Norðanfari - 02.05.1883, Side 1

22. ár.
Nr. 21.—22.
MdAMRI,
Akureyri, 2. maí 1883.
(A ð s e n t).
«Hraða trúarskoðun hver og einn kann
að hafa par eða par út í löndum, t. d. B.
Björnsson, kemur íslendingum lítið við, en
nú hafa peir Jónar gjört slíkt að deiluefni í
Norðanfara, fyrir utan pað, að hið elzta pjóð-
hlað vort heíir í 11. blaði sínu p. á. ljeð rúm
einhverjum höfundi til að ráðast á trú og
kristindóm með ýmsum hneykslanlegum orð-
um í staðinn fyrir að vera verndari hvor-
tveggja. Höfundur pessi segir meðal annars,
að kirkjan líkist enn páfadóminnm, er bindi
anda kirjunnar og játenda í ófrjálsa stefnu.
Kirkjan ætli sjer að verða óvinur allra fram-
fara og eilífur steingjörfingur*. J>etta sýnir
pá stefnu tímans, er farin er að hreyfa sjer
meir enn áður í skynsemistrúarstefnu, er við
ekkert annað vill kannast, nema pað er hún
læzt skilja. J>að hefir aldrei verið kölluð nein
frægð, að rífa eitthvað niður með ósvífni og
gaspri í lausu iopti, en byggja eigi upp aptur
og koma með ekkert í staðinn, er liggi til bóta.
Vjer viljum pví skora á höfund að nefndri
grein, að koma fram með nýjar uppástungur,
er iagi galla kirkjunnar og bæti trúna, ann-
ars má álíta að liann viti eigi hvað hann vill,
nje hafi skynbragð á efni pví, er hann ritar
um, og líti fremur út fyrir, að hvorki skyn-
semistrúin, rannsókn vísindanna nje heim-
spekins sje sterkir leiðtogar hans til að skilja
andlega hluti, enda mun sú reyndin á verða,
liversu lengi sem hann eða hans líkar veita
pví fyrir sjer, að á peim rætist orð skáldsins
góða . . . «Aumri skynsemi ætla of hátt,
aldrei til skilnings koma».
42.
Frjettir ú 11 e n d a r.
Höfn, 2. marz 1883.
J>ar hættum vjer siðast sögunni erGam-
betta var genginn til gráfar og Frakkar grjetu
gróðrartárum ættjarðarástar og samlyndis yfir
moldum hans; peir eru eins og kunnugt er
óskapaskepnur og skiptist fljótt hjá peim veður
í lopti, enda kom pað vonum bráðar fram,
að eptir var höfuðlaus her.
J>ann 16. janúar sáu Parísarbúar peir,
er komu snemma á fætur, nýstárlega auglýs-
ingu festa upp á götuhornum, og var hún
óðar rifin niðuraf lögreglumönnum og öðrum;
hún var hjer um bil á pessa leið: «Frakk-
land er sjúkt; pað hefir misst álit sitt utan-
lands, en innanlands er máttvana stjórn og
viljalaust ping; allt vald er hjá pjóðinni og
hana minni jeg á, að hún hefir 8 sinnum
með atkvæðagreiðslu stutt ættmenn mína til
rikis, og nú stend jeg næstur». TJndir aug-
lýsingunni stóð nafnið Napoléon og er pað
Jerome Napoleon keisarafrændi svo kallaður,
bræðrungur Napoléons 3.; hann kom til ís-
lands 1856 og hefir ætíð verið maður reikull
í ráði og laus á kostunum og aldrei vinsæll
hvorki hjá ætt sinni og peim, er henni fylgja
að máli, Napoléonssinnum eða öðrum Frökk-
um; var auglýsing hans höfð í skopi og
engu sinnt. Nú var annað tveggja að gjöra
fyrir Duclerc og ráðaneyti hans að skella við
skolleyrunum og láta allt eiga sig, eða reka
kauða pegar af landi burt í útlegð, en hvor-
ugt gjörði hiinn, og mun hann hafa verið
hræddur um, kð konungasinnar mundu skáka
í pví hróksvaldinu og verða ærið uppvöðslu-
miklir, ef ekkert væri aðgjört, en hitt gjör-
ræðislegt að reka hann í útlegð án dóms og
laga; tók hann pví pað óyndisúrræði að varpa
