Norðanfari - 03.04.1883, Blaðsíða 3

— 27 —
gengið nokkur missiri til pessarar rekistefnu.
Ef sami maður á tvær jarðir, er saman liggja,
er næst að ætla, að lionum beri að sýna
sjálfum sjer merkjalýsingar sínar, að pví er
jarðir lians snertir, og sampykkja sjálfur, eða
með öðrum orðum: að hann sje einráður um
að setja svo merki sem lionum líkar, og
engar skorður eru reistar við pví, að eigendur
jarða, er saman liggja, geti breytt merkjum
peirra eptir geðpótta, pótt pað gæti valdið
eigi alllitlum ójöfnuði, að pví er til gjalda
kemur, er á fasteign hvíla, ef önnur jörðin
væri rýrð til niuna, en hin að pví skapi
aukin. Svo sýnist eptir lögunum sem um-
ráðamaður tveggja umboðsjarða eða tveggja
kirkjujarða, er saman liggja, geti farið eins
að, en landsböfðingi gjörir ráð fyrir, að bver
leiguliði framfylgi par rjetti ábýlis síns, og
að amtmaður, bvað pjóðjarðir snertir, og pá
líklega stiptsyfirvöld, hvað kirkjujarðir snertir,
komi í veg fyrir gjörræði umráðamanns í pví
efni, sem sýnist að vísu allheppilegt, pótt
lögin gefi enga átyilu til pess. J>yki pessari
ráðfyrirgjörð landshöfðingja blítanda, pá sýnist
sem og verði að gjöra ráð fyrir, að leiguliðum
einstakra manna geiist. og kostur á að fram-
fylgja í pví efni rjetti ábýla siuna, hvernig
sem pví yrði við komið að fyrirbyggja gjör-
ræði landeigandans. Sá, er merkjalýsing á
að vera sýnd, sem eptir orðunum er að eins
eigandi næstu jarðar, en sýnist pó einnig
liljóta að vera umráðamaður, er par til befir
íengið sjerstaka beimild, skal rita á bana
sampykki sitt, nema hann álíti lýsinguna
eigi rjetta. En álíti liann bana eigi rjetta,
pá tekur pað ekki lengra, og lögunum sýnist
pá áð pví leyti fullnægt. Svo getur enn
verið, að eigandi eða umráðamað.ur jarðar
viti eigi nje geti vitað, hver land á til móts
við eignarjörð eða umráðajörð bans, par eð
pað sje allsenais óvíst, bver eigandi sje, pví
að til eru lendur, auk landsskika, sem slík
óvísa á sjer stað um og ætti umráðamönnmn
landssjóðsins eigi að vera pað ókunnugt. það
getur eigi verið ætlazt til, að sá, er sam-
pykki vill fá á merkjalýsing, sje skyldur til
að vita, bver land eigi til móts við bann, ef
almenningi eigi getur verið pað kunnugt og
pað liggur undir úrslit dómstóla, nje skyldur
til að eyða peim vafa á sinn kostnað, og
varla getur hann verið skyldur til að vita
framar uin landeigendur næstu jarða, en al-
mennt er kunnugt í sveit hans.
I 4. gr. er boðið að 'fá sýslumanni til
piuglesturs — líklega fremur á varnar pingi j
jarðariunar enn eigandans, sbr. 7. gr. —
bug liið ánægjulega heimilislíf á Nyjabæ. —
Nei, bonum skal verða bjargað: sagði Jörgen
örvæntingarfullur, svo hátt að pað heyrðist í
laud, gegnum stonninn. J>egar bann sleppti
orðinu, fór |>ór að klyfra upp kaðalinn til
Erits, og pá datt Jörgen í bug: p>ú skalt
bjarga bonum, pú skalt synda með hann í land.
Með mikilli fyrirböfn náði liann í kaðal-
spotta til að binda Erits á bakið á |>ór, og
annan til að láta pá síga niður í. Erits var
svo rænulaus að Iiann varð ekkivarvið pegar
bann var leystur frá siglunni og bundinn á |>ór.
í>ór stóð grafkyr og' rólegur meðan á
pessu stóð, eins og hann vissi að hann mundi
nú launa búsbónda sínum ínargar velgjörðir
og vináttu. Jörgen frændi kyssti á enni
drengsins og klappaði |>ór og hann sleikti pá
liendi Jörgens í seinasta sinn; og svo var
honum bleypt í sjóinn.
