Norðanfari - 28.02.1880, Blaðsíða 3

29 —
pess að herra Gísli Brynjiilfsson, sem 1874
fjekk Dósent embætti við háskólann hjer til
þess að kenna oss hjer og heima rjettari
skoðun á landsrjettindum íslands, reyndi enn
pá einu sinni að sýna Dönum fram á hve
mikinn skaða Jón Sigurðsson hefði unnið fs-
landi og til pess að gefa það í skyn að stjórn-
arbótin væri sjer að pakka. Hann tók og
málstað Plógs; enda segir Plógur í svari sínu
að pað haíi verið skylda Gísla, og getur hann
pess um leið að hann sjálfur minnist pess
ekki að hann hafi skrifað móti Jóni Sigurðs-
syni, pað hafi jafnan verið íslendingur, sem
pað hafi gjört. í annan stað flýtti pessi grein
fyrir pví að margir Islendingar hjer skrifuðu
ritstjóra Morgunblaðsins til og báðu hann að
taka sjer annan íslenzkan brjefritara, par sem
sá er nú ritaði frá íslandi væri næsta ósann-
orður; hvort sú ráðning dugir, Veit jeg ekki.,
í gær andaðist í Wiesbaden Priðrik hertogi
af Augustenborg, sem er Dönum minnisstæður
fyrir kröfur sínar til Hertogadæmanna árin
1863—66. Paðir hans liafði sleppt öllum
kröfum fyrir sig og niðja sína eptir stríðið
1848—51, en ljet pær pó ganga að erfðum
til sonar síns. Friðrik hertogi sat í Kíl 1864
til 1866 og póttist vera rjettborinn liertogi,
par til er herforingi Prússa stökkti honum úr
landi.
Ameríka. í Bandrfylkjunum hefir
veríð ár og friður umliðið ár, góð uppskera
og 'mikið fiutt út af korni, spillir pað eigi
lítið arði ýmsra landa í Evrópu. Repú-
blíkanarnir hafa fagnað hinum fyrveranda
forseta Grant, er hann kom úr hringferð
sinni um jöfðina, með svo mikilli blíðu, að
peir ætla víst að gjöra hann að forsetaefni
sínu við næstu kosningar. í Suður-Amer-
íku er nú linnt hinni grimmu styrjöld og
har Chile liærra hlut sem jeg gat fyr.
Merkasta fregnin er berst til fslands
með pessu póstskípi, er lát Jóns Sigurðs-
sonar. Allir íslendingar hafa heyrt sorg-
arfregnina um hinn langa sjúkleik hans, er
dróg hann til dauða. Hann andaðist 7.
desembermánaðar lJ/2 stundu eptir hádegi.
Eirikur prófastur Briem frá Steinnesi hjelt
liúskveðjuna, en í kirkjunni hjeldú peir ræð-
ur sjera Schepelern og sjera Eiríkur á is-
lenzku. Utförin var í alla staði hin veg-
legasta. Fyrir utan alla íslendinga voru
viðstaddir: leyndarráð Trap, fyrir hönd
konungs, báðir forsetar pingdeildanna, Is-
landsráðgjafi, Nelleman, ýmsir pingmenn
og háskólakennarar o. fl. 9. dögum siðar,
pannl6. des. andaðist kona lians frú Ingi-
hjörg Einarsdóttir. Hún var moldu
ausin pann 23. s. m., sjera Schepelern
hjelt ræðuna. Líkin standa uppi hjer til
vorsins Og verða pá flutt til Reykjavikur.
Flestöll blöð lijer á landi minntust Jóns
heitins Sigurðssonar lilýlega, íslandsvinur-
inn prófessor W. Fiske ritaði æfisögu hans
í pýzk blöð, auk pess mun fráfalls hans vera
getið í enskum ritum og viðar. ■ Meðal
hinna mörgu, er ljetu frú hans sorg sína í
ijósi pá daga, sem hún lifði mann sinn,
var skáldið Björnstjerne Björnson, er minnt-
ist i brjeíi til hennar á sína inuilegu ást
og virðingu fyrir Jóní Sigurðssyni.
Bókmenntafjelagið heíir nýlega haldið
ársfund, forseti var kosinn Sigurður L. Jón-
asson er um langan tíma heíir verið bóka-
vörður fjelagsins.
