Norðanfari - 05.06.1880, Blaðsíða 3

— 77 —
að menn sjeu þar eigi i óbættum sökum,
fyrir skuldir. Kaupstaðarskuldirnar standa
í vegi fyrir eðlilegum viðskiptum bænda við
kaupmenn, og að losast úr peim, sje fyrsta
sporið til að hrinda verzluninni í heillavæn-
legra horf. J>á fyrst sje landsmönnum opn-
aður vegur til að hafa full not af auknum
samgöngum, með pví að fá nauðsynjar sín-
ar keyptar, áður enn verð peirra tvöfaldist
af hinum feikna mikla tilkostnaði og paraf-
leiðandi framfærslu fastakaupmanna-
Jónas Jónsson í Hróarsdal vakti með-
al annars máls á pví, að Skagfirðingar hafi
eigi hingað til pótt afburðamenn að fjöri
eða framtakssemi, og líkt megi segja um
landsmenn yfir höfuð, enda sje varla við
pví að búast, að hjer á pessum hala ver-
aldar, par sem unglingarnir alist upp svo
að segja sinn í liverri holu, tendrist eða
glæðist af sjálfu sjer sá einingarandi, er
kveiki almennan áhuga á gagnlegum fram
kvæmdum eða nytsamlegum fyrirtækjum.
J>etta áhugaleysi lýsi sjer einnig í pvi,
hvað fátt hafi komið hingað i dag af sýn-
ingargripum, og einstakar tegundir algjör-
lega vantáð, t. d. allt er lýtur að sjávarút-
haldi. |>etta megi eigi svo til ganga, pví
að prátt fyrir óhægðina að eiga yfir vötn
að sækja geti pað að minnsta kosti eigi
heitið nein frágangssök, fyrir aðra eins
hestamenn og íSkagfirðinga, að sundleggja
hross til að taka verðlaun fyrir. Skilyrðið
fyrir öllum góðum fjelagskap sje vaknandi
áhugi með' einlægni, friðsemd og kærleika,
er innrætist hjörtum hinna ungu með sam-
eiginlegri almennri upplýsing. Fyrir pvi'
eigi peir vissulega pakkir og lof skilið, er
gefið hafa gaum að pessu, með pví að gang-
ast fyrir stofnun barnaskóla . er sannlega
muni reynast hin öruggasta undirstaða allra
góðra framfa.ra á landi voru. En livort
sem petta eigi lengra eða skemmra í land,
megi almenningur taka fegins hendi sjer-
hverju tækifæri til að vekja viðkynning og
góðan pokka manna á milli. Til pessa sjeu
allir samfundir einkar hentir, og pá eigi
sízt, er menn komi saman til að keppa
hver við annan á sýningarfundi.
Magnús Jónsson á Fjalli mælti fyrir
íslands minni. Eins og börnunum sje með-
fædd elska til móður sinnar, pannig sje oss
öllum innrætt ástin til vorrar fósturjarðar,
er ali oss á brjóstum sinum, veiti oss allt er
vjer pörfnumst til lífsuppeldis, og feli í skauti
sinu mikla fjársjóðu, er vjer eigum eptir
að opna, og mörg frækorn, er vjer fyrr eða
síðar uppskerum ávöxtinn af. Arfleifð peirri,
er forfeður vorir hafi oss eptirlátið, eigum
vjer að pakka, að enn pá megum vjer sem
sjálfstæð pjóð eptir afstaðnar prautir liorfa
ókvíðnir fram á ókomna tímann með von
um betri daga og bjartari framtíð. Áð vjer
metum arfieifð pessa eíns og vert er, eigum
vjer að láta ásannast með pví, að taka oss
dæmi forfeðranna til íyrirmyndar í dugnaði
og drengskap. Og svo sannarlega sem ætt-
jarðarástin sje annað en tómur hljómur, verði
hún að auðsýna sinn krapt í að vekja hjá oss
viðleitni að vinna eitthvað í landsins parfir
sjálfum oss til nota og niðjum vorum i hag.
forleifur Jónsson á Keykjum lýsti á-
liti sinu um gripasýningar yfir höfuð, og
leiddi rök að pví, að eins og reynsla ann-
ara pjóða sje búin að sanna, að pær sjeu
lnn öflugasta hvöt til endurbóta á allskon-
ar handiðnum, pannig sje engin ástæða til
að ætla Islendinga svo óliks eðlis, að sams-
konar upphvatning geti eigi átt við peirra
hæfi. Og að sú verði raunin á, sje eius
og pað sje nauðsynlegt. að láta ekkerttæki-
færi ónotað til að bæta atvinnuvegi lands-
ins og taka upp sjerhvað, sem til umbóta
horfir í peim greinum.
