Norðanfari - 13.02.1880, Blaðsíða 2

— 18 —
leiðar sem peim er mögulegt hjá sjer og
öðrum og hefir peim mikið áunnist en sjer-
staklega nefni jeg Eggert Gunnarsson, sem
hefir mátt heita lífið og sálin í öllum fje-
lagsskap og framförum hjer i sveitinni, og
ef honum endist aldur til og allir beztu
nienn og konur hjer, vinna með honum að
framförunum, má ganga að pví visu að
margt mun lagast áður langt um líður.
Að endingu ætla jeg að segja yður í
fáum orðum, hvað mjer sýnist að menn ættu
að reyna að gjöra til að rjetta við efnahag
sinn.
]pað liggur í augum uppi að menn
verða að forðast öll óparfakaup, að minnsta
kosti fyrst um sinn og máske æfinlega;
landið er svo lagað, að þeir sem á því búa
verða jafnan að lifa heldur sparlega, pví
eptir efnunum verður hver örlátur að vera.
Yínhrúkun og kaffibrúkun ættu menn að
hætta við að mestu leyti og er hægra að
hætta hjer við kaffibrúkun en viða annar-
staðar, með pví sveit pessi mun vera með
hinum mjólkurríkari á landinu. Tóhakið
munu margir fullorðnir og gamlir menn
vilja hafa til dauðans, en nokkuð mætti
spara pað og koina í veg fyrir að pað yrði
keypt pegar stundir liða, ef unglingar hefðu
samtök með að venja sig aldrei á að neyta
pess. Klæðnað sinn ættu menn að búa til
úr ullinni og vanda hann sem mest svo
hann yrði sem fallegastur, haldbeztur og
skjólbeztur; jeg vil að hætt sje við að apa
fatasnið eptir þeim sem búa í heitum lönd-
um, ekki sízt pað sem skaðlegt er, t. a. m.
að láta ermarnar ekki ná nema fram á
miðja handleggi, pessháttar föt eiga ekki
við „fjallkonuna fríðu“; mjer sýnist að gott
væri að hafa tvinnað í öll skjólföt, en
margir munu hafa á móti því, pví nú er
jafnaðarlega spunnið svo hár smátt sem
mögulegt er og optast einfalt, eru svo vef-
ararnir opt ráðalausir að geta ofið en vað-
málíð er haldlaust og skjóllaust. Mig grunar
að margir missi heilsu og líf fyrir ónógan
og skjóllausan fatnað, pví hjer er opt kalt
á „hala veraldar“. Uú eiga menn hægra með
að vanda betur föt sín, siðan hætt var við
sokkana, sem menn hafa lengi haft mestan
sómann af!! — Jeg vona að sú komi tíð,
að menn kaupi bráðum tóvjelar og geti pá
komið sjer upp ýmsum vefnaði sem bæði
má brúka hjer og selja til útlanda, og pað
ættu menn að gjöra sem allra fyrst; en á
meðan pað er ekki ákomið verða menn að
nota pað sem lieima fæzt. ]?að sparaði
„Nokkru síðar fæddi Gumilla mjer
dóttur. J>egar jeg grátandi af gleði hjelt
barninu upp að brjósti minu datt mjer
ekki í hug, að fæðing þessarar saklausu veru
yrðí til pess að eyðileggja okkar síðustu ham-
ingju. Kona mín var svo veikbyggð eptir
barnsfæðinguna, að hún poldi ekki hina
ströngu vinnu, sem henni var miskunar-
laust prengt til, svo lífskraptar hennar og
heilbrigði eyðilagðist meir og meir. Allt
hvað mannlegur kraptur orkar, tók jeg að
mjer af vinnu hennar, og jeg gjörði allt
pað henni til ljettis sem ástin ein veittí mjer
prek til. En petta fullnægði ekki harð-
stjóranum herra okkar, hann tók Gumillu
frá mjer og fjekk henni betri aðhjúkrun,
til pess að geta selt hana með ábata á
næsta þrælamarkaði. En jeg vonaði þó með
mínum ópreytandi kappsmunum að geta
hrært hans kalda hjarta. Jeg tók upp á
mig ströngustu vinnu og gaf mjer enga
hvíld, hvorki nótt nje dag. Jeg lærði mál
margar krönur ef pjóðbúningur væri sá
sami og ekki þyrfti að breyta fatasniði hvað
eptir annað; mjer pykir faldbúningurinn
fallegur og eins peisufötin, einnig karl-
mannabúningur sá er nú tíðkast, en ekki
vil jeg að menn taki upp stuttbuxurnar, því
mjer pykja pær ljótar og óhentugar.
