Norðanfari - 08.04.1880, Blaðsíða 2

— 44 —
helztu apturhaldsmenn, pegar um bindindier
að ræða, pá er pó víðar prándur í götu. Hjá
mörgum, hæði yngri og eldri, er pað jafnan
viðkvæðið, pegar talað er um hindindi: «pó
að hindindi sje gott og parflegt fyrir pá sem
hneigðir eru fyrir vín, pá get jeg ekki verið
að gjöra svo lítið úr mjer að ganga í pað;
jeg get að sönnu drukkið pegar jeg vil, en
jeg get líka látið pað vera pegar jeg vil».
pessi flokkur, sem víða er hvað fjölmennastur,
er kannske ekki hvað minnst orsök til pess,
hvað bindindisfjelögunum verður lítið ágengt
og hvað pau eru fámenn, pví yrði pessum
mönnum öllum talið lmghvarf, mundu eigi
svo margir eptir verða. En fyrir pessu parf
ekki ráð að gjöra að svo stöddu. Bindindis-
fjelögin munu fyrst um sinn, hjer eptir sem
hingað til, eiga við ramman reip að draga,
ekki einungis pá sem leynt og ljóst reyna til
að spilla sjerhverju frækorni, sem sáð er í
bindindisfjelögunum, peim til eflingar, held-
ur einnig hjá hinum mörgu, sem hvorki eru
heitir nje kaldir, sem að sönnu Mtast mæM
með bindindi, en breyta pó gagnstætt kenn-
ingu sinni.
Loksins, til að reka nú smiðshöggið á
og koma sem mest í veg fyrir víndrykkju og
vínkaup, var nú í vetui- gjörð uppástunga um
að Eyfirðingar bindust samtökum, að flytja,
næstkomandi ár, ekkert vín fram í Eyjafjörð.
Samtök pessi, sem ætlast var til að yrðu al-
menn um fjörðinn, fengu allmarga fylgismenn,
sem gjörðu sítt til að fá sem flesta í fjelag
petta. — En hjer fór sem fyrri, að margir
risu öndverðir móti fyrirtæki pessu og kváðu
margir hjer oflangt gengið í að takmarka veldi
Bakkusar, og aptur aðrir: að petta væri ein-
ungis til að grafa fætur undan bindindisfje-
lögunum, en vildu pó ekki gjörast meðlimir
peirra. í einni kirkjusókn sem helir yflr 20
búendur, gengu að eins 3 ífjelagið; með lík-
um hætti mun málinu hafa verið tekið víðar.
Aplur á móti var nýmæli pessu sumstaðar
vel tekið og álitin hin mesta rjettarbót. Svona
eru meiningar manna misjafnar; en hvernig
sem undirtektirnar hafa verið, mun sú raun-
in á verða, að minna verði flutt af vínföng-
um hingað fram í fjörðinn, heldur en átt
hefir sjer stað hin næstliðnu árin.
Jeg hefi nú í fám orðum skýrt frá til-
raunum peim er við Eyfirðingar o. fl. hafa
gjört, til að útrýma víndrykkjunni, og jeg
hefi líka getið hinna miklu og mörgu hindr-
ana sem víðast munu verða á vegi bindind-
isfjelaganna. En pað er ösk mín og von, að
augu manna opnist smámsaman svo, að hin
strjálu bindindisfjelög aukist og eflist, unz
pau sameinast í eitt allsherjar fjeMg fyrir
allt landið. |>á fyrst hafa bindindisfjelögin
algjörlega náð tilgangi sínum.
Skrifað í öndverðum marzmán. 1880.
Bindindismaður.
Blöð og Maðaskil.