Gunnlögur Briem kvaðst vilja minn-
ast manns. er hjer sje staddur. Eins og
öll hans heimilisstjórn geti verið öðrum til
fyrlrmyndar, pannig sjeu búnaðarhættir
hans í mörgu tilliti eptirbreytnisverðir. En
sjerstaklega hafi hann gefið öðrum gott ept-
irdæmi með pví, að verða fyrstur allra hjer-
aðsbúa til að taka upp hentugri verkfæri
við ýmsar handiðnir, t. d. sauma- og prjóna-
skap. J>essi maður sje Ólafur Sigurðsson í
Ási, er nú á siðustu árum hafi kostað tvo
sonu sina til að nema iðnað í útlöndum.
Annar peirra hafi lagt stund á smíðar, en
liinn sje nú nýkominn til landsins, eptir að
hafa dvalið vetrarlangt erlendis við vefnað-
arnám. Eptir pví sýnishorni er hjer hafi
komið í dag, sjeu dúkar peir, er hann hafi
ofið, á borð við hið bezta, er flytzt hingað
af útlendum klæðum. Og pareð hann hafi
haft með sjer ýms vefnaðaráhöld, og ætli
að útvega öll pau tæki er til purfa, sje hjer
stigið mikið framfarastig í pessari iðn. Að
menn kunni að meta verðleika peirra, er
vinna í almenninnings parfir, eigi að lýsa
sjer í viðleitni að færa sjer verk peirra í
nyt, enda sje pað beztu launin slíkra ágæt-
ismanna.
Ólafur í Ási pakkaði hlýlegt ávarp og
allan sóma. Sjerstaklega tók hann fram,
að eins og tóvinnan sje í sjálfu sjer mik-
ilsverð, ekki sízt á pví landi, par sem ullin
er einn hinn helzti afrakstur fjenaðarins,
pannig sje vandvirkni og góð samvinna
kvenna og karla skilyrði fyrir pví, að pessi
iðnaðartegund verði vel af hendi leyst. Og
Ijet í ljósi pá ósk, að svo sem konurnar hafi
allajafna átt mestan pátt í túskapnum, eins
og reyndar allri innivinnu, svo taki pær og
með tímanum jöfnum höndum hlutdeild í
hverju pví, er miðar til viðreisnar landi
og lýð.
Gunnlögur Briem vakti athygli á, að
kosningar til alpingis eigi að fara fram á
næsta hausti. Engum góðum dreng megi
liggja í ljettu rúmi, hvernig pær fari úr
hendi. En til pess að pað verði eigi af
handa hófi, sje nauðsynlegt að menn tali sig
saman um pingmannaefni, og haldi í pví
skini undirbúningsfundi í sveitum. Með pví
móti sjeu meiri líkur til, að kosningin tak-
ist vel, og verði pessu kjördæmi og land-
inu í heild sinni til gagns og sóma
Benedikt Sölvason á Fagranesi brýndi
fyrir mönnum bindindi. Að vísu sje nú
orðið fátítt að menn verði sjer opinberlega
til minnkunar á mannfundum vegna drykkju-
skapar, en á hinn bóginn sje hörmulegt til
pess að vita, að svo fátækt land sem ís-
land er, par sem örbirgðin standi í vegi
fyrir flestum pjóðprifum, fleygi út jafnmiklu
fje fyrir annan eins óparfa og áfenga drykki.
Til að sporna við pessu sje einkar áríð-
andi, að hafa almenn bindindissamtök í
sveitum , par sem unglingum sje innrættur
sá hugsunarháttur, að til sje önnur meiri
fremd og parfari íprótt enn að drekka vín
og tyggja tóbak. Og öll alpýða verði að sjá
og skilja, að jaínframt endurbót atvinnu-
veganna sje hóf á munaðarvörunni aðalskil-
yrðið fyrir pví, að efnahagur landsmanna
blómgist.