J>að mundi koma miklu góðu til vegar
ef konur og stúlkur stofnuðu framfarafjelag
sín á milli og ættu opt fundi með sjer, jeg
er viss um að pær gætu bezt komið í veg
fyrir marga heimsku t. a. m. of mikla kaffi-
eyðslu og hjegómaskap í klæðaburði, líka
mundu pær geta fundið ráð til að búa til
fallegann klæðnað úr ullinni, miklu framar
en karlmenn. Jeg veit til að ein sómakona*
hjer í sveitinni hefir sjálf ofið sjöl og fleira
og heíir mönnum pótt það mjög snoturt.
Jeg lái engum pó peir vilji ganga vel til
fara, en menn verða að gæta hófs, pvi nú
er hættuleg tíð.
J>á ættu menn að láta sjer vera annt
um að bæta sem mest jarðirnar, og byrja
fyrst á pví að auka sem mest grasvöxtinn
bæði með áburði og vatni; setja vel á og
hirða allann búpening vel, bæta kyn sauðfjár,
nautpenings og hrossa; fara sem sjaldnast
í kaupstað, og pegar menn pykjast purfa
að fara i kaupstað frá mörgum bæjum,
ættu menn að senda einn góðann dreng
fyrir svo marga bæji sem mögulegt er;
æfinlega ættu menn að verzla sem minnst í
lausakaupum. Gott álít jeg fyrir Eyfirð-
inga að peir hefðu hrossin ekki óparfiega
mörg, en í pess stað kæmu upp svo mörg~
um sauðum sem hverjum væri hægt eptir
efnum og ásigkomulagi, pað mundi bæta
efnahaginn, einkum ef enska sauðaverzlunin
helzt og hvert sem er. Mjer er vel við
Eyjafjörð og Eyfirðinga og óska pess af
heilum hug, slS sem mestar framfarir verði
hjer, bæði í andlegu tilliti, og öllu pví sem
efnahag og verklegu við víkur; enda jeg
línur pessar með peirri ósk og von, að
margt breytist til batnaðar.
Askorun.
í p. á Norðanfara nr. 55—56 er auglýs-
ing Tryggva Gunnarssonar, til viðskiptamanna
Gránutjelagsins, út af sampykkt seinasta aðal-
fundar pess, um að renta 5% verði tekin af
*) Húsfreyja Kósa Daníelsdóttir áNúpu-
felli.
, ykkar til þess að geta talað fyrir mig, og
eitt sinn pá nokkrir nýir prælar, er höfðu
verið grimmilega meðhöndlaðir, rjeðust á
herra okkar og ætluðu að myrða liann, þá
kom jeg að og gat frelsað líf hans. Hann
horfði lengi undrandi á mig, rjetti mjer
höndina og sagði: „Tuaro, jeg pakka pjer
fyrir! J>ú skalt frá pessari stundu vera líf-
vaktarí minn, og eiga góða daga.“ J>á
faðmaði jeg hans knje og kallaði: „Ó! jeg
vil vinna meira en allir aðrir, og æski eigi
eptir að eiga góða daga, en gefið mjer ein-
ungis Gumillu aptur“. J>á sneri hann við
mjer baki með kulda og sagði: »Það er
ekki hægt; pú skalt fá aðra hraustari konu,
jeg hefi pegar selt Gumillu og hið vesæla
barn.“
Tuaro hjelt höndunum fyrir augun:
„Hafið pið heyrt pað ?“ hrópaði hann
með mæðilegri rödd. „|>að var, búið að selja
hana“, og nú kastaði hann sjer tíötum og
barmaði sjer aumkunarlega. Börnin grjctu
öllum peim skuldum sem óborgaðar verði 14.
október næstliðið haust o. s. frv.
