Norðanfari - 14.07.1882, Side 4

—56 —
ínerka liöfuðborg Eússlands, Kief, standi Öll
í ljósum loga. — Arið sem leið voru nær
20 pósundir sakamarma fiuttir til Síberíu
að peim vinum og ættingjum með töldum,
sem fóru sjálfkraía xneð, og voru peir eigi
sarntais rtseir en 1—2 púsund. — Iieisara-
krýningin átti að fara fram í sumar í Moskow,
og bafði pegar allmikill viðbúnaður verið
hafður, en pá snerist stjórninni svo hugur,
að bún rjeð af að fresta pyí að sinni og var
pað af ótta við níhilista, er illt mundi að
varast par, sem svo mikill mannfjöldi mundi
saman koma og ljet sem bún vildi ekki stofna
svo mörgum pjóðhöfðingjum og erindrekum
annara pjóða í slíkan háska.
Austurríki og smáríkin á Balkans-
skaga. Óeirðirnar í Bosníu og Herzegóvínu
eru nú að mestu til ]ykta leiddar og hafa
Austurríkismenn borið hærra hlut, sem og
vænta mátti; uppreistarmenn hafa varizt af
mikilli prýði, en peir eru bæði fámennir,
fátækir og illa að vopnum búnir, svo að
hinir áttu alls kostar við pá, er til lengdar
]jek. Austurríkismenn setja peim góða kosti
ef peir vilja halda griðiu og láta af óspektum.
pjóðpingið í furstadæminu Serbíu bauð Mílan
fursta konungsnafn seint í aprílmánuði og
tók hann pví vel og nú hafa stórveldin veitt
sampykki sitt til pess: fylkin og smáríkin á
Balkanskaga purfa að njóta friðar og dugandi
' stjórnar ef pau eiga að ná sjer eptir ánauð
og harðræði Tyrkja. J>að er eigi ósenuilegt
að Búlgaraland og Montenegíó verði innan
skarnms gjörð að konungsríkjum.
Spánn. Á síðustu árum hefir Spánn lítið
komið við sögu hinna annura pjóða í Norður-
álfunni, og hefir pví fremur valdið vesal-
dómur sjálfra peirra en viljaleysi, par sem
peir hafa haft um sárt að hinda eptir allar
pær óeirðir og óstjórn, er um langan aldur
hefir legið par í laudi. Sagasta og ráðaneyti
hans, sem við völdum tók í fyrra, er frjáls-
lyndara að mörgu leyti en stjórn sú, sem
Spánverjar áður hafa vanizt. J>annig var
Gyðingum peim, sem flýðu frá Eússlandi,
veittur par fullur griðastaður og jafnrjetti við
landsmenn í vetur, og hefði slíkt pótt óhæfa
fyrir nokkrum árum; og fyrirspurn nokkurri,
sem gjörð var á pinginu fyrir skömmu um
pað hvort peir menn, sem eigi væri katólskr-
ar trúar, gæti komizt til hinna æðstu em-
bætta í ríkinu, svaraði Sagasta á pá leið, að
trúarbrögðin skylúu par ails engu um ráða,
pað skipti engu hverrar trúar maðurinn væri,
sem emhættið fengi. — Eigi alls fyrir löngu
neituðu verkmenn í Katalóníu um vinnu sína
og gjörðu nokkur spellvirki; var orsökin eink-
uiu sú, að tofiar höíðu verið lækkaðir á ýmsum
útlendum vörum heizt frönskum, en peir
Ijtítu brátt sefast og tóku aptur til starfa.