prinzinum í fangelsi, og höfða mál móti
honum; er pað af Napoleoni að segja, að
pegar málið kom í dóm, pá dæmdu dóm-
endur hann sýknan, enda hafði hann haft
lögfræðinga í ráðum með sjer, er hann samdi
hana og varðaði hún ekki við lög; var hann
látinn laus 9. febrúar. Keisaraekkjan Evgenie
hafði vitjað hans í fangelsinu og brá liann
sjer pví aptur yfir á England. |>á víkur
sögunni til pings og pjóðar; pó auglýsingin
væri pýðingarlaus, kom hún flatt upp á
Frakka. Allt varð í fumafáti og uppnámi;
peir fóru að sjá ofsjónum og sneru öllu upp
á menn af ættum peim, er á Frakklandi
höfðu ríkt; óheyrilegar skröksögur gengu um
stöðugt og var trúað á endanum. Floquet
nokkur bar pegar upp í fulltrúadeild pingsins
frumvarp á pá leið, að menn af ættum peim,
er að völdum hefðu setið á Frakldandi, skyldu
útlagir bæði frá landinu sjálfu og undir-
löndum pess; var sett nefnd í málið, en
Duclerc og 2 ráðgjöfum lians pótti heldur
djúpt tekið í árinni; samdi peim ekki við
hina ráðgjafana og var tillaga peirra priggja
að stjórninni væri veitt heimild til að visa
peim burt, ef henni pætti pörf; enn voru
fleiri frumvörp. Frumvarpakássan kom nú
til umræðu í fulltrúadeild og var hún bæði
liörð og löng; að lokum varð pað að sam-
pykkt, að konungafrændur skyldu missa
borgaraleg rjettindi til kosninga og embætta
og stjórnin mætti, pegar henni litist, vísa
peim burt. Duclerc fjekk engu tauti við
komið og' sagði hann af sjer með 2ráðgjöfum;
tók Falliéres við forstöðu ráðaneytis, en veikt-
ist daginn eptir; petta var um mánaðamótin.
öldungadeildin felldi frumvarpið en sampykkti
breytingarfrumvarp eptir pá Waddington og
Léon Say sem er einn af 3 mestu skörung-
um Frakka nú og eru hinir Freycinet og
Ferry; tillaga peirra var á pá Ieið, að eigi
verði konungafrændum vísað í útlegð nema með
dómi. Fulltrúadeildin felldi hana og sendi
enn frumvarp til öldungadeildarinnar, sem
nokkur orðamunur var á við hið fyrra, en pví
var og sálgað. þannig gekk heill mánuður,
að frumvörpin flugu milli deildanna eins og
hnútur og pó fulltrúadeildin væri harðskert,
pá sendi öldungadeildin ópyrmilega aptur, og
var engu líkara en pegar liæst er í stönginni
milli landpings og fólkpings íDanmörku; nú
var loku skotið fyrir allt samkomulag og var
að pessu liinn mesti ófögnuður, sundurlyndi
og ráðaleysi en forstöðumaður ráðneytis veik-
ur. Kaupmenn og iðnaðarmenn sendu hvor-
ir um sig nefnd manna til Grévýs forseta;
kvörtuðu peir um, að viðskipti manna á milli
væru hálfu minni en ella, enda væri pað ekki
furða pegar allt væri 1 óefni; Grévy svaraði
vel um. J>að sem steypti Gambettu úr for-
stöðu ráðaneytis, er hann hafði hana, var, að
apturhaldsmenn nl. konunga- og klerkasinnar
tóku höndurn saman við byltingamenn og
sameignarmenu; vilja hvorirtveggju láta allt
— 37 —
ganga sem verst og una illa blóma pjóðveldis-
ins; pessir menn voru í ráðabruggi að koma
Freycinet að, sem er slægur maður og klerk-
hollur; til pess var leikurinn gjör í öldunga-
ráðinu og var ekki annað sýnna, ef ráðum
peirra hefði hlýtt verið, en að pjöðveldið, sem
nú hefir staðið í 12 ár, væri á heljarpröm-
inni og Frakkar ættu enn einu sinni fyrir
höndum skelfingartíma og blóðugar byltingar.
