Norðanfari - 07.07.1883, Qupperneq 1

22. ár.
Nr. 31.—33.
MRBANTARl.
K i r 1í j u m á 1
eptir
Lárus Halldórsson.
II.
(Framhald).
J>á_er jeg tók upp pað fyrirkomulag á
guðspjónustunni, að fara eigi fj-rir altari, fann
jeg pað brátt, að dórnar sóknarmanna minna
um petta efni voru deildir mjög; einstöku
maður ljet í ljósi við mig óánægju sína með
petta; pað munu hafa verið alls prír menn, og af
peim var einn drukkinn pað eina sinn, er
hann átti tal við mig um petta; aptur voru
aðrir, sem pegar í stað aðhylltust hið nýja
fyrirkomulag; enn aðrir könnuðust við, aðpetta
væri í sjálfu sjer fullt eins eðlilegt fyrirkomulag
á guðspjónustunni, eins og pað, er áður liefði
tíðkast, og kváðust fyrir sitt leyti eigi óánægðir
með pað, pótt peir að vísu kynnu lakara við
pað. Nú leið og heið; jeg hjelt áfram að
gegna prestsstörfum mínum, hjelt guðspjón-
ustu í kirkjunni, pegar fólk kom, uppfræddi
æskulýðinn og umgekkst söfnuð minn í friði
og kærleika; pví að mjer er óhætt að segja,
að samhandið milli mín og safnaðarins heíir
aldrei illt verið, og að pað hefir ávallt orðið
nánara og pægilegra. Mjer kom pví með
öllu á óvart pegar 3 af sóknarmönnum
mínum færðu mjer kæruskjal pað, er hjer
fer orðrjett eptir:
«Yjer undirskrifaðir meðlimir Valpjófs-
staðar kyrkju safnaðar leyfuin oss hjer
með, herra prófastur! að skrifa yður
sem sóknarpresti vorum eptirfylgj-
andi: — Eins og yður hlýtur að vera
fullljóst hefir hinu kyrkjulega trúarlífi
í söfnuði yðar farið smátt og smátt
hnignandi í pau G ár sem pjer hafið
verið prestur vor, og sambandið mitli
vor og yðar — í stað pess að verða
æ nánara og betra eptir pví sem sam-
viunan milli vor og yðar yrðilengri —
stöðugt orðið fjarlægara og afskipta-
minna og hneigst í pá átt er síst
skyldi vera millum prests og safnaðar
og nú má kalla svo komið að kyrkju-
ganga sje með öllu afrækt. fetta
finnst oss pví sorglegra sem vjer
liöfðum í fyrstu, pá er pjer voruð
skipaðir yfir pennan söfnuð, gjört oss
staðfastlega von um að vjer í yður
liefðum fengið einn hinn ötulasta,
samvizkusamasta og hezta prest. f>essi
von pylúr oss hafa brugðizt. Hin-
fyrstu árin pótti oss pjer eigi rækja
barnaspurningar nje húsvitjanir eins
vel og vjer hefðum viljað ákjósa eða
vænst eptir, en bárum pó harm vorn
í hljóði og væntum eptir að pað
mundi lagast með tímanum, en er
par við bættist að pjer — sumarið
1880 — tókuð upp á pví að breyta
kyrkjusiðunum í messunni, pá óx
óánægja vor stórum; en af pví pjer
hjelduð pá pessari nýbreytni eigi stöð-
ugt áfram, varð eigi af pví að vjer
Ijetum yður óánægju vora opinberlega
í ijósi. En með pví pjer hafið nú
Akureyri, 7. júlí 1883.
tekið pessa — hjer á landi fáheyrðu
nýbreytni aptur upp, og eruð að mestu
hættir að fara fyrir altari og klæðast
messuskrúða, og hafið látið á yður
skilja að pjer munduð halda henni
áfram framvegis, og með pví að vjer
bæði erum óánægðir í sjálfu sjer með
pessa breytingu og hún er gagnstæð
lögum og venju vors kyrkjufjelags,
og vjer enn fremur pykjumst meiddir
með pví, að pjer liafið gjört petfa að
oss fornspurðum, eins og pjer einir
hefðuð vald og rjett til að hafa petta
eins og yður lýst, pá íinnst oss pað
vera skylda vor að láta nú opinberlega
óánægju vora í ijósi við yður. Einnig
getum vjer pess, pótt pað skipti minna,
að oss líkaði pað illa er pjcr í suma)-
sem leið ljetuð eigi söfnuðinn kjósa í
sóknarnefnd nje safnaðarfulltrúa, rjett
eins og pjer vilduð fyrirmuna oss að
geta neytt pess rjettar, er lögin «um
sldpun sóknarnefnda og bjeraðsnefnda»
(af 27. febr. 1880) veita oss.
Samkvæmt framanskrifuðu skorum
vjer á yður, herra prófastur:
1. Að pjer rækið betur barnaspurn-
ingar og liúsvitjanir en að undan-
förnu og sem næst pví er lög
ákveða.
2. Að pjer leggið niður hina upp-
teknu nýbreytni í messugjörðinni
og fylgið í henni fornri löghelgaðri
landsvenju.
3. Að pjer gegnið skyldu yðar í að
sjá um að lögunum um skipun
sóknarnefnda og hjeraðsnefnda sje
framfylgt í söfnuði vorum.
Ef að pjer eigi — móti von vorri
og ósk — takið pessa áskorun vora til
greina svo fljótt sem yður er unnt,
pá látum vjer yður vita, að vjer
munura kæra yður fyrir kyrkjustjórn
landsins».
