Norðanfari - 27.10.1884, Síða 2

— 82
mörgum — liægra að líta eptir kaupmðnn-
unum. en eptir öllum peim um landið, er
teija eiga fram til tíundar. Tollurinn lcem-
ur á gjaldendur, pegar arðurinn er fenginn;
og hann kemur á pá í miklu meiri samhljóð-
an við efnahag peirra, heldur en ábúðar- og
lausafjárskatturinn, sem opterlagður á EKK-
ERT. Toll mun margur borga, sem telur nú
ekkert fram, t. d. allir peir, sem eru vinnu-
fólk og eiga svo sem 3 kindur, sem ekki eru
taldar fram til tíundar, svo sem lög standa
til; en hve margar kindur samtals á landinu
munu pannig sleppa frá öllu gjaldi? Jeg er
viss um; að pær eru mjög margar, og að
mjög mörg pund af ull samtals komaafslík-
um kindum á liverju ári í kaupstaðinn, og
að af peim kæmu margar lnónur í toll ár-
lega frá pví fólki, sem vel getur staðið sig
við að borga. Með tollgjaldi er sjáanlegt, að
efnamaðurinn borgaði mest, en fátæklingur-
inn minnst. Og hví skyldi pað eigi eigasvo
að vera.
í lögum um lausafjártíund 12 júlí 1878
1. gr. segir. að hver er tíundbært lausafje
eigi, eða hafi undir hendi í fardðgu m,
skuli telja pað fram fyrir hreppstjóranum.
Eins og meun vita, heíir töluvert af bænd-
um farið pessi árin til Vesturheims og selt
hjer fjenað sinn að vorinu, sumt eigi fyr en
E P TIR fardaga, og leikur mjer grunur
á, að kaupeudur liafi notað sjer fyrirmæli lag-
anna, og talið fram að eins pað, er peiráttu
eða höfðu undir hendi í fimlöguiu, en eigi
tel jeg hitt óvissara, að seljendur (o: Ame-
ríkufararnir) töldu ekkert fram af fje síuu
pað vor. Tíundarlögin segja manni eigi held-
ur að íeg-gja við að haustinu, pað. er mað-
ur kynni að hafa eignast að sumrinu — lik-
lega af vangá. Líklegt pykir, að töluvert
hafi uudanfarin ár sioppið undan tíund af
pessari ástæðu. En um jþeUa væri alls
ekkert að tala, ef tollur kæmi í stað
iausafjártíundar, að J>ví er landssjóðinn
snerti. J>á kæmu ullarpundin fram, sem og
kjöt og tólg, að pví leyti sem bændur gerðu
petta að verzlunarvöru, sem mun eigi ótítt.
En meðan tiuudarframtal er haítaðund-
irstöðu undMnokkru gjaldi^sem óskandi_er
að hverfi með tiinanum, er nauðsynlegt, að
gjöra viðauka við tíundarlögin pess efnis, að
mönnum beri að bæta við tíund sína að haust-
inu pví, er peir liaf'a eignast að sumrinu ept-
ir pað, er peir töldu fram.
ítjett á eptir giptist hann stúlku or
lijet Aiina Milíbuisk. Hún var ættstór og
gáfuð og auðug, en hörð í lund, enda er
sagt að þ Á hiifi Eyron gengist l'yrir auðu-
um, Menn skulu annars vita pað, að það
eru ekki Mrakariar einir sem gangast
i'yrir liomiiu! Margir sem látast iyririita
hann, purfa hans opt mest og æskja hans
mesfc. Og Byron var enginn „búrakarl“,
iiann puríti auös við til að bæta stórjörð
sina, og lika var hann greiðamaður mesti.
En víst var og reyndist illt fyrir hann
að láta auðirm tæla sig í pettað skiptí. það
leið ekki á löngu áður versta ósamlyndi
varð á nnlli peirra. Hann var æstur í
lund og alkunnur fyrir kvennsemi, hún var
h:>rð og köld, en fremur siðsöm og reglu-
föst. Og vargagangur pessi eudaði með pví
að húu skildi við hann og fór heitn til for-
eldra sinna. Af pví hún og ætt hennar
var i háveguin, pá lenti öll skömmin á hon-
um. Menn brugðu houum um allt illt.
