Norðanfari - 23.02.1882, Side 2

— 26
en hin núvcrandi kirkja stendur fyrir innan
fjarðarbotn. J>að er víða á voru landi, að
kirkjur eru mjög illa settar, og par sem svo
er hlýtur ávallt að vera mesta ólag á pví,
hvernig guðsþjónustur eru sóttar. Menn ætti
pví, par sem svo stendur á, að róa að pví
öllum árum, að slíkar kirkjur verði ekki
endurreistar nema pví að eins að pær sje
um leið fluttar á pann stað, sem hlutaðeig-
andi söfnuði er hægast að sækja til peirra.
Almanak J>jóðvinafjelagsins fyrir hið ný-
byrjaða ár liggur fyrir framan mig, pegar jeg
rita petta. far er æíisögu-ágrip tveggja
hinn helztu manna, sem nú eru uppi í Nor-
vegi, er alpýðu manna mun pykja fróðlegt
og skemmtilegt að lesa, með pví pau eru
snotur og lipurlega samin. Björnstjerne
Björnson er annar pessara merku Norðmanna,
sem hjer er lýst fyrir fólki voru. J>að er
vel sagt frá pví, livað eptir hann liggur sem
skáld og fj^rir hverju hann hefir barizt í
stjórnmálefnum pjóðar sinnar og Norðurlanda
yfir höfuð, og petta er nauðsýnlegt að al-
menningi meðal vorrar pjóðar sje kunnugt;
en pað er of lítið sagt frá pví, fyrir hverju
hann berst í kristindóms- og kirkjumálum,
með pví sú barátta hans er eigi síður alvöru-
mál fyrir honum heldur en starfsemi lians í
öðru tilliti og snertir í rauninni fullt eins
mikið eða öllu meira velfarnan liverrar ein-
stakrar sálu í mannfjelaginu. J>að er að eins
sagt að pví er petta mikilvæga atriði snertir,
að hafi framán af lengi verið áliangandi
Grundtvigs skoðana í trúarefnum, en að hann
berjist nú af alefli fyrir frjálsri rannsókn í
peim efnum, og að slíkt sje eðlileg proska-
framför einlægrar og sannleikspyrstrar sálar.
Enginn fær rjetta hugmynd um, hverju
Björnson heldur fram í trúarmálum, pó að
hann heyri pett?.. Hjer er breitt ofan á hina
svörtu og sorglegu hlið á lífsstarfi pessa
merkismanns, og enginn myndi síður pakka
fyrir pað en Björnson sjálfur, pví að pað er
einn af hans góðu eiginlegleikum, að hann
dregur aldrei dulur á skoðanir sínar, hversu
öfugar og óvinsælar sem pær kunna að vera.
Hinn fullkomni sannleikur viðvíkjandi trúar-
málastefnu Björnsons er sá, að hann hefir á
seinni árum gjörst beinn fjandmaður kristin-
dómsins og beitir nú af alefli hinum miklu
hæfilegleikum sínum til að rífa niður og
fótum troða bæði gamla og nýja testamentið.
J>að er sagt í æfisögu hans, peirri er hjer er
um að ræða, að klerkalýðurinn eldri og ófrjáls-
lyndari skoði hann sem glataðan son, prje-
diki móti honum af stólnum og ofsæki hann
á alla lund. J>etta er satt, en hjer er ckki
nema hálfsögð sagan. J>ví er hjer sleppt,
sem segja hefði átt, að einnig hinir yngri og
frjálslyndustu kristindómsvinir meðal hinnar
norsku pjóðar berjast af alebli móti hinum
fagnaðarlausu vantrúarskoðunum, sem Björn-
son leggur svo mikið kapp á að útbreiða,
enda pótt peir svo sem auðvitað er beiti
öðrum vopnum en hinir bæði í vörn sinni
og sókn gegn honum. J>ess er getið, að
Björnson hafi ferðazt um í Bandaríkjum
Norður-Ameríku, hafi haldið par ræður fyrir
löndum sínum, og að vegur hans vestur par
liafi orðið svo mikill, að kalla megi, að för
hans sje ein glæsileg sigurför. J>að er satt,
að honum var á pessari ferð sinni af fjölda
landa sinna og annara sýnd tilhlýðileg virð-
ing sem einhverju frægasta skáldi pjóðar
sinnar og sem peim, er að öðru leyti hefir
haldið uppi merki frelsisins með öflugri
hendi; en vantrúarprjedikun hans á pessari
ferð gjörði alla kristindómsvini meðal ,Norð-
manna í Ameríku, hina frjálslyndu allt eins
og hina ófrjálslyndu, honum mjög fráhverfa.
