Norðanfari


Norðanfari - 26.10.1883, Page 1

Norðanfari - 26.10.1883, Page 1
22. ár, Akureyri, 26. október 18S3. Nr. 45.-46, Kaupmaimaliöfii 27, ágúst 1883. „Sumaríð lieíír verið gott og gróðasælt en rigningar hafa spiilt uppskerunni til mik- illa muna. Löndum okkar llður öllum vel, en þeir verða nú bráðum, eða eru þegar (orðn- jr) ofmargir sem háskólans vitja. í vetqr verður tal íslenzkra stúdenta á Regensi nær 30 enn 20, en utan Garðs nokkrir sem ekki hafa lokið sjer af eða bíða embætta, ísland þarfnast meir verklegrar en bóklegrar menntunar, og svo ætti bóklega menntunin að vera betri en hún er, og bera þetri and, lega ávexti enn þá, sem birtast í blöðum og ritum. Rifrildið á íslandi sýnir, hve mjög okkur er ávant í sannri menntun, hve fegurð- ar sjónin er dauf,, tilfinningin fyrir því há-» leita og heilaga svæfð og freðin. í skólanum (Reykjav.) fá menn tiltekin kunnátfu skamt en um tilfinningarlifið er næsta lítið eða ekk- ert hirt; annars kæmu ekki frain stórlýti þau, sem nú ber svo mikið á. Eí' sá hyggjuþótti „kaldakoI“ bjartnanna og trúarleysj kæmist jnn i hugarlíf kvenna vorra, sem svo margir ungir menn læra kejm af nú á dögum, þeir sem tll mennta eru settir, þá ætti ísland ekki að biða þejrrar „isaldar“, sepa sumir spá Norðurevrópu, en fara sem fj’rsl l sjtt „forpu )agi“, sem Bjarni kornst að orði“, Úr blaðiuu „Leifur“ nr, 7 J883, TIL L AN D A MIN N A. , (Niðurlag). Stjórnarefni heima eru á allgóðum vegj enda þarf ekki marg breytt stjórnar skipulag (Constitution) fyrjr að eins 76,000 manna, fyrir svo fátæka og frjðsama þjóð, En þótt stjórnar fyrirkomulagið sje gott, þá vantar opt eindrægni og framkvæmd, eigi heldur getur stjórnin ejn yngl ísland upp aptur, end- urnýjung þjóðarinnar hlýtur að spretta frá þjóðinni sjálfri, og til þess að framfarir geti átt sjer stað, hlýtur landið að vera frjófsamt, annars’ deyr framfara neistinn jafnskjótt og hann kviknar. Hvað getur þá upp yngt, þjóðina í því landi, sem gjórjsf ófrjófsamara á hverju ári ? hvað getur blásið l þjóðina nýjum lifsanda, svo Jengi, sem grenjandi hriðar og nistandi kulda næðingar drepa all- an gróða og kjark ? hvað leiðir huganu til verzlunar þar sem hafls hijeppjr oss inni árjð 1 i kring? hvaðatl eiga menn að atl i sjer fjár, þar, sem ekkert korn eða bveiti sprettur, eng- ar námur svo (eljandi sjeu, engin kol nje jám, ckkert nema fiskiveiðar og kvikfjenaður og hvortveggja bregzt stundum? fiskiveiðar vcgna ófullkomius útþúnaðar og fjárræktin vegna þess að jörðina vantar rækt. Ef að kol og járn væri á íslandi þá væri þar Ijfandi þvl er miður, sakir þjóðar vorrar, að ísland er svo fátækt land, það er land afskekkt öll- um löndum og norður við heimsskaut, ófrjótt og kalt, án jarþyrkju, án inálma, án viðskipta við aðrar þjóðir, en inni lokað af hafís, án l framfara i verknaði og listum, og það er sár- | ast, að það er engin von að þetta bætist, því landið hefir ekki það í skauti sínu, sem út- j hejmtist til mikilla framfafa í iðnaði og inennt, un, því þar sem engin korntegund vex, geta menn aldrei stundað