Alping hefir fengið vilja sinn um póst-
skipagöngurnar. Koch formaður gufuskipa-
fjelagsins hefir tekið að sjer að halda út
báðum skipunum og láta pau ganga um-
hverfis strendurnar á sumrin, ferðaáætlun I
Alpingis er lijer um bil sampykkt. Auk
pess fer nú gufuskip heim i janúar til Reykja-
vikur, og er pað eigi lítið framfarastig.
þessi málalok eigum vjer að pakka ötulli
framgöngu Tryggva kaupstjóra Gunnarsson-
ar er mestan og beztan pátt hefir átt í
pessu máli bæði á pingi og hjer við alla
málsaðila.
Hiiítyekja.
f>ó jeg sje ekki bindindismaður, hef jeg
. samt mikla tilfinningu fyrir pví, hvað okk-
ar fátæka pjóð, kann illa að fara með efní
sín, að láta jafn fjarska mikið af eigum sín-
um árlega ganga fyrir pann óparfa, sem er
verri en ekkert, pví hann er pjóðinni allri
til svívirðingar. Jeg áhjervið áfenga drykki,
enda tóbak líka. |>etta ráðlag er nóg til að
standa oss fyrir öllum verulegum prifum,
andlegum og líkamlegum, svo lengi sem
ekki ráðast hætur á pví. J>að er sorglegt,
að geta ekki dregið aðra áliktun út af toll-
skýrsfunum, með hliðsjón af menntunará-
standi alpýðunnar, en að íslendingar vilji
mikið heldur drekka nóg vín, en afla sjer
nægilegrar menntunar, og geta pó ekki ann-
að sjeð, en ef pjóðin sneri við ráðlagi og
hugsunarhætti sínum í pessum greinum, en
hún pá gæti haft nægilegt ije til, ef allt
færi með felldu, að mennta svo sjálfa sig,
að hún svo sem eptir 20 ár, gæti verið kom-
in á pað menntunarstig, að geta í mörgum
peim vísindagreinum, sem hjer væri til nokk-
urs að stunda, staðið jafnfætis flestum pjóð-
um undir sama himinbelti.
Mjer finnst að M. J. í «Bindindis vörn
og hvöt» sinni, hefði vel mátfc óska að Hún-
vetningurinn sýndi með áreiðanlegu dæmi,
yíir allt ísland, að mennta mennirnir í rjettu
lilutfalli við fjölda pjóðarinnar í heild sinni,
eða tölu sína gagnvart alpýðunni, drykki
minna en hinir ómenntuðu; en petta held
jeg lionum ómögulegt. það er góð meining
hans um menntunina fyrir pví, pó petta
lukkist ekki, pví pó maður deili peirri krónu
tölu, sem gengur hjer árlega íyrir vín á
mannjöldan í landinu, og sýni par með hvað
hver (eptir ímyndun peirri sem pá hlýtur
að koma út), sóar fyrir vín, og livað mikið
hver drekkur, pá verður petta dæmi villandi
og rammskakkt, pví eyðslumennirnir eiga 1
pví dæmi ekkert skylt við sparsemdarmenn-
ina, pví pað vitum vjer vel, að flestailt vort
lieiðraða kvennkyn og börn, yngri en 14 ára,
er laust við drykkjuskap. J>ar við bætast
bindindismenn, og vissulega svo mikill part-
ur af hinum alpýðumönnunum, að vart mun
verða fjörði partur eptir af peim liluta al-
pýðunnar, sem kallaður er ómenntaður, sem
drekkur áfengt vín, nema pá fyrir forgöngu
hinna, helzt peirra menntuðu. f>ó nú konur
eigi jafnt og bændur fjeð sem gengur til vín-
kaupa, er rangt að draga pær í dærnið, fyrir
pað pó pær iáti petta eptir mönnum sínuin,
og of víða á pað sjer stað, að eins vel rnennta-
menn, og aðrir, álíta enga pvílíka skemmt-
un, eins og að drekka vín, og pví er sá
hryggilegi óvani að kaupa nú með fram handa
peim. Af pessu pykir mjer jafnvel augljóst,
að menntunin sje ekki einhlýt að afstýra of-
drykkjunni, og ef deilt væri peirri upphæð
krónutalsins sem árlega gengur fyrir vín,
mundu peir fullkomlega ná til síns hluta,
par af mót alpýðunni, meira að segja; jeger
liræddur um að pað sje jafnvel meir en x/4 af
peim sem drekkur, og hafi nokkur áhrif á
alpýðuna til að drekka, eins og að nokkfir
peirra, sem prjedika Kri§t, heita pó á Bakk-
us til skemmtana og ferðafaga, líkt og Helgi
magri á J>ór, og af tollskýrslunum að dæma,
er að sjá lionum sje offrað hjer mest allra
guða, en pað offur er nú ekki nema peirn
til heiðurs(!!) sem drekka, og að takmarka
ofdrylikju með lögum, mun nú raunar ó-
mögulegt. J>að kæmi nú líka í bága við trú-
arfrelsi pessarra manna (!!) að steypa hjer
pannig Bakkusi úr goða tölu, svo peir yrðu
að leita til annara landa vegna trúar sinnar.
