Norðanfari - 05.06.1880, Blaðsíða 4

— 78 —
um árum liðnum missti hann þörunni konu
sína. 1749 fjekk síra Stefán kallið algjört;
en prófastur. yar hann 1768—1784. Hann
var ekkjumaður í 44 ár en giptist aptur
74 ára gamall Gruðnýju Jónsdóttur, og áttu
pau ekki barn, enda fjell síra Stefán sam-
sumars í hastarlegan sjúkdóm, er hann lá
í til dauðadags 22. apr. 1797 , og sleppti
hann brauðinu algjört, er hann veiktist.
— Síra Stefán prófastur var hár og gildur
maður, eins og sú ætt á að sjer; og að öllu
deili hinn fyrirmannlegasti. —
Nú skulu taldar nokkrar smávísur ept-
ir síra Stefán og nokkrar smásögur um
hann, er nokkru gjörr lýsa manninum.
Meðan síra Stefán var skrifari hjá Jóni
sýslumanni í Rauðuskriðu, áttu peir í máli
Jón sýslumaður og Bjarni sýslumaður Hall-
dórsson, og var fundur haldinn, par sem
dómur skyldi falla i máli pessu , og báðir
sýslumenn mættu. Var pá komið svo, að
ekki var útlit fyrir annað enn málið fjelli á
Jón sýslumann. þetta var um kvöld, og
skyldi dómurinn falla daginn eptir. Stef-
án þorleifsson, er par var með liúsbónda
sinum bað sýslumann að lána sjer skjöl
málsins til næsta morguns. Vakti Stefán
um nóttina og reit vörn í málinu; lauk pá
svo, að dómurinn fjell á Bjarna Halldórs-
son; og er mælt að hann hafi sagtvið Jón
Benediktsson, er hann heyrði vörnina:
„J>etta heíir ekki komiö undan tungurótum
pínum, Jón, heldur er pað úr óhræsis strákn-
um á bláu hosunum“. Stefán Jporleifsson
var nl. pá á bláum hosum.
Ásmundur hólkur hjet maður; hann
hafði í ungdæmi sínu verið hjá föður síra
Stefáns, jporleifi prófasti; Ásmundur stal
inn í Reykjadal, en gat strokið norður í
Presthóla. Hann bað síra Stefán, er pá
var orðinn hjer prestur, að lofa sjer að
vera nótt. Morguninn eptir gengur síra
Stefán á hann í einrúmi, pví að honum leizt
maðurinn hnugginn. Sagði Asmundur hon-
um pá alla söguna og bað hann ásjár. Og
bauð síra Stefán honum pá að vera með
sjer, pangað til hann vísaði honum burtu.
Betta var um vetur. Nú liður fram að
manntalspingi. Jón sýslumaður Benedikts-
son kom í Presthóla daginn fyrir pingið og
var nóttina hjá Stefáni prófasti, en ekki
minntist hann á Ásmund hólk; síðan held-
ur hann pmgið eins og lög gjöra ráð fyrir;
stóð sira Stefán um pingið fram við dyr,
og bar höfuð yfir flesta, pví hann var eins
og áður er sagt hinn öldurmannlegasti. Að
loknu pinginu kallar Jón sýslumaður upp
og segir: „Er pjófurinn Ásmundur hjer“.
Gekk svo tvisvar, að enginn gegnir. En er
sýslumaður kallar í priðja sinn, gengur síra
Stefán í gegnum mannpröngina að borðinu
gagnvart sýslumanni og pótti fas á prófasti,
og segir: „þjóf'ur spyrðu að pjóf, og pjóf-
ar eruð pið báðir. Sýslumaður sá sitt ráð
vænast að hætta, og minntist aldrei neinu
orði á Asmund hólk framar, og pannig
slapp hann við alla refsingu, og er hann
úr sögunni.