jarðyrkju, sem er aðal- atvinna menntaðia þjóða; þar sem þverki eru kol nje málmar geta menn aldrei haft verk- ! smjðjur nje pu'kinn iðnað, engan járnveg, enga j jnnanlands verzlun, þar, sem engiun annar j atvinnuvegur á sjer stað nema að hirða fjen- j að og róa til fiskjar, þar, sem ekki er nein akuryrkja, enginn námugröptur, enginn járn- þraut, engar verksmiðjur og þess vegna engin verzlun, þess vegna engin auðlegð og þess vegna engin há vísindi. J>ar geta menn aldrei náð miklum framföium, hagsæld nje hárri menntun. J>að er því að óttast, að vort kalda ísland verði aldrei betra enn það nú er. Ef það er nú vist að nokkurt land er betra enn ísland, ef það er skyida vor að auka vora og annara hagsæld af fremsta megni, er þá eigi auðsætt hvað gjora skal? Eigum vjer að elska ættjörðu vora meira enn þjóð vora, meira enn frændur og vini? Geta þin tignarlegu jökul köldu fjöll, bláu vötn og grænu engjar elskað oss þótt vjer elskum þau? J>að þarf ekki að spyrja hvort íslenzku piltarnir og islenzku stúlkurnar geti elskað, ættjarðar áslin er að phklu leyti sprottin af því að vjer saipeinum endurminningu og ást bernsku vorrar, við ást á frændum og vinum við fjöllin og daliua þar sem vjer lifðunj saman. ^ Jalreru til lönd, þar, sem himinjun er heiður og blár, hafið er skínandi bjart, þar, sem sólin sýnir meiri bliðu, þar, sem allt er miklu stðrkostlegra, ógurleg ijöH, sem mæná - himinn hátt og liggja yfir margar þúsundir milna og tengja saman tvær heimsálfur, þar eru smærri hálsar fullir dýrum inálroi, fiá-’ yaxnir skógar, skínandi ár og stöðuvötn, und- jir breiðar sljettur og engi, sem bylgja i gullnum kornstanga bárum, en klettar og furu- vaxnar hæðir geyjna gull og silfur og liið nyt- sama járn. í þessu landi lifa þjóðir fiá ö|I- jim löndum, Hjer njóta þeir frelsjs síns, hver er metin eptir dyggð sinni. Hjer hefir þinn fornj frelsis og framfara andi tekið sjer bólfestu. Hjer hafa þjóðirnar gleymt elli sinni og eru orðuar ungar aptur, og með pngs manns bug og betjumóðj, ganga þær fram í dugnaði og góðum fyrirtækjum. A fáum árum spretta bjer upp borgir og bæjir, skógar feidir, landið ber gullog hveiti, háls- arnir eru grafnir i sundur og innýfli jarðar- jnnar rannsökuð, dírir málmar cru teknii úi skauti járðarinnar og bræddir eins og vax, og lagaðir í verkfæri og vjelar eins og ineð galdri, vjelar scm vinna roeir en 100 meijn, nei 1000 inenij. Járnvegir eru lagðir yfir Jandið eins þjett og fiskimenn leggja línur sinar eða möskvar eru i nefi- Mepp fljúga eptir járnbrautunum 30—60 epskar rnílur á klukkuslundinni, og gufuskip fara um ár og vötn. Nei, þetta er eigi nóg, landið er þakið rafsegul þráðum, Og menn geta talast við eða sendt hraðtregnir yfir lpnd og á sömu mínútu, menn hafa jafnvel fundið upp vjelar svo að menn geta talað hver við annan og heyrt hver annars orð yfir 100 enskar mílur. |>etta eru listir, framfarirog inenntun. Yind- ur og vogur, jörð og eldur, cru þjónar mannsins, maðurinn er saunarlega það, sem drottinn bauð lionuin að vera, herra iarðar- innar- Hjer eru