Norðanfari - 07.02.1883, Blaðsíða 1

Ekki er nema kálfsögð sagan, þegar einn segir frá.
«Viljirðu þvo pá pvoðu hreint».
Af grein frá mjer í Nf. nr. 23—24 þ. á., hefir danne-
biogsmaður Jón Sigurðsson á Gautlöndum, tekið sjer tilefni til
Þess að ávarpa mig í Norðl., nr. 13—14 p. á. — f>að er skýrt
tekið fram í nefndri grein minni, að hún sje í pví skyni skrifuð,
gjöra grein á hvernig á pví standi, að jeg ekki eins og jeg
hafði ráðgjört, áfrýjaði hinu svo nefnda Einarstaðamáli til hæzta-
rjettar. En dannebrogsmaðurinn hefir nú af blænum á henni,
Þotzt sjá, að hún flytti ókunnugum ýmsar aðrar, af honum
tilgreindar skoðanir, og til pess að koma í veg fyrir að pær
ntbreiddust, hefir hann tekið upp í grein sinni, nokkur atriði
úr hinu umhöndlaða máli.
Til pess að sýna hve sönn pessi atriði eru, og af pvi jeg
sje að dbrm. er umhugað um, að almenningi sje gjörð grein á
ma3i pessu, pá vil jeg leggja minn skerf til pess, og sje jeg
ekki annan veg par til heppnari, en að láta birtast á prenti
dómapá, sem gengnir eru í málinu, bæði í hjeraði ogfysiryfir-
rjetti, ásamt vitnisburðum peim, sem dómendur hafa lagt svo
mismunandi skilniug í, og eru peir svo liljóðandi:
Hjeraösrjetta rdó mur
í málinu: ekkjan Margrjet Ingjaldsdóttir í Evigyndisdal
gegn
Jóhannesi Guðmundssyni í Skógarseli.
I máli pví, sem hjer ræðir um hefir Jón dannebrogsmáður
&gurðsson á Gautlöndum sem lögverji og uruboðsmaður fyrir
Þönd ekkjunnar Margrjetar Ingjaldsdóttur á Kvígindisdal kraf-
lst pess að hinn stefndi Jóhannes bóndi Guðmundsson í Slcóg-
arseli, verði með dórni skyldaður til:
1- annaðhvort að afhenda með tilhlýðilegum kvittunum
skuldabrjef nokkurt er hann 26. marz 1878 hafi selt verzl-
unarmanni Valdimar Davíðssyni á Húsavík, eður pá að
greiða upphæð pá, sem sakaraðili er pegar krafinn um, eða
kann að verða krafinn um eptir nefndu skuldahrjefi.
borga 224 kr., sem honum hafi verið greiddar um of
npp í eptirstöðvar af skuldum hjá búi ofangreindrar ekkju.
3. að greiða allann af málinu löglega leiðandi kostnað og par
á ineðal 150 kr. til hans eptir reikningi, sem og hæfilegar
bætur til ekkjunnar fyrir ómök, tímaspillir og gremju.
Loks heíir hann og kraíist pess að orðin: «Varð pað
nð samkomulagi peirra Jóhannesar og Sigurjóns...........að
diaga undan peiin skiptum liina umræddu 800 kr. veðskuld»,
som verjandi helir viðhaft í vörninni 8. jan. p. á. uin Sigurjón
sal. Jónsson fyrrum bónda á Einarsstöðum, verði dæmd dauð
og omerk svo pau ekki komi Sigurjoni sál. til nokkurs vansa
eða virðingarhnekkis í gröf hans.
A hinn bóginn hefir umboðsmaður hins stefnda Jóhannesar
Guðmuudssonar, verzlunarmaður Valdimar Davíðsson kratist pess,
að hann (Jóhannes) verði dærndur sýkn af öllum kærum og
kiöfum sækjanda í pessu máli og að ekkjan Margrjet Ingjalds-
dóttir eða fjárráðamaður hennar verði dæmd til að borga allan af
niáli pessu löglega leiðandi kostnað, og par á meðal hælilega
póknun til sín fyrir ónxök í málinu, sarnt hæfilegar bætur til
hins stefnda fyrir ómök;, tímaspillir, spillir á láustrausti og
gremju, er pessi inálsókn hafl bakað honum.
Að pví niy er snertir hið fyrsta kröfu-atriði sækjanda, pá
sluil pess getið, að pað er viðurkennt af málspörtunum, að Sig-
uijón sál. Jónsson, fyrrum bóndi á Einarsstöðum, maður ekkj-
unnai, aðila pessa máls, sein eptir dauða manns hennar heíir
setið í óskiptu búi, hafl tekið til láns hjá hinum stefnda 400
rdi. eður 800 kr., og gefið út skuidabrjel fyrir láni pessu dag-
sett 29. maí 1866 (sbr. E að töiul. 5 í málsskjöluuum). ]pað
er enn fremur viðurkennt undir rekstri málsins, að 400 kr.
sjeu greiddar hinum stefnda af skuld pessari ásamt vöxtum af
allri skuldinni 3 kr., af hundraði hverju til 29. maí 1873, og
að kvittun hins stefnda á skuldabrjefið, sem að eins hljóðar upp
á 167 rdl. 44 sk. eður kr. 334. 91., sje að pví leyti ábótavant.
