Norðanfari - 07.04.1883, Blaðsíða 3

— 31 —
í merkjalýsingum þessum ætti að taka
fram, livort merki væri glögg og liversu peim
hagaði, og ef til vill mætti ásamt heimta á-
ætlun um kostnað við setning nýrra merkja,
par er purfa pætti. |>egar slíkar skýrslur
og áætlanir væri fyrir hendi, myndi fyrst
tími til að hugleiða, hvort gjörlegt pætti að
lögbjóða almenna setning landamerkja, par
sem pau eru vís og óátalin, og mætti pá,
ef til kæmi, tíl taka, innan hvers tíma pví
gtarfi skyldi lokið, en nákvæmlega pyrfti að
gæta pess, að eigi væri heimtuð meiri merkja-
setning árlega enn svo, að kostnaður við hana
færi eigi fram yfir tiltekinn hluta af ársarði
eignarinnar, er sanngjarn pætti. Allan pann
kostnað ætti landeigendur að bera.
Aldrei gæti orðið tiltökumál, en skylda
menn til að fara i landaprætumál, en líklegt
er, ef auðvelt og kostnaðarlitið reynist að rjetta
merki sín, pá hverfi merkja óvísa smátt og
smátt. Ef umboðsstjórnin gengist fyrir pví
á pjóðeignum og kirkjueignum, að pví er
hentugleikar leyfði, og pað yrði vins&lt, myndi
aðrir landeigendur smátt og smátt feta í fót-
spor hennar.
Ef merki yrði sett að lögum, myndi og
viðeiga að lögbjóða viðhald peirra. Svo sýn-
ist, sem gjöra mætti leiguliðum að skyldu,
hverjum til móts við granna sinn eða granna
sína, að viðhalda landamerkjum sem öðrum
mannvirkjum á ábýlisjörð sinni, nema par
sem svo til hagaði, að pað hefði talsverðan
eða óvanalegan kostnað í för með sjer. Betur
færi á að leggja pessa skyldu á leiguliða en
landeigendur, nema ef sjeð yrði fyrir, að peir
gætu eigi velt henni af sjer á leiguliða.
J>etta mun vera orðið helzt til langt mál,
par eð gjöra má ráð fyrir og búast má við,
að málefni pessu verði eigi að svo stöddu
meiri gaumur gofinn onn á fyrirfarandi ping-
um og peirra í millum.
Höskuldsstöðum, 16. október 1882.
Eggert Ó. Brím.
í hinum mikla læknaskorti, sem verið
hefir hjer i landi, hafa ýmsir menn, lærðir
og leikir, farið að reyna læknastörf, og
hefir petta opt orðið að hinum beztu notum.
Hafa stundum jafnvel meiri meðul verið
sótt til hinna svo nefndu skottulækna, held-
ur en til hjeraðslæknanna sjálfra, sem not-
ið höfðu menntunar til undirbúnings em-
bættum sinum, meðfram á landsins kostnað,
um 10—20 ára timabil, og lifðu síðan allan
sinn aldur að mestu leyti á landsins fje.
Hinir embættislausu læknar, eða peir lækn-
ar, sem gjört hafa lækningatilraunir á sinn
eigin kostnað, hafa pó, pví miður, eigi not-
ið hjá landsmönnum, og pví siður hjá stjórn
landsins, peirrar viðurkenningar sem peir
áttu skilið, enda hafa peir aldrei grætt fje
á lækningum sínum, pví pó peir stundum
hafi selt meðulin, munu peir hafa selt pau
með vægara verði en hinir föstu læknar og
lyfsalar, og aldrei selt recept, en par á )
mót ætíð veitt ókeypis beina peim mönn- j
um öllum er til peirra hafa leitað; og vitj- j
að sjúkra, opt fyrir litið kaup. Einn af
liinum allra beztu, reyndustu og fjölhæf- j
ustu læknum, peim er eigi höfðu föst laun |
af landsfje, var hinn Jærði og margfróði
mérkisprestur sjera Jön Jónsson að Stærra-
Ársskógi, siðar að Grenjaðarstað. yar pað
ekki einungis að hann, opt með mikilli heppni
læknaði með innvortis meðulum, heldur var
hann einnig handlæknir i mörgum tilfellum.