f>ó nokkuð fleiri kaupi vín til að fylgja
landssiðnum, ætla jeg pó vafalaust að peim
mörgu púsundum kr. er varið er til vinkaupa,
ætti með rjettu aðdeilaá svo sem 17 púsundir
íslendinga, eða pó heldur minna. Mjer kemur
samt ekki til hugar að upp kveða pann ómilda
dóm, að pessar 17 púsundir sjeu allt of-
drykkjumenn, pví síður hitt, að menntunin
út af fyrir sig sje orsök í ofdrykkju, og
eyðslusemi. Heldur kemur mjer til hugar,
að kveða hitt upp, að pessar 17* púsundir
muni eyða svo miklu fje til óparfa, að mundi
eitt duga til að rnennta alla alpýðu vora, og
koma upp alpýðu háskóla í landinu, og jafn-
vel að pað pyrfti ekki allt til viðbótar við
pað sem landsjóður gæti lagt til.
|>að getur hver heilvita maður skilið, að
öll lagfæring á ókostum vorum parf að koma
innan að, jafnt frá sóma tilfinning hjarta
vors, grundvölluð á pví að vjer getum hjálp-
að oss sjálfir, ef ekki vantar einlægan vilja,
og skynsamleg samtök til fjelagskapar. Og
af peim málum, sem ekki eru eða geta, ept-
ir eðli sínu verið beiníínis ping- eða löggjaf-
armáf, álít jeg petta nl. að koma í veg fyrir
eyðsfusemina, sem verið hefir hið mest áríð-
anda, en ekki mögulegt nerna með eindregn-
um samtökum. Að ganga fyrir poim með
dugiiaði og alvöru, álít jeg hið fagrasta og
háleitasta verk menntuðu mannanna, og pá
fýrst geta menn preifað á, að menntunin sje
hið áreiðanlegasta meðal gegn ofdrykkjunni,
en pangað til verða menn að viðurkenna
bindindið með beztu meðölum til pess.
Úr brjeíi íir Reykjavík
dags. 27. jan. 1880.
HjeF sunnanlands hefir mátt heita önd-
vegistíð til lands og sjávar í allan vetur,
má heita að snjór hafi eigi sjezt hjer fyrr en
nú fyrir 2 dögum, að töluverður snjór fjell
eptir pví sem hjer er títt. Aptur hefirtíðin
verið heldur umhfeypingasöm og gæftir pví
eigi svo góðar, sem menn mundu æskt hafa,
pví að afli hefir lengst af Verið í bezta lagi.
Hjer má pví heita almenn vellíðan og hald-
ist pessi árgæzka er ekki ólíklegt, að Sunn-
lendingar nái sjer allfljótt eptir hin hörðu ár,
sem að undanförnu liafa verið.
Hjer virðist áhuginn á menntun kvenn-
pjóðarinnar fara sívaxandi, og er pað ásamt
öðru gleðilegur vottur um liinn vaknandi
framfara anda pjóðar vorrar, og pað ,pví frem-
ur sem pað eru einmitt konurnar sjálfar sem
lijer sýna mestan áhuga á pessu velfeiðarmáli.
Auk kveiinaskólans, hafa ýmsar hefðarkonur
og ungfrúr í vetur haldið skóla fyrir fátækar
yngismeyjar, og 1. febrúar byrjar sunnudaga-
skóli fyrir eldri stúlkur. í báðum pessum
skólum er kennslan ókeypis, er petta pví
mjög lofsvert og sýnir, að pessar heiðurskon-
ur .hafa eigi gleymt fátækum og vankunn-
*)' Líklega væri rjettara 10 púsundir.