Norðanfari - 22.02.1881, Blaðsíða 2

— 34 —
og sótni landsins, þá liefði skemmtilegra verið,
að kjósa pá heldur til heimasetu en pingsetu.
Skoðanir þeirra allra eru nokkuð áþekkar og
kanuske ekki samboðnar skoðiuium peim, er
ríkja ættu á frjálsu löggjafarþingi, Komi það
til tals á pingi, að iosa um einhvern hnút á
hinu margpætta ófrelsishandi, sem enn heptir
pjóðina í kirkjuiegum málefnum, pjóta peir
allir til og halda dauðahaldi utan um hann,
að liann eigi fái að rakna, pví slíkt stríðir
móti sannfæring peirra. Leysingu á sóknar-
bandi vilja þeir ekki liafa, lieldur vilja peir
láta livert sóknarharn piggja af presti sínum
'allaraðrar sálarnauðsynjar, undir öllum kring-
umstæðum. A verzlunareinokunaröldunum
íyrrum var svo ástatt, að merin voru bundnir
við vissan kaupmann til að verzla við hann
og máttu éigi fara frá honum með fáa skild-
inga og skipta við annan, pví ef peir gjörðu
pað, sættu peir pungri lagahegningu. Eins
er ástatt hjer á lándi í kirkjulegrh stj'órri;
söfnuðurriir eru bundnir við vissa presta,
hversu Ijelegir sem peir svo eru, og verða
að gjalda þeim allar tekjur, vissar og ó-
vissar, pótt þeir aldrei með ánægju piggi af
peim nokkurt embættisverk. J>essa gömlu
kúgunaralda-aðferð vilja pessir 3 guðsmanna-
öldungnr hafa í kirkjulífinu, sem á að vera
fijálst og lifandi. í öllum peimræðum, sem
peir aliir hafa haldið gegn sóknarbandsleys-
ingunni, hæði á pingi 1877 og 1879, eru
cinkum tvær ástæður, scm þeir tryggja skoð-
anir sínar mcð: fyrst, að slíkt frelsi jTrði til
pess, að spilla fyrir uppfræðingu barna, í
öðru lagi að ósamlyndi kæmi á milli sókn-
arprésts og safnaðarins við slíka nýbreytni,
og óttast peir slíkt mjög, en aðrir þingmenn,
er peim voru fremri að frjálslyndi og ping-
dugnaði, hröktu pessar ástæður, svo pær fjúka
sem fúlð lauf ut í vindinn, pogar maður hefir,
lcsið ræður peirra gegn próföstunum, og öðrum
apturhaldsmönnum, er voru í flokki með
peim. Yfir höfuð eru skoðanir pessara heiðruðu
guðsmanna frémur óírjálslegar og bundnar
við apturhaldið meir enn framfarirnar. Mjer
heíði pótt betra að fá jporlák í Hvammkoti
á ping í stað síra fórarins. Eins liefði jeg
li emur viljað síra Jakob á Sauðafelli, ef
Dalainenn á annað borð ekki liafa nokkurn
pinghæfan hónda. Jeg leiði pað í enga efa-
semd, að hægt hefði verið fyrir Barðstrend-
inga að lá einhvern fróðan maiin úr Arnar-
•fjarðardölum fyrir fulltrúa sinn á ping, pví
slík kosning liefði sjálfsagt vakið meiri gleði
meðal pjóðarinnar en kosningin á honum síra
ivuld. Hinir tveir endurkosnu prestar, er
jeg fyrir hvern mun vil hafa á ping, eru
peir síra Arnljótur Ólafsson og síra Bene-
dikt Kristjánsson, prófastur í Múla. Eins og
pað er sjálfsagt, að síra Arnljótur er fremstur
sinnar stjettarbræðra í allri pingmennsku,
eins er pað líka víst, að enginn prestur
stendur lionum nær að öllum hinum heztu
pinghæfiiegieikum, en einmitt síra Benedikt,
enda er hann elskaður og virtur af allri
pjóðinni sem dyggur og ötull löggjaíi hennar.