Egiptaland. það má með sanni segja,
að á ýmsu hafi leikið uia stjórn Egiptalands
síðustu mánuðina. Bkömrnu eptir að vjer
rituðum j'ður síðast, urðu par ráðgjafaskipti, og
tók Arabi Pascha við völdurn og var pað
mest fyrir fuiltingi hersins; hann vildi ekkert
hafa við Frulcka eða Englendinga saman að
sælda í stjórnarmálum og kvað pá engu varða
uin stjórn innlendra mála ef peir fengi
goldnar renturnar af fje pví, sem peir eiga hjá
stjórninni á Egiptalandi. En pá pótti Eng-
lendingum og Frökkum nóg komið og sendu
pegar herskip til Egiptalands til að gæta
rjettar sins ef á pyrfti að haida og var jarl-
inn Tevíik Paseha á peirra máli og gekk peim
til handa, en ráðaneyti hans stóð fast á móti,
svo að lengi var eigi annað sýnilegt en að
stjórn jarlsins mundi enda með skelfingu, er
hann hafði herinn á móti sjer, og enn frernur
Tyrkjasoldán, sem að nafninu tii er yfirstjóm-
ari landsins, og sýzt af öllu ann Norðurálfu-
pjóðum staðfestu par í iandi. í J>essu prefi
hefir staðið allt til pessa, en samkvæmtpeim
fregnum, sem oss hafa borizt í dag, lxefir orð-
ið skjót breyting pessara mála, pví að sagt er,
að Arabi og allt ráðaneyti hans hafi sagt af
sjer völdunum, af pví peir hafi eigi fengið
viija sínum íramgengt með góðu móti; fyrir
pví sje nú meiri líkindi til samkomulags og
friðar enda munu stórveldin láta sjer annt
um pað. — Litlar líkur pykja til að mann-
salið á Egiptalandi hætti bráðum samkvæmt
samningi stjórnarinnar við Englendinga 1877,
pví enn pá heíir hún engan lit sýnt á pví,
að hún ætli að efna pau heit, enda er mann-
sal og præidómur samgróið Múliameðstrúnni
hjá flestum játendum hennar.
-Darnnörkl Vjcr viljum fara nokkr-
um orðum um ríkispingið og endalyktir
pess. Mesta afreksverk pess er pað, að
ioksms hafa báðir liðir pess, pjóðpiugið og
landspingið, komið sjer saman um regluleg
fjárlög. Sem kunnugt er, urðu aðgjörðir
. stjórnarinnar í fyrra pess valdandi, að
hvortveggju pingin urðu andvíg í mesta lagi
sökum nokkurra atriða í fjárlögunum.
Landspingið krafðist launaviðbóta handa
öllum embættismönnum, sem hefði allt að
4400 kr. laun e.i pjóðpingið viidi peim ein-
um veita uppbót, sem heí’ði undir 2500 kr.
laun um árið; iandspingið vildi veita fje
til að smíða stórt herskip, en pjóðpingið
synjað fjárins; enn fremur urðu pingin ósátt
um háskólamálið; landspingið vildi leggja
háskölanum svo mikið fje af ríkinu að eigi
pyrfti að eyða höfuðstólnum af eínkafje
hans, svo sem að undaníörnu, en pjóðpingið
neitaði að leggja meira ríkisfje til háskóla-
kostnaðar en 50,000 kr. pó að pjóðpingið í
fyrstu hefði eí til viil verið tilleiðanlegt til
að láta undan að nokkru til pess að forðast
deiiur um sjálfa stjórnarskipunina, pá var
stjórnin pess valdandj með pví að rjúfa
pingið tvisvar hvað eptir annað að vinstri
meivn, sem eru fjölinennastir i pjóðpinginu,
gæti úr pví lækkað svo mjög seglin, ekki
sízt par sem flokkur peírra hafðí aukizt um
6 eða 8 við endurkosningar, og lcjósend-
urnir höfðu viða skorað á pá að víkja alls
ekki fyrir stjórinni. |>egar pví fram liðu
stundir, urðu pessi. fyrnefudu atriði í fjár-
lögunum eigí höfuðefni deiiuunar heldur
hvort pýðiug kostnaðarrjettarins ætti að
vera viðurkennd og tekm til greina eða
ekki. J>annig leið mestur pingtíminn að ekki
pokaði fram til samkomulags; stjórnin bar
upp ýms nýmæli en þeim var lítifi gaumur
gefinn. J>á fóru smátt og smátt ýmsir úr
stjórnarflokknum að dragast aptur úr og
móthverfast stjórninni; varð Klein, sá, er
eitt sínn var ráðgjafi vor íslendinga, fyrstur
til pess og síð:in fetaði mikill porri hægri
manna i spor hans t. d. Ploug og Krieger
hægri menn tvistruðust pannig smámsaman
par sem vinstri mönnum óx fiskur uin
hrygg. Meðan pessu íór fram höfðu bæði
þingin fjallað um fjárlögin og hvorugt
slakað til. þá var máiunum skotið til
sameiginlegrar nefndar beggja pinga, er í
voru 15 menn úr hvoru. b>á varð sá at-
burður, er sízt mátti vænta, að nokkur
hluti hægri manna gekk í lið með vinstri
mönnum og urðu ásáttir um regluleg
fjárlög, þaiinig, að vinstri menn höfðu
algj örlega fram kröfur sínar um veit-
ing launaupphótarinnar. en ijetu nokkru
riíiegra fje til herskipsins en ætlazt var til
í fyrstu og káskólamálirm var þannig ráðið
til iykta, að ríkið veitir liáskólanum lán til
að skuldir hans verði goldnar í bráðina, en
löggjaíarvaldið getur pó hvenær sem vera
skai krafið lánsfjár pessa aptur af háskóla-
sjóönum. Vinstri rnenn hafa pví unnið svo
fullan sigur, sem. framast mátti vænta, bæði í
nefndinni og síðar þegar nefndarálitið var
lagt fynr þingin með nriklum atkvæðamun,
pvi að aí-1 hlaut að ráða,
|>annig hafa Danír fengið fjárlög fyrir
petta ár; vinstri menn hafa borið hærrí
hlut, en ráðaneyti Estrups stendur á valt-
ara fæti en nokkru sínni áður.