Sjeu verzlunarmenn fjelagsins hjer í
Skaptafellssýslu undir petta skyldir (og þeir
eru ekki undanteknir), er ekki hægt að sjá
annað, en hjer komi fram mjög óheppileg til-
högun gagnvart tilgangi og verzlunarhagnaði
fjelagsins hjer 1 sýslu, sem sjezt á því, að
jeg fæ ekki pessa auglýsingu fyrri en 7. des-
ember p. á. Nú vita menn að pað má heita
algild regla, að láta lántakanda vita, um leið
og hann tekur lánið, með hvaða kjörum pað
er nema í einokunarverzlunum. En pær mun
ekki kaupstjóri nje fjelagsstjórnin vilja taka
til fyrirmyndar, |>að er og ekki heldur verð-
ugt peim mönnum sem jeg á hjer við að ætla
peim slíkt, eða hitt að peir ætli neinum að
greiða pá skuld sem enginn getur tekið á móti,
nema með stórskaða gjaldanda. Hjer er svo
ástatt að nærri er úmögulegt að koma í pen-
inga pví sem endilega parf í aðrar skuldir,
svo að skurðarfje er pað eina sem menn geta
látið, og í haust hefðu menn hjer víða orðið
fegnir að geta borgað þannig pó pessiauglýs-
ing hefði ekki verið til, pví mjög purfti að
lóga vegna lítilla heyja. Nú er pað alkunn-
ugt að ómögulegt var að koma fje bjeðan í
haust á pann markað, sem menn fyrirfram
gæti ímyndað sjer að fá upp úr pví — mjer
liggur við að segja — nokkuð annað en skað-
ann einn, og svo verður nú reyndar fyrir
skiptavini fjelagsins, pangað til pað.setur hjer
fasta verzlun, pví enginn rekur fje hjeðan á
á Seyðisfjörð. En hvaða mótlætis álas fasta
einokunarverzlunin sem hjer er hefir, tilpess
að menn pori að leggja inn í hana til að víxla
við fjelagið, sjer tilhagnaðar, er ekki pörf að
tilgreina, það sýna reikningarnir. J>ctta er
þóþaðeina sem kaupstj. hefði hlotiðað semja
um í tíma, ef auglýsing hans ætti að hafa gildi,
fynr pær rentur sem haun lætur lieímta á
næstu kauptíð. Eg vona að petta sje nóg til
að sýna, að pessi ályktun aðalfundarins, fetar
ofmikið í spor danskra einokunarmanna, pó
óbeinlínis sje, nefnil. að ganga mest að skuldu-
nautum sínum pegar harðast er í ári, og ís-
lenzk vara er í sem lægstu verði, eins og
núna lítur út fyrir. — Meðan fjelagið getur
ekki haft hjer nein verzlunarviðskipti, nema
lítin og óhagkvæman tíma, á óhentugum stað,
þá er mesta pörf á að verzlunin hæni menn
að sjer heldur en hitt.
Verði mjer svarað pví, að vjer hefðum
átt að senda mann til aðalfundar; er pað að
vísu satt; en pá er aðgætandi, að fundurinn
er haldinn á svo óhentugum stað, fyrir pessa
með honum og reyndu að hugga hann.
Hann prýsti þeim að brjósti sínu, ogsagði:
„J>ið eruð góð eins og Gumilla, og jeg vildi,
ganga í dauðann fyrir ykkur.“
Tveir mánuðir voru liðnir, pað var
komið að uppboðsdeginum, margir listhafend-
ur höfðu pegar komið til að skoða garðínn,
og' menn sáu íyrir, að hann mundi seljast
með háu verði. Tómas var farinn að flytja
pá hluti er hann átti yfir í skólahúsið, hvar
hann hafði fengið leigt herbergi þar til
prestssetrið yrði upp byggt.
Kona hans og börn voru ekki eins róleg
og hann. Eitt kveld sátu pau i hinu fagra
skemmtihúsi i garðinum og grjetu; móðir-
in hafði verið að segja börnunum að pau
ættu bráðum að fiytja burt úr pessum kæra
aðsetursétað og ókunnugt fólk koma í þeirra
stað. J>á kom svertinginn Tuaro ínní húsið
til þeirra og spurði með viðkvæmum orðurn :
„Er pað satt að pað eigiað selja garð-
inn og petta hús og reka ykkur á burt?“