Norðanfari - 26.05.1880, Blaðsíða 1

19. ár.
Nr. 33—34.
\ORBMF\lli,
Búi prófastur Jónssoil.
Meðal margra merkispresta hverra lítið
hefir verið getið, en sem án efa hafa verð-
skuldað pað, tel jeg prófast síra Búa Jóns-
son á Prestbakka í Strandasýslu dáinn 1848.
J>ó mjer sje ekki kunnugt um hans síð-
ustu æfi ár, pá hann hafði verið protinn að
heilsu, var hann einka kunnugur mjer á yngri
árum mínum, pau 6 ár sem við vorum saman
í skóla pekkti hann pá enginn betur en jeg,
eða við hvor annan, svo samrýndir vorum
við hvor öðrum.
Við lásum alla tíð saman; jeg ritaðialla
fyrirlestra fyrir okkur báða, las hann svoupp
fyrir mjer á eptir og jeg hlýddi á, og rædd-
um við svo saman á eptir, til að festa betur
í minni okkar og skýra pað sem óljóst pótti,
komst jeg pá að greind hans og mikla skarp- .
leik, sem hann ávallt Ijet í ljósi um hvað
sem rætt var, án allrar sjervizku, sem stund-
um vill eiga sjer stað hjá sumum gáfumönn-
um. Minni hans var ágætt, enda hafðihann
staka eptirtekt og athygli á öllu. Næmi
hafði hann í meðallagi, og virtist mjer hann
nokkuð hefði fyrir pví að læra, en svo mundi
hann allt svo vel og lengi á eptir. Orðfæri
hafði hann heldur stirt, en allt svo rjett og
greindarlegt hugsað og talað.
jþegar hann kom í skóla póttihann vera
hjákátlegur í látbragði og limaburði, og hjelzt
pað enda við hann, að hann pótti ekki bera
sig vel. 1 dagfari og umgengni var hann
hversdaglega jafnlyndur og glaðlyndur, í við-
ræðum hinn skemmtilegasti, greindur, fróður
og gamansamur. Iðni hans í skóla var frá-
bær, og tómstundir gaf hann sjer engar nema
pegar hann var mjer samferða til skyldfólks
míns og ættmanna, bæði að Brekku og til
Rvíkur, pótti honum pað mesta skemmtan
um pær mundir, og lukum við báðir upp
sama munni um pað, að mikla uppbyggingu
hefðum við haft af viðræðu og tali hins á-
gæta öldungs etatsráðs ísleifs Einarssonar.
Hann kunni og vel að sjá og dæma um greind
og gáfur Búa.
Fátækari piltur hygg jeg að ekki hafi
komið í skóla, pað mátti segja að hann ætti
ekki fötin utan á sig, og urðu ýmsir til að
gefa honum flík.
Hann var einhver hinn hreinskilnasti
maður, — frómlynd sál, — ráðvandur til
orða og verka, samvizkusamur, tryggur og
trúfastur, geðprúður og guðhræddur.
J>etta er rjett lýsing hans, eðasvopekkti
jeg hann pau 6 ár er við vorum saman í
skóla; við útskrifuðumst báðir undir eins
1829, og áleit jeg hann bezt að sjer og gáf- j
aðastann af öllum peim sem pá skrifuðust út,
(einn af peim lifir enn, kand. Magnús Ei-
ríksson).
Síðan við skildum sáumst við ekki fram-
ar, en opt fjekk jeg brjef frá honum, sem jeg
pví miður hefi giatað , pví mörg voru pau
merkileg, og lýstu hans innra manni. J>etta
ár 1829, mun hann hafa vikið til síra Sig-
urðar Th. á Stórólfshvoli til að kenna sonum
hans undir skóla, og árið eptir var hann
Akureyri, 26. maí 1880.
skrifari hjá sýslumanni Bonnesen á Velli um
missiristíma. Annars átti hann ekki gott
með ritstörf og preyttist fljótt, pví hann var
bagaður í hægri handlegg, (eptir illa viðgjört
beinbrot einhverntíma).
1831 var hann kallaður aðstoðarprestur
af fóstra sínum síra Jóni Magnússyni á
Hvammi; en hann hafði tekið hann missiris-
gamlan í gustukaskyni af bláfátækum for-
eldrum, Jóni Gíslasyni og Helgu Búadóttur
á Hvalgröfum í DalasýsTu, hvar hann var
fæddur 1804 2. maí.
Bjó pá síra Jón á Akureyjum, en pegar
fór að bera á námsgáfum og lærdómslyst Búa
studdi pá verandi prófastur síra Jón Gíslason
á Hvammi og hvatti til að byrjað væri að
kenna pessum umkomulausa pilti skólanám,
og tókst pað á hendur hinn góðfrægi sonur
hans, síra J>orleifur víseprófastur, sem enn pá
lifir júbilprestur og ridd. af dbr. |>etta gjörði
hinn eðallyndi mannvin án borgunar, sem
hann heldur ekki gat búist við, gjörði hann
ekki heldur endasleppt við Búa, pví pá sótti
hann um skóla og ölmusu handa honum og
var pað um haustið 1823 að hann kom í
skóla.
