelagsins danska
vill amtsráðið gefa framfarafjelagi Ey-
firðinga, ef formaður pess sendir fyrst
greinilega skýrslu um aldur, athafnir,
fjelagsmannatal og efnahag pessa fjelags,
pví um allt petta er amtsráðinu að svo
komnu lítið kunnugt.
20. |>á var rætt um bónarbrjef frá hinum
sama Eggert umboðsmanni Gunnarssyni,
dags. 4. p. m., par sem hann beiðist
1. fjárstyrks til kvennaskólans í Eyafirði
úr amtssjóði, 2. ábyrgðar fyrir láni, er
kvennaskóli pessi kynni að fá úr lands-
sjóðnum, og 3. meðmæli amtsráðsins til
að útvega skólanum fjártillög erlendis.
Hina fyrstu af pessum bænum hefir
amtsráðið pegar veitt með pví að ánafna
skólanum 400 kr. styrk í áætlun um
gjöld og tekjur jafnaðarsjóðsins næst-
komanda ár. Hvað aðra bæn snertir,
pá er amtsráðinu eigi nógu kunnugt um
ef'nahag skólans eður um pað, hversu
verði sjeð fyrir viðhaldi hans framvegis.
Virðist ráðinu bezt til fallið , að sýslu-
nefnd Eyfirðinga taki að sjer stjórn
kvennaskólans eptirleiðis og að hún út-
vegi honum fje að láni á sína ábyrgð,
ef skólinn parf lán að taka. Sampykki
til að taka slíkt lán er sýslunefndinni
pykir nauðsynlegt vill amtsráðið fúslega
gefa henni. |>á vill og amtsráðið gefa
umboðsmanni Eggert Gunnarssyni sín
beztu meðmæli til pess að útvega pess-
ari parfiegu stofnun fjárstyrk erlendis.
21. Amtsráðið samdi tillögur um breyting á
búnaðarskýrslu peirri, er hreppstjórar hafa
hingað til gefið eptir framtali manna í
fitrdögum ár hvert, pannig að í staðinn
f'yrir pessa skýrslu skyldu koma 2 skýrsl-
ur, önnur um lausafje, og hinum land-
eign, ábúð og landsnytjar. Voruskýrslu-
snið til búin að laga skýrslur pessar ept-
ir, svo sem amtsráðið hugsaði sjer pær,
og ályktað að senda landshöfðingja skýrslu-
sniðin með álitsskjalinu um frumvarp til
reglugjörðar fyrir hreppstjóra.
22. Að síðustu sampykkti amtsráðið að veita
25 kr. póknun úr jafnaðarsjóðnum fyrir
skriptir við amtsráðið á yfirstandandi ári.
Fleiri mál komu eigi til umræðu á
pessum fundi.
«Brj ef
frá bónda í Eyjafirði.
Jeg lofaði yður, herra ritstjóri, að skrifa
yður nokkur orð um efnahag og framfarir
Eyfirðinga, er margir nú á timum láta svo
mikið af bæði í bundnum og óbundnum stíl;
og pó jeg sje lítt ritfær, vil jeg gjöra tilraun
til pess, en bið yður að taka viljann fyrir
verkið.
Jeg man eptir hjer um bil 40 ára tíma-
bili, og finnst mjer margt hafa breyzt á pess-
um tíma. Hversu miklar sem framfarirnar
eru, pá eru menn nú ver staddir með efna-
| liaginn en áður. fegar jeg man fyrst eptir
voru flestir skuldlitlir og áttu sumir jafnvel
1 inni í kaupstað, auk pess að pá áttu margir
töluvert af sauðum, en nú munu fáir eiga
sauði og enn siður inni í kaupstað. Mjög
margir eru nú 1 sökkvandi skuldum, eru
fasteignir víða veðsettar fyrir peim og bú-
peningur hjá sumum. |>etta sýnist í fljótu
áliti óskiljanlegt, en orsakir eru til alls.
Jeg skal nú telja sumt sem jeg álít að oll-
að hafi skuldunum og sveitarómagafjöldanum,
pví sveitarómagar eru nú margfalt fleiri en
áður. Nokkrir ungir menn fóru hjeðan í
aðrar sveitir til að afla sjer fjár og frama,
pað pókti pá eins fýsilegt eins og mörgum
pykir nú að fara til Vesturheims, en pegar
peir voru búnir að eignast konur og börn,
hafa peir verið margir hverjir fluttir heim
aptur á hreppa sína, hversu mikið kaup og
mat sem peir hafa pókst fá, fram yfir pað
sem peir gátu fengið hjer; af pessu hafa sveit-
■ arómagar nokkuð fjölgað. Vorið 1859, fækk-
aði hjer í sveitinni fje manna svo mikið, að
afleiðingarnar af peim missi sjást enn í dag;
pað lcorn til af illum ásetningi og ofmiklum
hrossafjölda, bæði sem menn áttu sjálfir og
tóku úr öðrurn sveitum, var peim ætlað lítið
eða ekkert fóður og komu pau svo á hey
hinna skepnanna; menn voru pá orðnir hugs-
unarlausir um ásetning, pví góð ár liöfðu geng-
ið að undanförnu og pá slarkast af pó stund-
um stæði tæpt. Kaffibrúkun var hjer mjög
lítil og pví nær engin hjá pví sem nú er.