Sonur hans, hinn nafnfrægi prestaöldungur j
sjera Magnús á Grenjaðarstað, sem ólst upp
hjá föður sínum og vandist snemma við
læknisstörf, enda hneigðist mjög að læknis-
vísindum, tók fyrstur manna hjer á landi
upp hina nýju lækningaaðferð samveikislækna
og hefir síðan lagt sig mjög eptir peirri
læknisfræði. Eru nú yfir 30 ár síðan sjera
Magnús yfirgaf brauð sitt Ás í Fellum og
gjörðist aðstoðarprestur hjá föður sínum á
Grenjaðarstað, og hafði hann pá byrjað
sina nýju lækningaaðferð; streymdi pá fólk
til hans úr öllum áttum landsins, nótt og
dag, hvort sem hann var heima eða annar-
staðar, leitandi meðala við ýmsum veikind-
um og kvillum, og par sem hann hafði pá
engan aðstoðarmann við meðulin, hlaut hann
að vaka, jafnvel marga sólarhringa í röð,
til að hlusta á sjúklinga og vitja peirra,
lesa sjúkdómslýsingar, lesa um sjúkdómana
í lækningabókunum, og taka til meðul.
|>essi mikla aðsókn til sjera Magnúsar var-
aði nokkur ár, par til sjera J>orsteinn
Pálsson á Hálsi tók upp hina sömu lækn-
ingaaðferð, pá munu að vísu nokkuð færri
en áður hafa vitjað sjera Magnúsar, en pó
jókst allt af álit manna á meðulum pessara
manna, svo peirra var leitað sífelt úr öll-
um fjórðungum landsins. Báðir pessir nafn-
toguðu samveikislæknar voru í upphafi fram-
ar heilsutæpir, og má pví nærri geta hvað
hin margfalda áreynzla, áhyggjur og and-
vökur, er allt stafaði af hinni fjarska miklu
eptirsókn eptir meðulum peirra, hefur verk-
að spillandi á lieilsufarið; einnig voru pessir
menn hinir beztu, skemmtilegustú og gest-
risnustu menn heim að sækja, svo allt af
var hjá peim húsfyllir af allskonar gestum,
auk peirra er meðalanna leituðu, gerði þessi
átroðningur mikinn hnekki búhag peirra, sein
nærri má geta. Allt fyrir petta, og allt
fyrir pað, pó báðir væru hinir skyldurækn-
ustu prestar í fjölmennum og erfiðum presta-
köllum, og beztu húsfeður á stórum heim-
ilum, möttu peir meir heilsu, lif og velferð
hinna fjölmörgu vanfeeilu manr.a, er peirra
leituðu, heldur en sina eigin heilsu og tim-
anlegu velgengni. Ekki höfðu peir heldur
að gangast fyrir viðurkenningu, uppörfun
eða launum af hálfu landstjórnarinnar, og
hin eina opinber viðurkenning er peir sáu,
voru fðein pakkarávörp i blöðunum; par á
móti purftu peir að gri'pa til opinberrar
varnar gegn áreitni hinna hálaunuðu föstu
lækna, sem með vísindum sinum vildu hrekja
hin yngri vísindin, sem og reynslu og sann-
færingu allra peirra er sjeð höfðu og reynt
verkanir smáskammtanna. Eptir að sjera
J>orsteinn andaðist hjelt sjera Magnús enn
áfram hinu mikla, preytanda starfi sínu,
jafnvel pó heilsu hans væri pá stórum tek-
ið að hnigna, og kraptarnir veiklaðir af
hinni margföldu áreynslu og umsvifum, og
pó hann siðar, optar en eitt skipti, lýsti
yfir pví, að hann eigi treystist lengur til að
gegna hinu sifelda aðkalli sjúklinganna, hef-
ur hann allt til pessa dags alls eigi komist
hjá pvi að hjálpa um meðul, og ávísa með-
ul par sem pau hafa verið að fá annarstaðar,
pví, sem von er til, hafa menn allt af bor-
ið betra traust til pessa lærða og margreynda
læknis heldur en til hinna yngri samveikis-
lækna, sem skortir svo mjög lærdóm og
pekkingu á borð við hann, en sem pó flest-
ir hafa áunnið sjer maklegt lof, er allt af
fer vaxandi eptir pví sem pekkíng peirra
og reynsla vex, og fleiri reyna meðulin.