visindi, trúarfrelsi, stjórnarfrelsi, I liver tekur þátt i stjórn landsjns mcð atkvæði í sinu, eðá á annatj vcg. Hjer er einnig ætt- 1 — 92 — jarðar ástin heit, en hvar, sem skynsemin ræður þar er þjóðar ástin sterkari, elska til mannkynsins skerkari en elska til fæðingar- staðar, Ef Leifnr heppni hefði verið heppnari og stofnað nýlendn hjer, mundu forfeður vorir hafa flutt hingað til Yínlandsins góða, og þá hefðum vjer verið bornir í latidi þpssu, setri fivað (andnámið snertir, vjer höfum eins mikin rjelt til e|us og Englendingar. Yjer höfum þvj komið hingað til að heimta arfleifðar þeirrar, er Leifpr heppni og aðrir iandnáms- menn af islenzkjj bjóði ljafa oss eptir skilið, til að bctra kjör vor, betra kjör landa vorra heíma. Vjer höfura hejlsað Ámeriku og hún þefir breitt út faðmjnn og sagt oss velkomna. Hjer vlljum vjer ljfa mcðal þinna svip- miklu skóga og fögru akurlanda, sem breið- as{ út ems og höf, þar, sem iðnaðijr, velmeg- un og mentun ganga hönd í hönd; þar, sem borgir og bæjir þekja hið frjófsapia land, meðal þriggja hinna göfugustu þjóða, meðal manuvina hejmsins. Hjer getum vjer lært öll vísindi fyrir litla borgun, flestan iðnað án borgunar. Hjer er nóg af fögrum eptir- dænium í jðjusemj, staðfcsti og þrífnaði, í ráðvendni og óbifandi kjarki, i góðlyndi, mann- kærlejka og guðrækm. J>að er satt að hjer eru menn sem erp fantar og bófar verrí en nokkur íslendingur, eh vjcr þurfum ekki að breyta eptir þeirra |>aráinóti eru bjermenp sem befa eins iángt af oss, sem bagur þeirra og kringumstæður bera af vorum. Jeg skal að eins benda yður á slíka menn, sem próf. Dawson I Montreal Can., próf. M. c. Cosh, Hrtlieotor U« S. eða hinn heiðraða hr. Gar- field. Hann byrjaði, sem örsna iður drengur tötrum klæddui’, hann vanp þangað til að hann hafði tíma og peninga til að ganga á skóla, og síðan með hjálp vina og iðjusemi, aflaði sjer góðrar menntunar. Sakir ráð- vcndni sinnar og sinna miklu hæíilegleika fjekk hanu svo mikin orðstýr, að hann varð að lokum krýndur hinum æzta þeiðri og gjörður forset yfir 50 milljönum manna. J>anu ig er Ameríka; hjn unga þjóð er full af lietjudug og drengskap. F. B. Hamilton Ont. Tekið cptir ísafold nr. 23 1883. Grænlandsl'ör Nordenskiölds. Yæri ísjand Atperíka og Reyjavik New-, York, inundi háfa borið nokkuö mcira á þeim viöburði er hjer varð á sunnudagju; að Nordenskiöld kom aptur úr Giænlamlsför s'jnni. |>á mundi fyrst og fremst sægur af gul'ubátum hafa streymt móti þonum þjer út i fjarðannynnið eða lengra td þess að hafa seni skjótast frjeltir af þessu ferðalagi hins nafnfræga afreksmanns, et' næst gengur hinni viðfrægu Vega-ferð hans, siglingunni norður og austur fyrir Asíu. J>á mundp þúsundir dagblaða liafa flu{{ ferðasögu hans sama kvöld eða næsta mprgun úm heila álfu, og á- grip af henni flogið á vængjum rafurmagns- insum víðaveröld að vörmu spori. J>á mundi hafa verið uppi fótur og fit í hinni iniklu horg að fagna heimkomu hins mikla mauns. En þvernig tekur „mörlandinu“ l þöfuð.

x

Norðanfari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.