Stefán Hafliðason á Eyhildarholti minnt-
ist á alpingiskosningar. Keyndar sje eigi
ólíklegt, að kjósendur æski að halda hin-
um sömu pingmönnum sem verið hafi, en
að pví leyti sem pað bregðist, vilji hann
benda mönnum á Indriða Einarsson, án
pess í petta sinn að telja honum annað til
gildis enn pað, að hann sje Skagfirðingur
að ætt og uppruna og hinn eini lærði stjórn-
fræðingur landsins.
Sveinn Sveinsson á Haganesi mælti fyr-
ir minni konungs.
Að lyktum stje forstöðumaður í ræðu-
stólinn, til að segja sýningunni slitið, pakk-
aði mönnum komuna. og óskaði peim Öll-
um fararheilla og góðrar heimkomu.
Presthólaprestar.
(Framhald frá nr. 19—20).
III. porvaldur Jónsson.
Hann var bóndason á Yalpjófsstöðum í
Núpasveit, næsta bæ við Presthóla, og lærðí
i Skálholtsskóla. Hann varð aðstoðarprest-
ur síra Sigurðar skálds, og gekk að eiga
Ingibjörgu dóttur hans og átti fyrir víst
með henni tólf börn. Prestakallið fjekk
hann algjört 1662, prestur var liann hjer
yfir 50 ár, en sleppti brauðinu 1707 og dó
skömmu síðar.,
IT. Jón porvaldsson.
Hann var kallaður síra Jón porvalds-
son yngri, til aðgreiningar frá albróður sín-
um síra Jóni porvaldssyni eldra, presti að
Miklabæ í Skagafirði og prófasti i Hegra-
nespingi, er reið frá vigslu sinni í Skálholti
að Hamarsholti i Ytrahrepp, en lagði pað-
an upp snemma á sunnudagsmorgun norð-
ur fjöll, og náði háttum að Víðivöllum í
Skagafirði, og pótti frábært áframhald.
Jón prestur yngri fæddist í Presthólum
1668 og voru pau síra J>orvaldur og Ingi-
björg foreldrar hans. Hann lærði í Hóla-
skóla; varð siðan aðstoðarprestur föður síns,
og vigðist í Skálholti 6. des. 1691. Hann
kvæntist nær fimmtugur að aldri Helgu Sig-
fúsdóttur frá Glæsibæ, og átti með henni
fimm börn, er fullorðins aldri náðu. Kallið
fjekk hann algjört eptír föður sinn 23. júlí
1707; en andaðist 31. des. 1750, 82 ára að
aldri, og hafði pá prestur verið 59 ár.
V. Stefán porleifsson.
Nú kemur sá maður til sögunnar, er
mestur pykir hafa verið klerka í Presthól-
um, sira Stefán prófastur J>orleifsson. Hann
fæddist árið 1720, og skirði Steinn byskup
hann; vóru foreldrar hans sira J>orleifur
Skaptason Jósepssonar, er lengi var dóm-
kirkjuprestur, prófastur og rektor á Hólum
en síðan prestur í Múla, og Ingibjörg Jóns-
dóttir, bróðurdóttir Einars byskups J>or-
steinssonar; var Ingibjörg fyrri kona síra
jporleifs, en siðari kona hans var Oddný
móðir Skúla landfógeta; vóru pví peir
Skúli og síra Stefán prófastur stjúpbræður.
Sira Stefán ólst upp hjá ömmu sinni J>or-
björgu Aradóttur á Nautabúi í Skagafirði,
en lærði í Múlaskóla hjá föður sínum , en
pó útskrifaði Steinn byskup Jónsson hann.
Var hann pá ungur og gjörðist skrifari Jóns
sýslumanns Benediktssonar í Kauðuskriðu,
er hafði hið mesta álit á honum, eins og
enn mun sagt verða. Síðan varð hann að-
stoðarprestur hjer hjá síra Jóni yngra; og
var vígður af Lúðvíg Harboe ár pað, er
hann var á Hólum 3. s. d. e. prettánda.
Siðan gekk síra Stefán að eiga J>órunni
dóttur síra Jóns yngra; og átti með henni
tvær dætur: Gróu og þorbjörgu að fjór-