Jón á Sljettunni var sóknarbarn sira
Stefáns; hann fór í verzlunarferð inn á
Húsavík og snuðuðu hinir dönsku kaup-
menn hann um einar 40 krónur. Jón tjáði
prófasti vandræði sín; fjekk prófastur Jóni
pá miða til að taka út á Húsavík svo mik-
ið sem svaraði pví, er hann var snuðaður
um, og nefndist Snuðri; tóku kaupmenn
pað fyrir gilda vöru. Snuðri fjekk úttekt
sína, en kom aldrei að borga aptur, eins
og heldur ekki var að búast við.
Einu liverju sinni var prófastur stadd-
ur út á Hóli á Austursljettu; fjekk hann
mann til fylgdar par yfir heiðarveginn milli
Austursljettu og Núpasveitar, er Hólsstígur
heitir og er nærfeld pingmannaleið á lengd.
En er peir voru komnir upp á heiðina gjörði
á pá grenjandi stórhrið (blindviðris kafalds-
byl); petta var um hávetur. Spurði pá pró-
fastur manninn, hvort hann væri viss að
rata innyfir. Manninum sem gekk á und-
an hesti prófasts, var ekki annað áð orði
en petta: „Haltu kjapti.“ Sá pá prófast-
ur að ekki var til neins að eyða orðum við
hann. Hjeldu peir svo áfram innyfir og
ekkert vissi prófastur af fyrri enn hestur
hans fór með hann ofan af bæjarkampin-
um í Presthólum. ’En manninum gaf hann
tíu spesíur fyrir fylgdina.
Einu sinni gekk hallæri mikið. Síra
Stefán ætlaði sjer að eins einn merkurask
af nýmjólk í hvert mál; en hann ljet ask-
inn standa ósnertan, og gaf hann svöngum
og hálfhordauðum, er báru að garði hans,
skerf sinn. Síra Stefán var maður mjög
feitur, en af pessu harðrjetti várð hann ekki
nema skinn og bein.
Eptir að síra Stefán var lagstur í rúm-
ið, kom á heimili hans Jporlákur Hallgríms-
son, er síðar varð prestur og hjer misti kjól
og kall fyrir barneign. þorlákur pessi var
sonur Hallgrims hreppstjóra, afkomanda
Sveins skotta og Axlar-Bjarnar, en móður-
faðir þorláks var síra þorlákur skáld og
prófastur þórarinsson, er verið hafði góð-
vinur sira Stefáns. Prófastur, er aldrei fyr
hafði sjeð þorlák Hallgrímsson, ljet hann
setjast beint á móti sjer. Horfði síðan á
hann um stund, en pótti víst ekki eins mik-
ið koma til svipsins og hann hafði búizt
við af dóttursyni síra þorláks þórarinsson-
ar. Yarð hinum aldurhnigna og sjúka pró-
fasti pá ekki annað að orði en petta: „Og
gerði Hann pig pá svona“ ?
Innanvert við sand á Leirhafnarskörð-
um, sem liggja milli Snartastaða og Leir-
hafnar hjer i sveit ofanvert við Reistarnúp
(Snartastaðanúp), stendur steinn einn nokkru
utar en miðja vega milli bæjanna rjett hjá
götunni, og er hann kenndur við Stefán
prófast og heitir enn í dag Stefánssteiun.
Hjá pessum steini fór síra Stefán ávallt af
baki til að kveikja í tóbakspipu sinni, pví
að hann reykti og hafði með sjer eldstál,
eða eldtinnu eins og tiðkaðist á peim dög-
■um. Um stein pennan kvað prófastur petta:
Hjer hef’ eg sleigíð eldinn einn,
opt pó vara-kaldur:
pessi gamli Stefáns-steinn
stendur heims um aldur.
Sira ötefán var á ferð yfir Hólaheiði;
brotnaði pá pipan hans; pá kvað hann þettta.
Yon er pótt jeg verði sár,
vegurínn seint vill protna:
liggi par um eilíf ár
arma pipan brotna.
Hest misti prófastur par í Leirhafnar-
landi fram af klettum, er síðan heitir Hest-
fall, og í sjóinn, svo að klárinn fórst, svo
sem prófastur kvað:
Illa fór sú fagra há
fram af háum björgum,
fjell á svelli, fór i sjá,
fæða er orðin vörgum.