Undir brjef petta höfðu ritað 79 manns,
karla og kvenna, og auk péss 5 með athuga-
semd um að undirskript peirra ætti að eins
við kirkjusiðina. Nú pótt jeg viti að við-
skipti mín og sóknarmanna minna í pessu
máli koma eigi öðrum við útífrá, pá hef jeg
pó álitið rjett að brjef petta kæma fyrir
almennings sjónir, og gjörði jeg brjefberunum
pegar i upphaíi aðvart um, að jeg mundi
láta prenta pað; enda er pað nauðsymlegt til
að fyrirbyggja allan misskilning og missagnir
um petta mál í öðrum sveitum nær og fjær,
par sem saga pessi fiýgur um allt, margvís-
lega ranghermd. Brjefið er einnig í sjálfu
sjer mikilsvirði sem lítið sýnishorn pess,
hvernig söfnuðir eiga e k k i að breyta, pegar
peir pykjast hafa eitthvað út á prest sinn að
setja. Jeg hef nú verið prestur hjer í hálft
sjötta ár, og hefir aldrei, livorki fyr nje síðar,
verið fundið með einu orði að bárnauppfræð-
ingu minni, pangað til sakargipt pessi gýs upp
allt í einu skriflega og með hótun um kæru.
Jeg hef aldrei, hvorki á bak nje brjóst, orðið
annars áskynja en að sóknarmönnum mínum
hafi likað mjög vel ræður mínur; eigi að síður
kemur pað nú fram skriflega, að «hinu kirkju-
— 65 —
lega trúarlífi» liafi farið smátt og smátt
hnignandi í pau 6 ár, sem jeg liafi verið
prestur hjer, og er auðsjáanlega mjer einum
um kennt. — Hefði verið miðað við pann
tíma, er jeg hætti að fara fyrir altari, pá
hefði getað verið vit í sakargipt pessari; en
brjefritarinn hefir eigi sjeð sjer fært að gjöra
pað, með pví að hann hefir eigi treyst sjer
til að sanna, að hinu ldrkjulega trúarlífi (o:
kirkjurækni) haíi linignað meira eptir pann
tíma, heldur en áður. Hefði hið versnandi
samband, sem pví næst er talað um í brjefinu,
verið orsök til hnignunar hins kirkjulega trúar-
lífs, pá hefði einnig getað verið vit í sakargipt-
inni, nh ef jeg hefði verið valdur að hinu versn-
andi sambandi; en eptir útskýringu hins
gamla oddvita sveitarinnar, sem hefir komið
fram sem sjálfgjörður oddviti í pessu máli,
og hefir líklega(?) samið brjefið og í öllu
falli skrifað pað, eptir útskýringu hans, fyrst
pá er hann afhenti mjer brjefið, og síðar á
almennum safnaðarfundi, átti ekkert annað
að liggja í hinni löngu klausu um sambandið
milli mín og safnaðarins, heldur en einmitt
hnignun hins kirkjulega trúarlífs eða kirkju-
rækninnar*. Átyllunnar fyrir sakargiptinni
getur pví eigi verið að leita í sambandi mínu
við söfnuðinn, með pví pað væri circulus in
definiendo (o: að sanna pað, er sanna skal,
með pví, er sanna skal. Átyllan ætti pá að
vera sá «harmur» er menn báru í «hljóði»
hin fyrstu ár prestspjónustu minnar út af
pví, að jeg vanrækti uppfræðslu æskulýðsins.
Hefði nú pessi í hljóði borni liarmur verið
til, pá liefði hann að vísu getað haft áhrif á
hið kirkjulega trúarlíf peirra, er báru hann
(einkum af pví hann var borinn í hljóði!);
en aðra mjer skynsamari menn vil jeg láta
dæma um, hver áhrif hann hefði átt að hafa;
jeg verð að ætla að brjefritarinn telji linignun
kirkjulegs trúarlífs skaða, og vanrækslu á
uppfræðing æskulýðsins skaða; var pá skyn-
samlegt að bæta sjer einn skaða með pví að
bæta öðrum skaða ofan á? En pað er óparfi
að fjölyrða um harm pennan; með pví hann
hefir verið borinn í svo miklu hljóði, að
hann hefir verið meðvitundarlaus, og hjá
peim fáu, er oddvitanum tólcst að vekja hann
til oljósrar meðvitundar í, liefir hann reynzt
ástæðulaus eins og síðar mun sýnt. Jeg verð
að hætta svo, að jeg finn ekki átylluna; en
út af ummælum brjefsins um samband mitt
og safnaðarins og peirri munnlegu pýðingu,
sem oddvitinn hefir gefið yfir ummælin, verð
*) Gamli oddvitinn treysti sjer ekki til að
sanna setningu sina um sambandið, par
eð hún er mcð öllu gagnstæð sannleik-
anurn; en ef einhvers má til geta um
pað, hvernig setning pessi hafi slæðst
inn í brjeíið, pá gæti hugsast að honum
liafi pótt sambandið versna við pað,
pegar jeg tók við sveitarreikningunum
af honum og fann í peim nálægt 200
króna skakka; pví að líklega hefirhonum
pótt pægilegra að láta pessar Jcrónur
renna í vasann, heldur en úr nonum
aptur. Jeg hef aldrei komizt í mciri
praut, en að sannfæra hann um að
honum bæri að borga krónur pessar; má
vera að honurn sje pað eigi alls kostar
ljóst enn, og að hann hafi verið að hugsa
um petta, pegar setningin um sambaudið
! varð til.