Aðstoðarprestur fóstra síns var hann frá
1831—36. Mun hann pá hafa kennt undir
skóla syni hans Magnúsi, er síðar varð prest-
ur og deyði 1854.
Galt hann svo presti fósturlaunin bæði
með pví að aðstoða hann í embættinu ogsvo
með pví, að mennta son hans.
Upp á líkann hátt galt hann síra J>orleifi
kennslulaunin, með pví að búa hinn gáfaða
son hans Jón svo ágætlega undir skóla, að
hann pótti pá vera einhver hinn gáfaðasti
piltur og bezt að sjer í flestum greinum.
Hann varð síðar prestur í Fljótshlíðar ping-
um og deyði á Ólafsvöllum 1860. Síra Jón
hefir verið álitinn mesti ræðumaður, alvöru-
gefinn og andríkur, líka skáld gott.
Hann mun af lærisveinum síra Búahafa
pekkt hann bezt, og viðurkennt hans mann-
kosti, gáfur og lærdóm, hann hefir í brjefi
til mín tjáð mjer, hve mikið hann átt hafi
að pakka pessum sínum elskaða kennifóður,
mun liann hafa verið hvatamaður pess, að
ræða sú sem síra Búi hafði ásett sjer að fram
flytja á nýársdagiún 1849, sem hann ritaði
og saman tók í banalegunni, í des. 1848, væri
prentuð og kæmi fyrir almennings augu,
honum til verðugs lofs og endurminningar,
og geng jeg að pví vísu, að enginn annar en
sjera Jón sál. jþorleifsson hali samið formál-
ann, sem stendur framan við pá prentuðu
ræðu, í hvorum síra Búa er svo rjett og á-
gætlega lýst í öllum greinum.
Árið 1836 fjekk síra búi Bitruping eða
Prestbakkabrauð, og var settur prófastur 1
Strandasýslu 1839. Hann deyði annan dag
jóla 1848. Hver prestur að hafi sungið hann
til moldar veit jeg ekki, og ekki hefi jegsjeð
nein erfiljóð ort eptir hann. Sú eina ræða
er jeg minntist á, getur verið í stað útfarar-
minningar, og í hjörtum sóknarbarna hans,
sem enn pá lifa, mun eigi gleymast nafn hins
elskaða kenniföðurs, til pakklátrar endur-
minningar og verðugs lofs.
— 67 —
Sem vott uppá andafjör pessarar trúar-
hetju, læt jeg fylgja pessum línum ljóðmæli
er hann einu sinni sendi mjer. Mörg Ijóð-
mæli ætla jeg að sjeu til eptir hann, en
hver peim hefir haldið saman veit jeg ekki,
og líkindi að sá hinn sami liggi ekki svo á
peim, að pau megi ekki koma í ljós.
Síra Búi var kvæntur Solveigu Bjarna-
dóttur prests að Undirfelli, systir Sigprúðar
konu Pjeturs prófasts að Stafholti. Hún var
áður gipt og valinkunn kona. |>eim síra
Búa varð ekki barna auðið, en hann var
margra barna andlegur faðir.
S.
* *
*
1. Kom pú Jesús konungur himna,
kom pú snart og láttu skarta
pína dýrð á pessari jörðu
príblessaði Guð og maður.
Yottaðu fyrir Adamsættum
afrek pín pá kvaldur í pínu
knúður vannst af gæzku greiða
gjöld af peirra föður völdum.
2. Láttu pær sanna að sjertu Drottinn,
er sigur vannst og dauðans vigur
brautst í sundur og batzt pann píndi
með böli og ótta manna dróttir;
aptur lifandi síðan sýndir
sjálfur að heit pitt máttir veita
að pínum skyldi eins um aldir
enn pótt dæi, líf upp renna.
3. Yeit oss lið svo lausnar dáðir
lært að meta pinnar getum
láttu hreldum huggun gilda
hjeðan standa að gleðjist andinn.
Grundaðu traust í grátnu brjósti
græðari minn til heita pinna
akkeri festu við pað vora
von í nauðum synd og dauða.
4. J>ú ert lifandi ljóssins jöfur
ljósberi Guðs sem englar hrósa
lýsir jörð pitt ástar orðið,
eyðir myrkrum, veginn greiðir,
ljóss til sælu lífs uppsala
sem ljóma af pinnar dýrðarblóma
gleður sú von í gegnum raunir
góð er ending par að lenda.
5. J>ú ert lifandi Ijóssins jöfur
lifir fjærstu tíðir yfir;
út hefir lífið frá pjer flotið
í fjöld að skepnum heims ótöldum
hæstu vekur hjartans gleði
hnossið lífs sem vannst á krossi.
gjöf sem hátt pinn guðdóm vottar
geð brennandi af kærleik prennum.
6. J>ú ert konungur æðri enginn
andlega yfir drótt ríkjandi
er pú leystir hetjan hrausta
haldna sterku prældóms valdi
hvilist frelsuð hjörð í skjóli
hættulausust píns almættis
kætt af friði farsæld mettast
frægann, visann hirði prísar.
7. J>ú ert rjettlætis sólin sæla
sískínandi á himni pínum
heit og björt sem kveikir og klekur
kærleikann í hjörtum manna
pú tilreiðir skæran skrúða,
að skína í dýrðarríki pínu,