Einu sinni var grafið hjer í kirkjugarði;
kom pá upp mikið af greptri (o: dauðra
manna beinum). pá kvað prófastur:
Beinafanz vjer fáum sjeð,
fegurðar-glanz er þrotið;
vart má stanza við það geð:
vjer skulum danza í hópinn með.
(Framhald).
Hitt og þetta.
(Aðsent).
Af pví pað hefir allt af verið viðkvæðið,
að pað sje einkum eða nærri eingöngu fá-
fróður almúgi, sem notar hómópapiskar lækn-
ingar, pá er pað ekki ófróðlegt, sem lesa má
í ýmsum dagblöðum, að Bismark hefir í sein-
asta sjúkdómi sínum látið svo lítið að reyna
hómopaþíuna. «Bismark» — stendur í einu
merku pýzku blaði — «reynir fyrir utan öll
möguleg allópaþisk meðöl einnigöllmögu-
leg hómopapisk, svo að í svefnherbergi
hans má sjá heil «Batteri» af meðalaglösum.
«Hvað höfðingjarnir hafast að,
Hinir ætla, sjer leyfist pað».
— Ný vefnaðarvjel er uppfundin af
J. Gf. Albinus kaupmanni í Koldinborg á
Jótlandi og er sagt frá henni í „Rípurtíð-
indum“ og par mikið hælt af peim er til-
þekkja. þeir segja að handvefnaður pessi
jafnist á við gufuvjelavefnað að flýtir og
vöndun, og að í vjel þessari verði ofnar 2V2
tíl 5 áln. á kl. tíma, en vjelin pó svo ein-
föld, að nálega allir geti ofið í henni, án
pess áður að hafa æfst við vefnað. það
stendur á sama hvort ofi-n er í henni baðm-
ullar, líns eða ullar práður, og með hvaða
víindum og útvefnaði eða gjörð vera skal.
Vjelin kostar 350 kr., og eru þegar marg-
ar seldar, eigi að eins í Danmörk lieldur
og í Svíaríki og Noregi. |>á útvefnaður
er ofinn með hvaða gjörð sem er, fylgir
önnur vjel, sem kostar 50 kr. Kaupmaður
pessi, eður uppgötvunarmaður vjelarinnar
á stóra verksmiðju í Kolding, hvar hann
hefir marga handiðnamenn í brauði sínu,
bæði til að smíða vefnaðarvjelar, auk pess
sem hann hefir margar slíkar í gangi heima
hjá sjer.
Auglýsingar.
Miðvikudaginn pann 23. dag júní-
mánaðar næstkomandi verður deildarfundur
Gfránufjelagsins haldinn á Akureyri í húsi
gestgjafa L. Jensens.
Oddeyri, 27. maí 1880.
J. Y. Havsteen.
Föstudaginn, hinn 18. næstkomandi
júním. verður haldinn almennur hjeraðsfund-
ur fyrir Suður-þingeyjarsýslu að Einarsstöð-
um í Reykjadal til að ræða ýms mál, er
sýslufjelagið snertir. Skorum við á sýslubúa
að sækja fundinn rækilega. Fundurinn verð-
ur settur á hádegi.
Gautlöndum og Múla, 28. maí 1880.
Jón Sigurðsson. B. Kristjánsson.
— Fjármark Sörens Einarssonar á Hraun-
koti í Helgastaðahrepp i þingeyjarsýslu:
hvatt hægra, fjöður fr. biti aptan vinstra.
— Fjármark Sigursteins' Friðbjarnarson-
ar á Ketilsstöðum í Húsavíkurhrepp í þing-
eyjarsýslu: blaðstýft aptan hægra, stýft biti
fr. vinstra. Brennimark: SFS.
— Leiðrjetting: í útl. frjettum í
Norðanfara, nr. 13—14 misprentað: heims-
kvæði Plógs, á að vera heimsku-æði.
Eigandi og ábyrgðarm.: Björn Jónsson.
Prentsmiðja Norðanfara. B. M. Stephánsson.