Dagblöð vor, sem svo eru kölluð, jafn-
vel pó liin stærstu peirra komi ekki út nema
2.—3. á mánuði, eru nú orðin 7, eður eitt
handa hverjum 10 púsundum Mndsmanna,
auk pess sem tímarit við og við eru á gangi,
hefir pví bMðaöld vor aldrei staðið með jafn-
miklum blóma. Stærð pessara 7, blaða mun
vera nál. 200 arkir um árið og er verð peirra
allra samtals 19 kr. Gjöri menn nú ráð
fyrir að af hverju blaði seljist að meðaltali
1000 expl. árlega, alM 7000 expl., er kosta
samtals 19,000 kr., pá má segja að bæði er
lijer miklu til kostað enda er mikið í aðra
liönd. J>að er sannast að segja, að blöðin
geta komið og koma mörgu góðu til leiðar,
ef Mglega er á haldið. J>au eru pegar að er
gætt, eitthvert hið nauðsynlegasta uppfræðslu
og roenntunarmeðal hjáoss íslendingum, sem
búum svo strjált og höfum svo ónóga mennt-
un. J>ví pyki pað ómissandi í hinum mennt-
uðustu löndum, að hafa bæði mörg og stór
dagblöð er út koma daglega, og að par sem
nýjar borgir eru reistar, er peirra eitt hið
fyrsta verk að stofna dagblað, er fræði menn
um nýja viðburði og nýungar um allan heim,
hvað skyldi pá ekki vera hjer hjá oss sem
hjer búum á hinum afskekta og samgöngu-
litla hólma. En blöðin purfa að vera góð,
og vjer hofum óneitanlega góð blöð eptir
stærð peirra og kringumstæðum, endapóttöll
blöð vor megi ekki kalla sem bezt, eða að
öllu leyti svo vönduð sem menn máske gæti
ætlast til ; pau eru eins og önnur manna-
verk, og sumum fellur vel pað sem hinum
gezt engan veginn að. Yjer játum að vjer
erum alls ófærir að dæma um pað, hvert
blað vort sje bezt og hvert lakast, pað var
heldur ekki tilgangur vor með línum pess-
um, en pess vildum vjer geta hjer, er oss
pætti æskilegt að ritstjórar blaða vorra vildu
athuga, og sem pegar má sjá að eitt blað
vort hefir gjört sjer að reglu, pað er að taka
ekki til meðferðar mjög lítilfjörlegar greinar
eða einstaklega, sem alpýðu ekki varða, svo
sem einstakleg pakkarávörp, erfiljóð — nema
pá afbragðs góð — og Ijettvæg kvæði. Ann-
að er pað, að forðast sem mögulegt er, að
leyfa óvönduðum mönnum að koma fram í
blöðum með lastmæli, hvort heldur um ein-
staka menn eða verk, pví par af leiðir opt-
ast að sá sem áreittur er tekur til andmæla,
og getur pá aukist orð af orði, sem sjaldan
hefir pótt nein blaðaprýði. En verði núpetta
að vera svo, pá ættu pó ritstjórar blaðanna
að sjá um, að greinar pessar væru mannúð-
lega ritaðar, pví finna má að og segja satt,
án pess brúkuð sjeu brigzl og skammir jafn-
framt. Enda má pað vera leiðinlegt fyrir
slíka ritsmiði pegar peim annaðlivort ekkier,
gegnt, sem opt mun heppilegast, eða peir
neyðast til að taka aptur orð sín, sem töluð
á óhagkvæmasta tíma og mega sannarlega
blygðast fyrir allt saman. J>á er pað leiðin-
legt, og sem betur fer sjaldgæft, að blöð flytji
mikið af sjálfshóli, pví bæði er pað ósam-
boðið hverjum peim manni er menntaður
Pykist, að hæla sjálfum sjer eða verkum sín-
um, og minnir par hjásvo glögglega ágamla
máltakið: «Ef jeg hæli mjer ekki sjálfur,
pá er inín dýrð engin.» Enn eitt er pað,
að fyrir hefir komið, að blöð hafa tekið upp
hið sama hvert eptir öðru, og pó pað sje
máske ekki tilökumál pó norðanblöðin taki
upp eptir sunnanblöðum, eða sunnanblöð
eptir norðanblöðum, einstök atriði, pá er öðru
máli að gegna um blöð sem gefin eru út
í sama bæ, jafnvel prentuð í sömu prent-
smiðju, pegar pau taka orðrjett að kalla hvert
eptir öðru sama viðburð , frjettir eða annað.
J>etta sýnist að vera vottur um skort á blaða-
málum, og verður að eins til leiðinda og
tímatafar fyrir pá sem lesa fleiri blöð en
eitt, pó ólíklegt sje að blaðamenn purfinokk-
urn tíma að skorta efni í blöð sín, par sem
svo margir, bæði lærðir og leikir, eru bæði
vel hæfir til og fúeir á að rita í pan , enda
munu sum blöðin opt hafa að innihald ' eíns
mikið eða meira frá öðrum en frá ritssjórun-
um, og geta verið allt að einu góð fyrir pað.