Guð einn sá bvað binn tryggi liundur
stríddi við binar æðandi öldur, og bvað banu
sýndi mikla ást og polgæði, pangað til hann
merkjalýsing, er allir, er bana ber að sýna,
hafa ritað á bana sampykki sitt. Hafi ein-
liver einn skorast undan pví, pá verður eigi
betur sjeð, enn að sú skylda falli alveg burtu,
og að böfundur lýsingarinuar megi pá stinga
henni í vasa sinn og bafa til hvers, er vill.
Meira virðist eigi af honum beimtað, nema
ef vera skyldi að geta sannað, ef t.il kæmi,
að liann hefði sýnt hana og eigi fengið sam-
pykki. það kynni raunar að mega ætla, ef
einhver eigi fær sampykki granna síns á
merkjalýsing sína, pá sje hann til neyddur
eða til skyldur, sem væri bið sama, að höfða
mál, til að eyða allri prætu, par eð hann
geti eigi ella fullnægt 2. gr. En bæði virðist
pað að koma i bága við umræður alpingis
1879, sem áður hefir verið bent til, enda
skyldar 7. gr. engan veginn til pess, en
gefur að eins reglur fyrir, bve sá skal að fara,
er landaprætu vill lúka. En ef livorugur
eigandi jarða, er vafasöm merki hafa, vill lúka
prætu, eða engin præta á sjer raunar stað,
pótt óvísa sje um pau, sem vera mun mjög
almennt, pá sýnist engin skylda vera til
málshöfðunar á livoruga blið, enda væri ekkert
óeðlilegra, ómannúðlegra, ófrjálslegra og
: menntuðum, kristnum mönnum ósamboðnara
en að vilja pröngva mönnum með lögum til
að eiga í aggi og illdeildum, og pað liefir
engan vegiun getað verið tilætlun pingsins,
og engum pingmnnni má ætla pann ódreng-
skap, að baon raunar bafi viljað neyða
menn til að fara í málapras, en liafi fyrir-
orðið sig að við hafa orðið: að skylda, er
pó kemur í einn stað niður. — Með pví að
miunzt hefir verið á 7. gr., skal enn fremur
geta pess, að par er ákveðið, að sá, er præt.u
vill lúka, skuli stefna til merkjadóms. Eigi
getur verið átt, að eigi megi lúka prætum
friðsamlega sje pess kostur, en vafasamt pykir,
bvort Iandaprætumál eru með pessari ákvörðun
undan pegin sáttalöggjöfinni eða eigi, en varla
pykir pað pó líklegt, enda er vitaskuld, að peiin,
er vildi, myndi að minnsta kosti heiinilt að
reyna að lúka prætum fyrir sáttanefnd. I
7. gr. er talað um «umráðamenn» jarða, sem
eigi eru eign einstakra nianna, og sje pað
órð rjett skilið um lægstu liði umboðsstjórn-
arinnar, pá liggur næst að ætla, að peir sje
rjettir málsaðilar. í>ó er hætt við, að peir
hafi livorki beimild til að böíða mál nje
sættast á mál án innblásturs úr æðri stöðvum.
Og pótt svo væri álitið, að peir væri sóknar-
aðilar rjettir, pá leiðir eigi af pví, að peir
væri varnaraðilar rjettir umráðajarða sinna,
eða væri skyldir að mæta, pótt peim væri í
komst yíir seinasta brimgarðinn með sína dýr-
mætu byrði.
í sama bili sá Jörgen frændi ljós á landi,
sem hanu hafði til marks um að Erits befði
náð landi. Hann las Faðir vor í hljóði, og
að pví búnu kom ógurlegur sjór og tók hann
af flakínu, og færði hann í bina tryggu höfn.
Eiskimennirnir beyrðu eitthvert busl og
ýlfur niður í fjörunni. Komum ineð luktina,
sögðu peir, pað er eittbvað rekið; peir gengu
á hljóðið pangað til peir komu niður í sjáfar-
mál. J>ar lá veslings hundurinn staðupp-
gefinn og.komst ekki lengra. — Marga und-
arlega viðburði höfðu pessir liarðfengu menn
sjeð, en enginn var pessu líkur. Drengurinn
er með lífi sagði binn elsti, grábærður öld-
ungur; leysið haim sem fljótast og flytjið hann
beini til prestsius, svo banii íái beitt rúm og
góða aðhjúkrun.
þeir leystu Frits og báru bann lieim
meðvitundarlausan; pegar peir fóru á stað,
reyndi J>ór til að standa upp, bann vildi
fylgja húsbónda sínum, að vanda; en kraptar
bans. voru protnir, liaim rak upp hljóð og-datt
pví tilliti stefnt til sáttanefudar eða merkja-
dóms, nema peir fengi par til sjerstákt
umboð.