Ágreiningurinn í pessu máli veltur pannig, hvað petta at-
riði snertir, á pví hvort hin önnur helft skuldarinnar með vöxt-
um frá 29. maí 1873 sje einnig að álíta sem borgaða eður á ann-
an hátt burtfallin, og með pví lögfull sönnun fyrir pessu at-
riði, bæði eptir hlutarins eðli og grundvallarreglum laganna,
hvílir á sækjanda, pá kemur hjer til álita hvað hann í pessu
tilliti hefir upplýst.
|>ess skal pá getið, að sækjandi hefir fyrst og fremst skýrt
svo frá, að hinn stefndi hafi vorið 1870 brugðið búi sínu í
Skógarseli, og flutt alfarinn með fyrri konu sína Guðrúnu
Stefánsdóttur, í Einarsstaði, til Sigurjóns sáf. manns ekkjunnar,
aðila málsins, og hafi pau hjón sameiginlega gefið Sigurjóni
mestallar eigur sínar í kviku og dauðu, og afhent honum pær
pá strax til fullrar eignar og umráða, og par á meðal hina
áðurnefndu 400 rdl. skuld. Hefir sækjandi látið í Ijósi, að um
petta hafi verið gjörður brjeflegur próventusamningur; staðfestur
með allra hlutaðeigenda undirskriptum, en með pví hinn stefndi
hafi rofið gjörning penna vorið eptir 1871, og flutzt aptur frá
Einarsstöðum að Skógarseli með allt sitt, pá hafi hann greitt
Sigurjóni sál., eður fallið frá hinum umtalaða helmingi skuldar-
innar 400 kr., sem skaðabótum fyrir próventurofið og kostnað
pann og ómök, sem af pví hafa leitt. Hefir sækjandi til sönn-
unar pessu síðast talda, eður niðurfalli skuldarinnar á penna
hátt, einkum lagt áherzlu á páð, sem fram hafi farið við upp-
-* riptar- og virðingargjörð, eptir áðurnefnda konu hins stefnda,
Guðrúnu sál. Stefánsdóttur, 8. dag júnímánaðar 1872, pá er
dánarbú hennar var tekið til skipta. í pessu tilliti hefir liann
framlagt prjá skriflega vitnisburði, alla gefna undir eiðstilboð.
Tveir af pessum vitnisburðum, dags. 7. marz og 2. desémber
1878 (sjá málsskjöl a og b að tölul. 5.), eru ritaðir af sjálfúm
uppskriptar- og virðingarmönnunum, og kveður annar peirra
(a) svo að orði: að hinn stefndi, pá er hann var krafinn um
að segja til alls, sem búið ætti í útistandandi skuldum, hafi
j ekki kvaðst eiga meira hjá Sigurjóni sál. en 100 rdl., sem
j innfærðir hafi verið í uppskriptina, og hafi petta verið afgjört
með vinsemd peirra á milli. í hinum vitnisburðinum (b), segir
virðingarmaðurinn að hann hafi heyrt á, að Sigurjón sál. og
ekkillinn', hinn stefndi, liafi. rætt um skuldaskipti sín, og
hafi sú orðið niðurstaðan milli peirra, að Jóhannes eða dáu-
arbúið ætti einungis 100 rdl. hjá nefndum Sigurjóni, og að
hann eigi haíi heyrt annað, en Jóhannes væri vel ánægður
með pessi málalok, og lýst pví yfir, að hann hefði engar frek-
ari skuldakröfur á hendur Sigurjóni, og hefði hann svo fært
pessa 100 rdl. dánarbúinu til inntektar. jpess skal getið að
höfundur hins Jyrnefnda vitnisburðar er látinn, hvar á mót
hinn síðarnefndi hefir verið eiðfestur undir málinu, eins og
líka höfundur hans, undir hinn aflagða eið, hefir í vitnis-
burðar skjali dags. 23. febr. ’seinastl., gefnu utan rjettar,
til frekari skýringar vitnisburði sínum, meðal annars borið, að
Jóhannes hafi látið liinn hjér um rædda hluta skuldarinnar,
200 rdl. niður falla, fyrir ýmislegau kostnuð og ópægð, er
Sigurjón sál. hafði af próventurofi Jóhannesar. þriðja vitnis-
burðarskjalið (c að töiul. 5.), dags. 4. marz 1878, er útgetið af
öðrum votta peirra, sem viðstaddir voru við ofangreinda upp-
skriptar- og virðingargjörð, og er pessi vitnisburður einnig eið-
festur undir málinu, par er svo að orði kveðið: að vitnið hali
heyrt á saintal peirra Jóhannesar og Sigurjóns sál., um skulda-
kipti peirra. Hafi fyrsta samtal peirra verið á pá leið, að