Kaffi er nú orðin hjer svo mikil nauðsynja-
vara, að menn pykjast ekki komast af án
pess; sumir segjast heldur vilja missa nokkuð
af mat sinum en kaffið og margir fátækling-
ar kaupa pað fyrir smjörið og borða heldur
purrt en missa af pví; pó margt hjálpist að
til að auka skuldirnar, hygg jeg að kaffið og
allt sem pví til heyrir hafi mest af öllu unn-
ið að pví. Drykkjuskapurinn, hjer fyririnn-
an Akureyri hefir mjög mikið minnkað, og
máske víðar og er pað mikil framför; hjer
eru nú fáir sem kaupa vín eða sjást drukkn-
ir; orsök til pess held jeg pá, að smá bind-
indisfjelög hafa stundum verið stofnuð hjer í
firðinum og pó pau hafi verið heldur ómerki-
leg, hafa pau vakið huga manna ásamt rit-
gjörðum í blöðunum og öðrum ritum, svo
ofdrykkja er nú komin í fyrirlitning fram-
ar en áður. Toliurinn á víninu mun líka
hafa gjört nokkuð til. — Margt kaupa menn
I nú frá útlöndum sem áður var lítið tekið af.
þegar jeg man fyrst eptir, gengu bæði karlar
og konur á vaðmálsfötum heima hjá sjer, en
nú er öldin önnur; nú eru að nokkru leyti
spariföt karla og kvenna úr fínu klæði og
stúlkurnar ganga opt á ljereptsfötum heima
munum og mannkærleika til að stjórna pví
mikla pundi, sem hann hefir gefið honum,“
sagði íaðirinn, og skrifaði honum aptur
ástúðlegt brjef, sagði honum lát móður
hans, og óskaði innilega að hann vildi lofa
sjer að sjá sig einu sinni áður en hann dæi.
það leið eitt árið eptir annað, og Davíð
kom ekki og skrifaði ekki framar. p>á beið
dauðinn ekki lengur og hinn gamli öldung-
ur andaðist i faðmi Tómasar sonar síns.
Tómas hafði búið tvö seinustu árin í
húsi föður síns, pví í eldsvoða sem upp kom
par í bænum, hafði hús hans gjörsamlega
eyðilagst, og pá haíði faðir lians fúslega
tekið við honum með konu og börnum.
Tómaö ritaði nú strax til Ameriku og
sagði bróður sínum lát föður peirra, og sendi
honum skýrslu yfir eignir pær, sem peim
bæri að erfa eptir föður peirra, Hann ljet
bróður sínum í Ijósi pá ósk sína, að hann
inætti halda landeigninni, en bauð að borga
honum helming pess verðs sem garðurinn
kostaði pegar faðir peirra keypti hann. Svo
leigði hann fasteigniua, en bjó sjálfur í
húsinu.
|>annig leið eitt ár, pá kom fregn um,
að Davíð væri kominn til Hamborgar og
mundi fljótt koma til Jammerhayn. f>essi
fregn vaktí mikla gleði hjá Keinhagen og
ættingjum hans. Davíð fjekle mjög ástrík-
ar viðtökur hjá bróður sínum. Hið litla
hús gat eigi rúmað Davíð og fylgd hans,
svo pað varð að fá herbergi í næsta húsi.
Davíð endurgalt hinar ástúðlegu við-
tökur ættíngja sinna með önugheitum og
kaldlyndi. Hann heimtaði strax nákvæm-
an reikning yfir arfinn, og pegar Tómas
fullvissaði hann um að reikningur sá, sem
hann hef'ði sent honum væri rjettur, pá
sýndi Davíð enn fremur tortryggni, lokaði
sig inni með skrifara sínum ogreiknaði allt
upp á ný. Að pvi búnu sagði hann við
bróður sinn: „Jeg hef fundið margt fleira
sem heyrir arfinum til. Fyrst er nú að
telja garðinn sjálfan og. eins árs leigu ept-
ir hann, par næst inörg húsgögn og ýmsa
hluti, sem ekkí hafa verið greinilega upp
taldir. í priðja lagi talsvert af peningum
og fleiri nauðsynjum, sem sjá má af reikn-
ingunum að pú hefir fengíð hjá, föður okk-
ar, pegar húsið pitt brann. í fjórða máta
fæðispeninga, sem pú kemst ekki hjá að
borga fyrir pig og pína í pessi tvö ár, eptir
eldsbrunann, pví reikningarnir sýna að pú
hefir lifað af eignum föður okkar. Seinasta
árinu síðan hann andaðist, sleppi jeg fyrir
pað sem jeg eyði meðan jeg dvel hjer með
pjónum mínum.“
Tómas trúði naumast sínum eigin eyr-
um, hann horfði lengi efablandinn á bróð-
ur sinn, honum fannst pessi smásmuglegi
reikningur og köldu orð svo gagnstætt sínu
eigin, bróðurlega sinnislagi. En pegar hann
loks sá að honum var fullkomin alvara, sagðí
hann með blíðri og viðkvæmri raust: „Fað-
ir minn gaf mjer peninga pá og aðrar