Og pað er enginn efi á pví, að vantrúarum-
brot pau, sem Björnson hefir haft pessi
síðustu árin, hafa mjög dregið úr áhrifum
orða hans, par sem hann hefir barizt fyrir
sönnum og góðum málstað. J>að er nú ekki
svo að skilja, að Björnson hafi komið með
sennilegri rök fyrir vantrú peirri og kristin-
dómsafneitun, sem hann berst svo ákaft fyrir,
heldur en pau, er á öllum undangengnum
öldum kristninnar hefir verið reynt að beita
gegn sannindum hinnar kristnu trúar, en af
pví að svo mikilhæfur maður eins og sá, er
lijer ræðir um, heldur pessu fram, og af pví
að liann hefir sagt svo margt fagurt og satt
í öðrum greinum, pá er mjög hætt við, að
peir mörgu, sem eru reikandi og ósjálfstæðir
í trúarefnum sínum, fallist á villukenning
lians, pegar hún berst til eyrna peirra, af
pví að pað er lians trú. J>að er ekki rjett
afpeim, sem vilja kristindómslífi pjóðar vorr-
ar vel, að fræða alpýðu um slíka menn eins
og Björnson, en benda ekki með einu orði á
pað, sem er hættulegt og öfugt í stefnu peirra.
J>að er annar merkur maður í Noregi að nafni
Iíristofer Brun*, sem eins fast heldur fram að-
skilnaði ríkis og kirkju eins og Björnson, og
sem fyrir ekki löngu hefir samið rit eitt merki-
legt um gallana við hið núveranda kirkjulíf
í Noregi; en sá er munurinn, að pessi maður,
sem er ötull talsmaður kristinnar trúar, óskar
eptir aðskilnaði ríkis og kirkju kristindóm-
inum til lífs, par sem Björnson óskar eptir
hinu snma kristindóminum til dauða. Jeg
hefi í petta skipti ekki tíma til að skýra frá
pví, sem Brun hefir helzt út á fyrirkomulagið
í norsku kirkjunni að setja, en mig langar
til að gjöra pað síðar, af pví margt af pví
sem hann hefir sagt pessu viðvíkjandi á engu
siður við kirkjuna á Islandi en í Noregi.
En jeg ætla að ending að minnast lítið
eitt á bindindisfjelag vort hjer í Seyðisfirði,
sem lengst af hefir lifað með veikum burðum
frá pví pað var stofnað á sumardaginn fyrsta
1879. Á pessu tímabili hafa optast mjög
fáir 1 pví verið, og pað er fyrst á síðara
hluta hins liðna árs, að pað hefir fengið
nokkurn verulegan vöxt og viðgang. Ejölda-
mörgum í pessu byggðárlagi liefir reyndar
verið ljóst, að ofdrykkjan er skaðlegt átumein
bæði í andlegu og líkamlegu tilliti, en fiestir
af peim sem petta hafa sjeð, hafa ekki getað
sannfærst um, að pessum meinvætti mann-
fjelagsins verður ekki útrýmt með öðru en
algjörðu bindindi, og að pað er siðferðisleg
skylda peirra, sem pó ekki misbrúka áfenga
drykki, að halda sjer með öllu frá nautn
peirra, pegar peir eiga heima í pví mannfje-
lagi, par sem almenningur ekki hefir vit eða
vilja á að neyta pessara drykkja 1 hófi.
Mönnumhefir hjer eins og víðar veitt örðugt
að sjá, að hófsöm nautn áfengra drykkja
getur orðið og verður opt að freisting og
fótakefli fyrir hina mörgu, sem veika krapta
hafa til að standa á# móti. Mönnum hefir
ekki viljað skiljast, að aðrir ætti í bindindis-
fjelag að ganga en peir, sem pegar eru orðnir
ofdrykkjumenn, eða með öðrum orðum, að
önnur hvöt en sjálfselska eða eigingirni ætti
ekki að gjöra menn að bindindismönnum,
gætandi ekki að pví að náungans-kærleikinn
á par fullt eins miklu að ráða, ef ekki meiru,
ogefpað er heimtandaaf ofdrykkjumanninum,
að hann hætti sinni ofnautn, pá er pað eigi
síður heimtanda af hófsemdarmanninum, að
*) J’essi sami Kristofer Brun var kennari
Guðmundar Hjaltasonar og hefir hann
ritað um hann í Nfara áður. Kitstj.
hann hætti sinni hófsömu nautn — eptir-
dæmisins vegna.