Oss pvkir líklegra að sumir ritstjórar fái
miklu meira af aðsendum ritgjörðum, en peir
hafa rúm fýrir í blöðum sínum, sýnist oss
pví ekki fjærri að peir vildu geta ritgjörða
peirra, er peir ekki hafa rúm fyrir, annað-
hvort í blöðunum, eða pá brjeflega við rit-
höfundana, hvettu pá sem peim virðist rita
bezt til að halda á fram og hina til að vanda
sig. J>ví pegar góður rithöfundur sjer eng-
an ávöxt vinnu sinnar og veit jafnvel ekki
hvað um ritgjörðirnar verður, hættir hann
alveg pegar honum er enginn gaumur gefinn.
Sá sem lakar ritar vandar sig ekki betur, pví
Elsas og Lothringen losast úr fjötrum
hinna rínverzku víkinga.
J>að sem fremur öllu öðru gengur fram
af manni, er Beltabrautin. Hún er eins og
töfrahringur kringum hinn leyndarfulla bæ
og sendir sína lýsandi sporteina út í allar
áttir. Og — hvílíkur undra urmull af
gufuvögnum, kerrum og ýmsum vjelum, sem
velta áfram, sitt i hverja átt, koma og hverfa
aptur á sporunum, sem grípa hvert í annað,
eins og præðir. Mann ætlar að svima.
„Byggingar pær, sem liggja í stefnu til
bæjarins“, sagði fylgdarmaður minn við mig,
„eru verkstaðir peir, sem fallbyssurnar eru
gjörðar í: Snúið yður við, og hlustið ...!“
„Fallbyssuskot! ... Er verið að reyna fall-
byssur11 ?
„Nei pað er hamarinn mikli, 50,000.
Kilogröm að vigt, sem nú er tekinn til iðju
|>að er mestur hamar í heimi og hefir kostað
hálfa aðra milljón, hamarinn í Kreusót er
ekki nema 12,000 Kilogröm, og Englend-
ingar liafa engan, sem vegur meira, en
20,000. Hann hvílir á fjarskalegum undir-
lögum, einu af múrgrjóti, öðru af eikar-
blökkum úr Teutoborgarskóginum og hinu
priðja úr koparsívalingum, traustlega saman-
bræddum. Hamrinum er lyft upp með
gufuvjelum og slær hann til járnstykki, sem
vega 400 tíufjórðungavættir. Stálmilti pau,
sem lyptistengurnar færa að, eru opt heitt
á ofni og pví næst lögð á steðjann. J>egar
verkstjórinn segir til, sigur hamarinn hægt
niður, eins og til að miða á hvar höggið skuli
lenda, — lyptist hann svo aptur upp og
fellur síðan niður, snöggt sem elding; heyrist
pá langar leiðir pruman, sem púhjelztværi
fallbyssudrynur. Neistarnir gjósa út um
allt, eins og fjarskalegir flugeldar, stálið
hnoðast saman í klepp, er smásaman fær
vissa lögun, aflanga eða hnöttótta (sívala).
Hamarinn fellur enn niður og er par pá
komin fallbyssa. J>essi hin nýfædda er nú
lögð á öskulag og látin smá kólna, og nú
er ekki annað eptir, enn skrifa hana inn í
registur verksmiðjunnar, skygna hana og
reyna eyðileggingarafl hennar11.
„J>að er að skilja11, sagði jeg „herra
Krúpp verður að geta sagt við hina guð-
ræknu hirða pjóðanna, sem koma til hans
og biðja um varðhund. „„Taktu pennan
parna; hann hefir kok, sem með fyrsta skoti
fær eyðilagt liina rammbyggilegustu múra;
taktu hann parna, hann er viss með, að
geta gjört 100 ekkjur og 100 föðurleysingja
á mínútunni, og svo eru hjer til aðrir, sem
spýja eldibröndum eyða musteri og kirkjur,
svelgja bókhlöður og spítala1111. J>jer getið
ekki á móti pví borið, að pað er fremur
villudýrsœði, en fremd, að vinna pannig,
með rósömum hug, að eyðileggingu mann-
kynsins11.
„Hjer er ekki hentugur staður til pess,
að leggja út í heimspekilegar og viðkvæmar
rannsóknir, við getum geymt okkur pað
pangað til í kvöld á kaffihúsinu, ef yður svo