Ameríka. I Bandafylkjunum, einkum
vestuníkjúnum er óánægja mikil risin út
af innfiutningi Kínverja, -sem á síðari árum
hafa pyrpzt þangað púsundum saman.
Kínverjar eru allra manua starfsamastir og
sparneytnastir, þeir bjóðast því til vinnu
fyrir minna kaupgjaid og sei ja varning sinn
ódýrar en aðrar pjóðir; fyrir pessa sök
urðu peir óvinsælir. bingið í Wasbington
sampykkti í aprílmán. lög um bann gegn
( inntíutningi Kinverja um 20 ár en Arthur,
forseti BHTidafylkjanna. neitaði að staðfesta
pau, bæði fyrir pá sök tíminn væri ofláng-
ur og svo væri með pví rofin forn sáttmál
við Kiuverja. En nú hefir pingið aptur
fyrir allskömmu sett lög um petta mál og
styt-t tínianu um heiming. Lengra er pað
mál eigi koinið enn. — Enn fremur heíir
pmgið sett ströng lög gegn nrormónum (og
forseti staðfest pau); er pað einkunr sökum
margkvænis peirra og á peim lögum fram
að fýlgja. með oddi og eggju.
Veitingar. Guðlögur Guðmuudsson
kandidat i lögum, er settur sýslumaður í
Daiasýslu og Jón Sigurðsson, kandídat í
læknisfræði, settur hjeraðsiæknir í J>ingeyjar-
sýslu. Enn fremur hefir konungur vor sæmt
Tryggva Gunnarsson, kaupstjóra Gráuuije- 1
lags og alþingismann, með riddarakrossi
dannebrogsorðunnar.
Mannalát. 20. april andaðist hjer í
Höfn hinn mikli pjóðfrelsis vinur Baltliazar
Christensen (fæddur 1802); hann var jafn-
an fremstur fulltingismaður hæudastjettar-
innar í Danmörku í frelsisbaráttu hennar um
miðbik þessarar aidar og ótrauður vinur
vor Ísiendínga, og eigum vjer honum margt
gott upp að inna i pvi efni. Hann styrkti
oss af aieíli til að fá aipingi endurstofnað
og honum eru mest að pakka pau fyrirmæii
í tiiskipun dagsettri 8. marz 1843, að á
alpingi skuli allar gjörðir, ræður og rit, fara
fram á fslenzkri tungu.
Nýlega hafa og látizt hinn heimsfrægi
enskj náttúrufræðingur Charles Darwin
(fæddur 1809) og ameríkanska skáidið
Heury Wodsworth Longfellow (fæddur
lö07).
T i 1 Dóra.
í 20. ári «Nf.» nr. 53—54, 17. ág. f. á.
stendurandritdómur (antikritik) um «Rit-
reglur» Valdimars Ásmundarsonar, og hefir
Dóri kr. smíðað andritdóm pennan, og er
sneitt að mjer í þessari Dóra-grein. Sökum
pess, að Dóri hafði blandað mínum bezta vini
og velgjörðamanni Dr. Jóni |>orkelssyni inní
þetta mál, — hafi Dóri ekki, oins og rjett
er eptir honum, falsað vottorð Dr. Jóns, —
pá ætlaði jeg ekki að svara Dóra-greininni.