Bjettari skoðun á pessu verðist nú vera
farinn að ryðja sjer til rúms, og í sambandi
við pað vil jeg geta pess, að í seinni tíð hefir
sumt kvennfólk gengið i bindindisfjelagið hjer
í Seyðisfirði, eins og hvervetna á sjer stað í
öðrum löndum, par sem bindindisfjelög hafa
myndazt og náð fótfestu. Svo er fyrir að
pakka, að varla neitt af íslenzku kvennfólki
parf sjálfs sín vegna að gjörast bindindismenn,
en reynsla manna í öðrum löndum og jafn-
vel vor eigin stutta reynsla hjer, hefir sýnt,
að kvennmenn eru yfir höfuð að tala fullt svo
góðir liðsmenn fyrir bindindismálið eins og
karlmenn, ef ekki betri. Áhrif kvennfólks á
liugsunarhátt karlmanna eru meiri en svo, að *
pað sje gjöranda fyrir pá, sem styðja vilja að
bindindismálum, að útiloka kvonnpjóðina úr
fjelagsskap sínum. J>á er og ein ákvörðun
í bindindisfjelagslögum vorum, að pað sje
skylda livers fjelagsmanns, að skýra fjelags-
stjórninni frá, ef hann kemst að pví, að ein-
hver í pessu byggðarlagi brýtur almenn lands-
lög að pví er snertir sölu eða veiting áfengra
drykkja, og að svo skuli fjelagið í heild sinni
vera skyldugt að taka málið að sjer og heimta,
að lögreglustjórnin skerist í pað. Jpessi ákvörð-
un er nytsöm, pó að hún auki bindindisfje-
laginu ekki vinsældir meðal fylgismanna
Bakkusar. Seinasti bindindisfundur vor var
haldinn 5. des. síðastl. Hann var vel sóttur,
enda virðist nú áhugi margra manna hjer á
bindismálinu all-mikill. Tala fjelagsmanna
fyrir pennan fund var að eins 14, allt karl-
menn, en á fundinum bættust fjelaginu 30
nýjir meðlimir, nefnilegu 16 karlmenn og
14 kvennmenn. Tala hinna núverandi fje-
lagslima er pannig 43, en auk peirra hafa fá-
einir gengið í íjelagið síðan og verðajufikom-
lega í pað ritaðir á næsta fundi*. í Mjóa-
firði, Norðfirði, Beyðarfirði og á Yöllum eru
bindindisfjelög stofnuð, tvö peirra ápessuári,
hin tvö áður. Sjera Magnús Jónsson á Skorra-
stað hefir lengst og ötulast barizt fyrir bind-
indismálinu hjer austanlands, svo sem kunn-
ugt er. í Beyðarfirði er Snorri Wíum sá
maður, sem par liefir komið bindindisfjelag-
inu á fót, en síðan hefir pað fengið annan
ágætan liðsmann par sem sjera Daníel pró-
fastur Halldórsson er.
Með óskum heilla og hamingju ááripessu
og ætíð. Yðar.
Jón Bjarnason.
(Framhald). Jeg hefi hjer mest talað
um baðstofurnar, og umgengnina í peim,
pví jeg álít lang mest um vert, að á pessu
hvortveggja sjeu sem minnstir gallar, en
framför í öðrum liúsabótum er viðlíka mik-
il. Áður var mjög óvíða piljað liús við bæ-
ardyr, nú munu peir bæir fleiri, par sem
stofur eru, heldur en hinir er ekkert hús
hafi, er gestum verði inn boðið. Til húsa-
bygginga hafa bændur nú um 40 ár kostað
ótrúlega miklu fje, og er næsta sorglegt að
vita, hvað miklu af fje pessu er spillt til
einkis, pegar pess er gætt, að hefðu peir
fyrir 40- árum haft kunnáttu og kringum-
stæður til að byggja úr steini, pví eina
byggingarefni, sem lijer á landi er varan-
legt, mundu nú víða, og máske allstaðar,
fyrir ekki meira fje en eytt hefir verið til
endingarlausra húsabygginga, vera komin
upp steinhús fyrir menn og fjenað, hey og
*) Síðan petta var ritað höfum vjer bind-
indisfjelagsmenn Seyðisfjarðar haldið fund,
eptir pann fund er tala fjelagsmanna 70.
24/t. ’82. Jón Bj.