(Framliald).
F r j e 11 i r i n n 1 e n d a r.
Úr brjefi úr Öræfum í Austur-Skapta-
fellssýslu 19/2 — 1883. «Hjer er slysalaust
og ábatalítið. Ekki bættuleg veikindi eða
manndauði nema nokkuð í Lóni lielzt gamal-
menni. Hin góða tíð, sein pjer getið um,
hefir einnig verið bjer og pví mjög lítið purft
að gefa lijer útifjenaði. Menn eru nú líka
orðnir vongóðir um að hin litlu og skemmdu
bey, er fjeð var sett á í haust muni duga.
Enn pá víðast hvar basl lítið með mat, en
verði vorhart og ekki aflist par, sem afla
er von, er ískyggilegt víða. Hjer í hreppi
lítur út fyrir, að ekki verði öllu minni hnekkir
að pví, að vegna ólags á verzluninni, varð
ekki byrjaður sláttur fyrri eu 14 dögum
síðar en annars befði orðið. Menn urðu pví
helzt fyrir petta að fækka fje til skaða, og
pá ef hart verður ekki víst að dugi, en varla
lífvænt ef pví fækkar að mun frá pví, sem
nú er. Til viðbótar í'rjettunum skal pess
getið, að mál pað, sein Páll Vigfússon víkur
á í 72. blaði «Fróða», befir vakið bjer eptir-
tekt manna, og margir peirra, er hjer fyrir
austan Skeiðarársand bugsa um framför vora,
eru nú á sama máli uni endurreisn Aust-
firðingafjórðungs bins forna, og líkara til að
mál pað verði rætt bjer á vorfundum og
paðan búið til alpingis*.
Úr brjefi úr Fáskrúðsfirði, 18/2 — 1883.
«Herra Tulinius kaupmaður á Eskifirði
missti í brimi á Vattarnestanga saltbús sitt
með 200 tunnum af salti og 100 punda járn-
lóði; baldið er að bana muni fá mest allt
af fiskinum á Iand aptur. Eiskafli hefir bjer
verið nógur um stund, en ógæftir einstakar.
í næstl. mánuði sást tveggja nátta tungl bjer».
Úr brjefi úr Bjarnanesi, 2i/2 — 83.
«Veturinn heíir verið góður, frostvægur
og bagásæll bjer um pláz, sama befir frjetzt
að sunnan, en fiemur befir hanu verið um-
hleypingasamur einkum á porranum, og enn
lielzt pað sama við. Síðan uin Jól befir
mátt lieita almenn heilbrigði og engir nafn-
kenndir dáið, og yíir liöfuð ekkert borið til
gæða eða skaða, livorki á sjó nje landi.
Pjenaðarhöld góð, að svo miklu sein frjettist
og fár í fjenaði með minnsta rnóti í haust,
nægar byrgðir af matvöru í verzluninni á
niður steindauður. • Stormurinn bvein ógur-
lega á sjó og landi, en enginn sjómannanna
gat tára bundist pegar J>ór dó.
Við skulum. grafa hann parua upp á
liólnum par sem blóminn gróa, sagði gamli
maðurinn, pvi, éf nokkur verðskuldar heiðar-
legan legstað, pá er pað pessi bundur. Já,
hann verðskuldar pað sannarlega sögðu peir
allir, og peir báru liaun upp á bæðina.
Og Erits var frelsaður! Hann náði sjer
fljótt, pví bann liafði svo ágæta aðbjúkrun á
prestssetrinu; og haiin bjóst til heimferðar
fýrir lok septembermánaðar.
]pið getið íinyndað ykkur bvílíkur fagn-
i aðarfundar hafi verið í Nýjabæ pegar Frits
kom heim og pó felldu pau mæðginin mörg
sorgartár yfir missi peirra Jörgens og £>órs.
Og Frits gleymdi peim aldrei, og bannskoð-
aði pá sem liina mestu velgjörara sínu.
Sagan um pað, hve yfirnáttúrlega fór
bjargaði Erits kom pví til leiðar, að skipseig-
andinn, rikur kaupmaður tók Erits að sjer,
Ijet kenna honum kaupmannafræði, gaf bon-
um siðan dóttur síua, og gjörði hann að fje-
laga sínum. Frits sagði ]pá opt með tárin
í augunum. Alla farsæld miiia á jeg næst
I Guði, jpór að pakka.