Menn voru búmr að láta svo uuikið með
Jeg er nú á pví. að æskilogt væri, að
bændur notuðu sem mest kjöt, tólg og ull
heima hjá sjer; «hollt er lieiina hvað». |>að
er víst, að slík aðferð yrði notadrjúg. Og
af pessari ástæðu tel jeg einnig ákjósanlegt
að leggja toll á pennan landvarning i stað
ábúðar- og lausafjárskattsins. En á meðan
engar klæðaverksmiðjur koma í landið, verð-
ur ullin verzlunarvara; sömuleiðis er pað stig
komið á verzlan, að verzlan með kjöt og tólg
mun fremur vaxa en minnka. J>ví parf eigi
að óttast, að enginn tollur fáist.
Kaupmaðurinu tæki vafalaust tollinn af
hóndanum, undir eíns og hann legði inn.
|>annig hvílir gjaldið á bóndanum, en kaup-
maðurinn borgar pað. Eigi kemur mjer í
hug að efa pað, að kaupmenn segi eins ráð-
vandlega til vörumagns, eíns og vel flestir
hændur segja nú til fjenaðar á hreppaskilum.
Einhver kynni að spyrja, hví eigi sje
heldur lagður tollur á útlendan varning, á
ljerept, klúta, bönd, tau, o. s. frv. Til pess
liggur pað svar, að nauðsynlegt er, að komast
hjá tollstjórn eða sjerstökum tollheimtumönn-
um launuðum meðan unnt verður. En ætti
að leggja toll á útlendan varning, er tæplega
bægt að hugsa sjer, að hjá pví væri hægt að
komast, að hafa sjerstaka tollheimtumenn.
En mjer sýnist eigi ógjörlegt, að leggja
dálítinn toli á kaffi, sykur, og svokallaðan
kat'fibæti (export etc.) pó að eigi væri lagt
nema 1 eyrir á hvert pund pá næmi pað
miklu fje. Árið 1879 fluttust til landsins
(sbr. Stjórnart. 83 c. bls. 37—38.)
af kaffibaunum alls 387,534 pnnd
- kafflrót m. m. — 177,086--------
- kandissykri — 414,584 -----
- hvitasykn — 235,576 -----
- púðursykri — 52,819-------
saintals 1,268,199 pund
Jpetta er sannlega álitleg upphæð. Síð-
an 1879 hefir vafalaust fremur vaxið en
minnkað aðflutningur á pessari vöru. Að
minnsta kosti var töluvert ineira flutt iun
hingað af henni 1879, heldur en 1878, næsta
ár á undan.
A síðasta pingi kom einn pingmaður
með pessa ástæðu móti tollgreiðslunm: «pað
liggur i augum uppi, að peir (o: óbeinir
skattar, eða tollar) verða landsbúuin töluvert
dýrari, en hiuir beinu skattarnir*. Hverj-
hann að von var að menn heimtuðu mikið
af lionum.
Hitmenn, er hann hafði hæðt í varuar-
riti sinu, hufðu verið kyrrir íneðan á dýrð-
inni stóð, en nú ruku peir upp og hugðu
harðlega til hefnda. Stúlka sú er hann
hafði svikið gaf nú út óðsögu uin hann og lýsti
honum líkt og tálfögrum djöfli í manns-
mynd. Og allt varð eptir pessu. I) ý r ð -
arjöfai' í dag, argurútlagiá
hi o r g u ií! Allstaðar mýmargir og ljón-
gnmmir óvinir.
JSú pótti honum nóg komið og fór
hrott úr landi — og heim kom hann ald-
rei meðan hann liföi—.
Haun kom til Svissalands og hítti par
skáld er Skeylley hjet. J>eir urðu mátar
Shelley pessi var göfugmenni, undra gáfu-
maður og ölánsmaður eins og liyron.
Hann mætti illri meðferð pegar hann
var barn bæði i skóianum og annarstaðar.