En björnin var ekki unninn; Grévy gamli
var fastur fyrir, pó hægt færi; svo stóð um
hríð, að enginn vildi skipa ráðaneyti, en pá
sýndi hann hyggni sína og ósjerplægni og
fól Jules Ferry að skipa ráðaneyti; liefir pó
ílerry verið í andvígisflokki hans, en Grévy veit
sem er, að honum er ætlandi að bjarga við
J>jóðveldinu, enda -er Ferry, hið mesta járn
og lætur ekki fyrir brjósti brenna. Oss pykir
hlýta að fara fáeinum orðum um mann penna,
sem framtíð Frakklands er undir komin og
viðrjetting. Hann er fæddur 1832 austan
til á Frakklandi og eru ættstöðvar lians á
valdi |>jóðverja; á ríkisárum Napóléon 3. var
hann fyrst málaflutningsmaður, og pá blaða-
maður; keisaramönnum var mjög illatilhans
enda sparaði hann ekki óvægileg orð um mútu-
gjafir peirra; Parísarbúum flestum er illa til
hans og víkur pví pannig við.
Um haustið 1870 pegar umsát |>jóðverja
var farin að sverfa að borgarbúum og kurr
mikill, sagði bæjarstjóri af sjer, en liann.átti
að sjá um vistaföng og vildi enginn taka við
embættinu nema Ferry; komu honum pá í
góðar parfir kjarkur hans og orka og lagði
hann ekki einungis lífið í hættuna heldur og
vinsældir sinar í sölurnar fyrir ættjörðina;
hann fór að skammta borgarbúum mat úr
hnefa; peir urðu uppvægir, og gjörðu hon-
um aðsúg og spurðu, hvað lengi hann gæti
skammtað. Hann svaraði: «J>að veit jeg upp
á dag, en fyr skal tungan úr mjer skorinn
en að pjer fáið að vita pað». J>að er óskilj-
anlegt en satt, að Parísarbúar hafa ekki enn
fyrirgehð honum, að liann fjekk haldið vörn-
inni uppi með harðfylgi sinni og framsýni;
hann var bæjarstjóri, pegar óöldin var vest í
París vorið 1871, komst hann opt í krappan;
síðan pjóðveldið komst á fót, liafa engin tíð-
indi svo orðið á Frakldandi, að hans hafi eigi
verið par við getið; pegar hannyarð kennslu-
málaráðgjafi, kom hann fram hinum frægu
skólalögum sínum, sem boluðu Kristmunka
frá; einu sinni hefir hann verið ráðaneytis-
stjóri og sagði af sjer sjálfkrafa, svo Gambetta
kæmist að og fylgir að mestu lians skoðun-
um. Blöðin hafa svert hann allra manna
mest, en hann lætur pað eins og vind um
eyrun pjóta. Hermálaráðgjafi hanns Thikan-
din er ærulaus að pvi er J>jóðverjar segja;
var hann handtekinn í ófriðnum mikla og
látinn ganga laus, en lofaði að leita ekki burt;
gekk hann á orð sín og strauk; hann sendi
áskorun til stjórnarinnar um að vikið skyldi
úr her Frakka Orleaningum peim 3. soin í
lionum eru, og var svo gjört um pessi mán-
aðarmót; meir gjörir Ferry ekki að, og mun
hafa notað Thikandin til pessa ovinsæla verks.
Frá Englandi er pað að segja, að ping
var sett 15. febrúar; loks hefir heppnast að