En nú hafa margir kunningar nrínir beðið
mig að svara Dóra, par eð ella gæti litið svo
út fyrir peiin mönnunr, sem hafa lesið grein
Dóra enn livorugan pekkja, að Dóri ræki á
mig stampinn. |>að kann jeg ekki við að
hann gjöri þorparinn.
J>að er pá fyrst. að minnast á pað, par
senr Dóri segir, að Valdimar liafi lapið upp
eptir sjer. Að petta sjeu ósannindi ein hjá
Dóra, getur hver maður gengið úr skugga um,
sem ber saman allar ópokkabækur Dóra og
Ritreglur V. Á. Enn par á móti vita allir,
sem hafa lesið verk Dóra í íslenzkri málfræði,
að pað, senr kann að vera nýtilegt par í,
hefir Dóri lapið upp eptir Easmus Kristján
Rask og Konráð Gíslason. J>að er pjóðræmt
um Dóra, að hann hefir aldrei haft vit nje
Iag á að búa neitt nýtilegt nje ærlegt til frá
sínu eigin brjósti.
En aðalgallinn, sem Dóra þykir á rit-
dómi mínum, er sá, að jeg sagði, að eina
nokkurnveginn ærlega bókin Dóra, nefnilega:
«fslenzkar rjettritunaregiur» væri að mestu
eða miklu leyti eptir Dr. Jón Jpórkelsson.
Enn til pess, að jeg sagði þetta, ber pað,
að jeg heyrði einusinni tvo menn, sem eru
nákunnir Dr. Jóni, tala um petta í Reykja-
vik, og staðliæfðu peir, að Dr. Jón hefði búið
bókina svo að kalla alla til; og jeg trúi því
enn að svo sje, þrátt fyrir mótmæli Dóra;
pví að liver, sem skoðar pessa bók og ber
hana saman við hinn ópverrann af bókum,
sem eptir Dóra eru, hann mun fljótt sjá
að cílenzkar rjettritunarregluo bera par af
eins og gull af eiri, og að pað er með öllu
ómögulegt, að jafu ómenntaður klaufi og
Dóri er, haíi getað samið pær.
Dóri lætur prenta nafn mitt í ofannefndri
giæin í «Nfara» milli gæsafóta, og á pað
auðsjáanlega að vera mjer og nafni mínu til
liáðungar, og loks lýsir liann yfir pví í enda
greinar sinnar, að hann «virði ekki orð mín
að öðru leyti neinssvars*. — Ojæa! «Sjerdu
gó’ minn»! |>að er Dóra skinninu velkomið.
Jeg vildi ekki kaupa neinu verði lof eða
virðing slíks porparamennis. Frá hans tungu
er betra 1 a s t epn 1 o f.
Skinnastöðum, % 1882.
J>órleifur Jónsson.
J>ví koma menn ekki til ijóssins?
af bví þeirra verk eru vond.
J>að er eins og pað sje af pessleifiis />stæð-
um, að höfundur greiuarinnar í 23. blaði
pjóðólfs af 8. oktöb. 1881 með fyrirsögn:
„niunur á.nfijnnum1' eptir lifir mannorð. o. s.
frv., setur ekTn nafn sitt undir hana pókn-
a.st heldnr að setja undjr bana, „nokkrir
strandasýslubúar", pað mun fullhart að slikt
sje ekla saknéeint að undirskrifa pannig
greiuii’ i blöð, pað gengur pó næst pví að
stela annara nöfnum undir sin eigin skrif.
Krói pessi er lika svo á svipinn að jeg vil
ekki vera snápur að honuin, svo hefi jeg
talað við fjðlda marga Strandasýslubúa, sem
eru sama sinnis og jeg í pví tilliti, Hvað
fyrri part greinarinnar áhrærir um herra J. J.
Thorarensen pá er pað sagt alveg satt um
hann, en hitt eru víst ósannindi að gest-
risni hans sje emstök, (er hann kallar vel-
vild), hjer í sýslu. Jeg var ungur en er orð-
inn gamall og liefi allt af verið hjer í hreppi
og hjá öllum búendum í sýslunni, sem jeg
pekki er sama gestrísni og hjá herra J. J.