Hvað liina frumkosnu presta snertir — jeg
tel meðal presta einn óvígðan guðfræðing og
vona pað hneyksli hvorki pig nje aðra, einknm
pegar fæss er gætt að hann pjónar við hið
háa sæti kirkjulegra valda —, þá eru peir
Briemarnir og Magriús Andrjesson allir í svo
miklu áliti hjá pjóðinni, að öll ástæðá er fyrir
pví, að vera ánægður með kosningu þeirra,
enda vonast menn eptir pví happasælla starfi frá
pcim á pingi, sem peir hafa meira og almenn-
ara álit sem Iöggjafar. f>að er ætlun mín að
slíkt traus.t muni eigi bregðast. Jegbætipeim
með ánægju við hina tvo endurkosnu, er jeg
elska sem pingmenn, og liefði mjer, satt að
segja, pótt alveg óparft, að hafa prestana
fleiri. p>að virðist viðunanleg tala presta á
pingi, að þeir sjeu 5—6; pað cr meira lcom-
ið undir pví að velja hina beztu meðal peirra,
en hiriu, að kjósa pá marga. Hvað síra |>or-
kel á Beynivöllum snertir, pá mæli jeg
hvorki með honum eða mót; hitt getur mjer
skilist, að Kjósarbændur sjeu miðlungi efnilegir
til þingmennsku, svo peir hafa hlotið að láta
pann sama, sem prjedikar yfir höfðum peirra
í kirkjustólnum, prjedika fyrirsig ápingstóln-
um, og getur hæði þeim og allri pjóðinni
orðið slíkt að góðu gagni.
(Eramhald).
„Hvorn eiðíiiii á jeg að rjúfa44?
heitir saga eptir E. H., sem kom út f. á. í
«SkuId». Málið á henni er laglegt og má
kalla hana góða að búningnum til, en að öðru
leyti er hún ófær. Frá sálarfræðislegu sjónar-
miði er Ingibjöfgafskræmi. Hvar kemur fram
hjá hcnni «Qvindeu», svo að jeg hafi danskt
orð, af pví hið íslenzka nær ekki yfir pað,
sem jég meina? Hún byrjar að elska Grím
og eptir sögunni að dæma elskar hún liann,
|>að gengur í átta ár; pað er nú allt gott.
Hún lætur hann vinna sjer pennan ónátt-
úrlega eið , að segja sjer upp, ef hann
hætti að elska sig; að vísu rná ætla dutl-
unga stúlku slíkt, cn um leið vekur pað ó-
sjálfráðan efa um að hún elski hann ekki.
Svo pegar hann segir lienni upp, pá verður
licnni svo mikið um pað, að liún gjörir petta
meistarlega asnastrik, sem kórónar karakter-
leysi Ingibjargar og gjörir hana einkisvirði,
að hún skrifar lionum smellið vinahrjef og
hiður hann lmfa «ástarpakkir» fyrir og hiðst
að mega vera systir hans. Jeg lield jeg
megi hafa pað fyrir satt, að engin kona er
,svo örsnauð af sjálfsgöfgi og virðing fyrir
sjálfri sjer, að beiðast þess að mega vera
systir pess manns, sem hefir svikið hana.
J>etta lieíir staðið svo þveröfugt í höfundiu-
um, að hann heldur hún sje fyrirmynd (ideal)!
Grimur er allramesti garmur. Höfundurinn
vill verja hann, en hefir níðst á honum í
ógáti og áfellir hann óafvitandi. Hann verð-
ur jafn karákterlaus eins og Ingibjörg eða þó
verri, pví hann gleymir Ingibjörgu, sem
skoðuð er sem hugsjón liússlegs yndis, liisp-
urslaus, einarðleg, skemmtiieg og gáfuð
stúlka, alin upp í sveit og fögur og blíð og
í alla staði góð — undir eins og hann sjer
Sigríði, sem ekkert liefir til að bera, sem her
af Ingibjörgu, nema að hún er »nýkomin ut-
anlands frá». |>að er ekki. skynsemdin sem
hann hefir til að bera pessi Grímur. Skot-
girni og «Sandselighed» e?a hvað jeg á að
kalla pað — skinnsmýkt og tómlátt fleipur
— verður hans ideal — ásóknarefni — og
pað er eins og liöfundurinn gjöri petta al-
veg í grannleysi og yiti ekkert af pví; dauft
er pað. Óráð Sigríðar er óeðllegt, sömuleið-
is tal J>órðar, pegar hann bar Grím meðvit-
undarlausan inn á Vatni, sömuleiðis sumt í
fari jmrsteins. Enginn stúdent er svo
«dónalegur» við hvern sem er — jeg tala
eklci um við vini sína — að liann líti ekki
við , pegar peir koma að heimsækja hann,
en segi peim að «hlamma» sjer niðnr og
Hialda líjaptis. Eloira er athugav&rt við
sögu pessa en af pví hún er svo ijeleg, er
eigi vert að fara fleiri orðum um hana. J>ess
vildum vjer óska, pó að bókmenntir vorar
sjeu fátækar af skáldsðgum, að eigi kæmu út
margar slíkar sögur, enda þótt málið á peim
sje laglegt, og að eigi sje að þeim siða-
spilling.
abc.