En hvað sannar pá petta stutta ágrip
af sögu hinna frægustu lækna vorra, peirra
er eígi hafa tekið próf í læknisfræði; pað
sýnir að minni hyggju, að embættisprófið
gjörir mann engu fullkomnari, og að próf-
lausir menn hafa reynst heppnari, duglegri
skylduræknari en hinir prófuðu, sumir hverj-
ir. J>að sannar að landstjórnin hefir eigi
litið rjettu auga til læknasldpunarinnar í
landinu, par sem húfi eigi hefur enn við-
urkennt hina miklu pörf, sem er á marg-
falt fleiri læknum en hún hefir skipað með
lögum, og jafnvel látið afskiptalausar of-
sóknir ómildra manna á hendur hinum ó-
launuðu læknum. Að vísu eru nú nýútkom-
in lög, er takmarka pessar ofsóknir, en
hvað gjöra svo pessi lög meira; ekki veita
pau ólaunuðum læknum nein opinber rjett-
indi, enga uppörfun, engin verðlaun, nei,
læknisprófið eitt er skilyrði fyrir pessum
rjettindum, og meira að segja, engar sektir
liggja við pó skaði hljótist af meðulum eða
læknistilraunum hins launaða læknis, en par
á móti pungar sektir, ef sannað verður að
meðal frá ólaunuðum, óprófuðum lækni gjöri
sjúklingi eitthvert mein. Og hverjir eiga
að rannsaka slík mál, líklega hinir lærðu, pað
er að segja, latínulærðu allópapar, sem
mörgum virðast hafa horn í síðu homöó-
papanna, og pó svo væri ekki, eigi munu
hafa vit á að dæma um verkanir smáskammta-
meðalanna. Til pess að peir geti hjer skor-
ið úr málum pyrftu peir að læra homöópa-
piska læknisfræði, enda hygg jeg alls eigi
spilltist álit peirra við pað, pó peir í ýms-
um tilfellum brúkuðu smáskammtameðul, í
stað pess að gjöra hlægilega með pví, að láta
sjer af munni fara pað hjegómahjal, að
smáskammtameðul sjeu ónýt, eða pá til ills
eins.
J>að mun mega fullyrða, að jafnvel pó
vjer Norðlendingar höfum átt ýmsa góða
lækna í hinum föstu læknaembættum, pá
muni sumir hinna læknanna, er lijálpað
hafa sjúklingum af eiginni hvöt, bróðurást
og meðaumkun við nauðstadda, hafa áunnið
sjer meira álit. Tel jeg til pess auk hinna
áðurnefndu hinn merka prestaöldung sjera
Jón Austmann, sem auk pess að hann um
langan aldur hefir með góðri heppni stund-
að lækningar, svo sem kunnugt er, hefir nú
í samvinnu við sjera Magnús á Gtenjaðar-
stað pýtt á vora tungu, og gefið út á prent,
allfræga homöópapiska lækningabók, og með
pvi bætt úr hinni tilfinnanlegu fáfræði al-
pýðu hjer á landi í tilliti meðalabrúkunar,
sjúkdómapekkingar og meðferð sjúklinga.
Við pessari bók munu menn um allt land,
svo sem von er til, taka feginshendi, og
aldrei pykjast geta fullþakkað hinum góðu
pýðendum og útgefanda pessa dýrmætu gjöf,
par sem hennar var orðin svo tilfinnanleg
pörf, og hinir launuðu læknar, sem með-
fram á landsins kostnað höfðu undirbúið
sig undir sína þýðingarmiklu stöðu, um svo
langan tíma höfðu horft á þessa sáru pörf
alþýðu að mestu aðgjörðalausir. Mun pessi
bók vissulega mikið auka áli't homöópaþi-
unnar hjer i landi, sem pó var allmikið
áður, en petta álit hlýtur aptur að útheimta
pað, að homöópaþian njóti framvegis fulls
jafnrjettis við allópapíuna, að þvi er til land-
stjórnar og löggjafarvalds tekur, að veita
pessu umsjón og athygli.
Jeg legg pað pví að endingu til, að
hjer eptir verði hverju læknisefni voru gjört
að skyldu að nema homöópaþiska læknis-
fræði ásamt hinni eldri læknisfræði, er þeir
hafa hingað til numið, en par á mót skyldu
þeir eigi purfa að læra á latínuskólanum,
heldur að eins á gagnfræðaskóla; einnig að
læknaembættum sje fjölgað hjer í landi, svo
pau sjeu að minnsta kosti 30.
G. Á.
Um sýninguiia í Iteykjavík.
Menn hafa sjeð af sunnanblöðunum, að
Iðnaðarmannafjelagið í Reykjavík hefir boðið
til sýningar í Reykjavík suinarið 1883, og að
fjelagið hefir kjörið sjer stjórn til að standa
fyrir fyrirtæki pessu, sem gefið hefir út boðs-