Galli, hans var, að haun var freinur guð-
laus, enda hafði liaun vanist öðru en guð-
legri matmást. Miirgum er svo hætt við,
um verða peir dýrari ? Pátæklingunum, t. d.
peim, sem verða að borga ábúðarskatt afjörð,
er peir, geta eigi haft not af? Nei! ekki
þeim. En peir verða dýrari peim, sem hafa
mikið umleikis, peim, sem hafa mikinn arð
aflögu búi sínu til verzlunar. Er nokkuð
móti pessu? Er nokkuð móti, ,að skattur
leggist á gjaldpegn með sem rnestum jöfnuði
og rjettlæti?
Sami pingmaður sagði, að «útflutuings-
tollur yrði til tálma atvinnuveginum». En
eru atvinnuvegirnir eltir par einu feti frem-
ur en með laúsafjárskattinum? |>ví fer
fjarri! Nei, útflutningstollur tálmar peim
eigi, en hann beudir manni til, að nota, sem
mest tolluðu vöruna heima hjá sjer. Hvað
er móti pví?
Að lokum skal jeg leyfa mjer að minn-
ast á tollhæðina af hverju einstöku.
í frumvarpi pví, er áður var nefnt, var
stungið uppá pessum tolli:
1. af hverju ullarpundi . 1 eyrir
2. kjötpuiidi • Vs eyris
3. ' tólgarpundi . • 2/5 -
4. dúnpundi . 15 aura
5. fiðurpundi 1 eyrir
6. tveim gærum. . 5 aura
7. - hverri sauðkind . . . 20 —
8. - hrossi hverju eða tryppi . 100 —
(þiugt. c. 160.).
Ein mótbáran móti frumvarpinu var sú,
að eptir pví kæmi nálægt helmiugi minna
fje inní landssjóðinn, heldur enn eptir ábúð-
ar-og lausafjárskattinum. En par sem lands-
sjóðurinn er ekki illa staddur, heldur liefir
nóg fje, pá vegur pessi mótbára liarla lítið
og pað pví fremur, sem áður er sýnt, hve
skattur pessi livílir eigi á gjaldpegninum með
neinuin jöfnuði nje rjettlæti. Samt sein áð-
ur má óttast, að pað spilli stórum fyrir frum-
varpi pessu uin tollinn, ef tekjur pær í lands-
sjóð, er pað mundi veita, væru sjáanlega nær
lielmingi minni, en tekjurnar af ábúðar- og
lausafjárskattinum, pessvegna er að athuga,
hvort eigi megi með gúðu móti hækka toll-
inn úr pví er fyr var nefnt. Mjer fyrir mitt
leyti, sýnist, að vel megi hækka hann sjerí-
lagi af tólg og af hrossum og tryppum, jafu-
vel og af kjöti. |>að er nefnilega skaði, að
tólg flytjist út úr landinu, söinuleiðis kjöt.
Landið sjálft parf pessa sjerílagi með. Árið
t. d. 1879 fluttist (sjá St.t. C. 1883, bls., 6ö)
að f'á líka hugmynd um Guð og menn pá,
er peir hafa sem feður og æskuvini. ]p>að
var pví sorglegt, að hræsni og harka heims-
ins skyldu verða til að leiða pennan góða
mann frá allrí guðstrú —. Hann hafðí ekki
heldur nóga skynsemi til að sjá, að maður
má ekki dæma allan heiininn eptir fáeinum
illmennum. — Hann sá ekki, að Mð göðii
í sjálfuin lioiuim har Ijúsami vott um
þaim cr liafðí skayað það. Hann si
ekld, að hvað illur sem heimurinn er, yrði
haun pó meir en hálfu verri áu sannrar
guðstrúar. Sama mátti reyndar segja um
Byrou og marga peírra líka.
Göf'gi Skelleys var enu pá stórkostlegra
en Byrons. — Hann var fyrst fjáSur vel,
en iniðlaði óspart fátækum mönnum, og pað
kvað svo ramt að, að liaim koui einusiimi
skólaus Iieiin, liafði kaiin þá gcfið kerl-
ingarauiiLiiigja á fæturnar! og annað var
eptir pessu. En einkum tók hann að sjer
oi'sókta og fátæka gáfumenn og ritmenn og
gaf peim peninga og útskammaíði ófsókn-
araua.