— Nokkrir liafa mæist til þess að jeg
setti i blöðin lýsingu af • ávinsluverkfæri
pví, er kom til sýningar Skagfirðinga næstl.
vor og getið er um í Norðanfara og aðjeg
einnig skýrði frá, hve mikið gagn pað gjörði
svo hænduni gæfist kostur á að koma sjer
síg og þakkaði mörgum orðutn og fór; litlu
síðar kom frú Árelía í laglegum ferðabún-
ingi, og raulaði vísu fyrir munni sjer.
Mjer pykir ieiðinlegt, niælti Blurri, að
pað verður að fresta pví, að keyra út i
skóginn, einsog stóð til, pví að jeg liefi að
óvörum fengið annað merkilegra að gjöra.
Ilvað pá! mælti hin unga kona stygg-
!ega: Hann sagði lienni pá í stuttu máli
i'rá erindi Hemmings Larsens.
Nú pað má kalla pað kurteisi, sagði
hún í háði. Sakir slíks dóna leiðir pú hjá
pjer að sýna konu pinni pann greiða, sem
henni ber freinur öllura. Nei, jeg bið tók
iiann pá fram í — fyrst er embættisskyida
mín; hún á að sitja í fyrirrúmi fyrir öllu.
Jú, víst, svaraði hún og varð æ ákafari og
ákafari; menn hafa ætíð nóg af afsökunum.
Ef Við heíðura verið komin burt fyrir J/4
stundar, áðuren pessi leiðinlegi dóni kom,
þá hefðir pú ekki getað gefið hinum gamla
pvættingi hans gaum, og ekki getað dansað
eptir hans höfði. J>ú ert pó enginn præll.
Hví getur p ú ekki sent pinn fulhnektuga í
stað þinn?
£>að skilur pú ekki, góða min! svaraði
hann, og var ennpá allvel rólegur.
Rjett er það! svaraði hún. J>að er nú
garnla ruglið; pegar pið karlmcnnirnir
finnið, að pið hafið rangt fyrir ykkur, pá
berið pið fáfræði og heimsku okkar kvenn-
fólksins fyrir ykkur; pá vísið pið okkur til
saumanna, eða i búrið ogy-eldhúsið. Á öðru
eigum við ekld að hafa vit. |>ú ert ekki
vitund betri en aðrir; en jeg hugsaði pó.
að pú mundir ekki svona snemma í hjóna-
bandi okkar hregða mjer um pað, að jeg
væri lieimsk.
Eu, Guð hjálpi mjer! svaraði liann; pú
misskilur ndg algjörlega, og ert áfeöf
ástæðulaust. Á morgun eða hinn daginn
förum við hina fyrirhuguðu ferð útí skóg-
inn
Já, en nú vil jeg fara í dag, einmitt í
dag, sagði hún, og mjer liggur við að
hugsa, að mín ósk megi sín en pá meira,
en hin hrokafulla krafa pessa bóuda, sem
mjer sýnist pjer reyndar ekki vera sam-
boðið að gegna.
Jeg vona, svaraði hann stygglega að
jeg geti sjálfur sjeð fyrir pvi, hvað mjer
sje samboðið sem embættismanni. En mjer
pykir leiðinlegt, að pú vilt ekki vera slcyn-
söm
Æ! pegiðu einungis með ruglið um
skynsemina! tók hún fram í, og stappaði
áköf með fætinum í gólfið.
Nú, nú, Árelia! pað liggur við að pú
gleymir sjálfri pjer.
Mjor fer pá einsog pjer; sagði hún, pú
liefir alltaf gleymt pjer. Og pu hefir frá
upphafi gleymt mjer, en pað kemur síður
til skoðunar.
Jeg vildi að pú vildir litia stund bæla
niður ákafann í pjer, og hlusta á orð mín
með rósemi; sagði bann.