Thorarensen, og hefir ætíð verið. Grein-
arpópinn hefði pví átt að óska að aðrir
kaupmenn vildu feta hans eðalyndis fót-
spor en ekki eins og hann hefir það, pví
lierra J. J. Thorarensen er beztur allra
kaupmanna, sem jeg til veit hvað eðallyndis
gestrisni áhrærir, pað sýnist greinarpápinn
reiði hátt högg að Lopti Bjarnasyiii bónda
á Eyjum hjer í hrepp, en pað verður lítið
úr pví, af pví kraptiun vantar pó viljinu
lian verið, enda er Loptur i fyllsta máta
gestrisinn og vandaður maður og verður
fyrir mikillri gestaös af landi og sjó og
liggja par opt mörg skip með fjölda manna
tímuin saman og ekki spurt að hvort liúsin
taka eða eigi, og pó aldrei verið otað mönn-
um útí ilt veður hvorki á landi eða sjó
hvor er pá munur á mönnum ? Enginn,
en að ekki fengu fieiri að vera við ailann
par i fyrra vetur en voru þá kom það til
af frosthörkum að engum var líft i úthýsi
en bærinn fullur af fólki, pví 9 eða 10
menn voru aðkomandi að auki heimamanna
og ailt kvennfólk á bsenum vakti allar
nætur að purka föt af veiðimönnum og
varð varúð að hafa að ekki yrðu stór-
skemmdir á fólkinu, og víst heiði Loptur
tekið fieiri menn til að róa befði tíð verið
vægari. Mjer er þetta að öllu óviðkomandi,
tala því sannleikann blátt áíram og óska
að höfundur greinarinnar gjöri ekki færri
kærleiksverk en Loptur hefir gjört um
sina daga verður pá einhver svo þakklátur
að geta hans að góðu, hver sem hann er.
Og pá lifir eptir liann mannorð nrætt pó
maðurinn deyi.
Hellu á Selströnd í janúarmánuði 1882.
Jón Guðmundsson.
Norðanpóstur kom að sunnan 10. p. m.,
en skólastjóri Hjaltalín daginn eptir. J>eg-
ar Hjaltalín fór úr Reykjavík, voru par
dánir úr mislingaveikinni um 80 manna,
kvað hann misbnga i öllum hjeruðum að
yrunnan. I'iskafli var allgóður syðra pegar
róið varð. 12. þ. m. kom híngað til bæjar-
ins gufuskip frá Noregi Thule að nafni.
Skipið er frá Stavanger. Hefir pað trjávið
til tveggja húsa, er Norðmenn ætla að bvggja
bjer við íjörðiim, á Oddeyri og í Arnar-
nesvík. Kváðust skipverjar eígi hafa orðið
varir við is fyr en h]er við Eyjafjörð. Sje
pað satt, að bólnsótt hafi gengið í Nor-
vegi, og pað einmitt í Stavanger, parf eigi
að efast um, að yfirvöld vor og hjeraðs-
læluiir hafi eptirlit með mönnum frá Nor-
vegi, ekki sízt frá Stavanger.
Auglýsinga r.
— Síðasti. haust var mjer dregin hvít
ær með rjettu marki minu; Stýft, gagn-
bitað liægra, geirstýft vinstra, brennimark
P. B. (óskýrt). Hver, sem pykist eiga kind
þessa vitji hennar til undirskrifaðs fyrir
næstkom. júnímánaðarlok, eða siðan verðs
hannar.
Rrestsbakka i Hrútafirði 9. mai 1882.
Páll Ólafsson.
— Ycsturfðrum gefst til vitund-
ar, að ákveðið er að mannfiutningsskipið
komi til Akureyrar 3. úgúst, ef ís ekkí
hamlar. — Verða pví allir, sem hafa skráð
sig til -vesturheimsferðar hjá mjer, og eins
þeír, sem enn vilja innrita sig, að vera ferð-
búnir hjer á Akureyri 2. ágúst, ef veikindi
lianila ekki.
Akureyri, 10. júlí 1882.
Erb. Steinssou.
— Um mánaðarmótin maí og júní næsti.
tapaðist ljereptspoki með “tsumpaljerepti,, í
hjá liúsum verzlunarst. E. Laxdals, sein
ráðvandir menn eru beðnir að skila til
ritst. Norðanfara, gegn góðum fundarlaunum.
— Fjármark Arna Hemmerts Sörens-
sonar á Vargsnesi í Ljósavatnshrepp, sem
haun keypti að Friðrik Jónssyní bönda að
Hoíi á EJateyjardal, er: Stúírifað hægra,
stýft, biti aptan vinstra.
Eigandi og ábyrgðarm.: Björn Jónsson.
Prentsmiðja Norðanf. B. M. Stephánsson.