Norðanfari - 11.05.1885, Qupperneq 4

76 —
liggjandi hlutum og innyflum líffærisins og
gripur petta þannig meir og meir um sig.
J>rýsti fötiu á hina stærri blóðstofna, hindra
pau, sem sagt, umrás blóðsins, olla þrútnan
blóðæðahnútum, hættulegum blóðföllum o. s.
frv. Sje príst á blóðæðastofn, þá stýflast
rennsli blóðsins til þess hluta líkamans, sem
æðin liggur til; þeir rænast með því næring
sinni og il og ganga til þurrðar. Sje þríst
á taugastofn ollir það veiklun, tilfinningar-
leysi og máttleysi,
Eptir framan sýndum grundvallarregl-
um geta liinir fáfróðari betur dæmt um,
liver áhrif sjerstök föt geta haft á sjerstaka
hluti líkamans. Vjer skulum aðeins drepa
á fátt eitt til viðvörunar i þessu efni.
Hálsbindi er einn hinn óhaganlegasti
hlutur af fatnaði til, einkum þegar það er
bundið svo fast, sem sumir gjöra, til þess
að gjöra andlitið blómlegra. Afleiðingar af
þessu geta verið skaðlegar. Fyrsta verkun
hins þrönga hálsbindis er sú,að hindra það
að blóðið renni, gegnum blóðæðarnar, er
liggja rjett undir skinninu á hálsinum og
færa hið mikla blóðmagn frá höfðinu. Með
þessu mðti safnast óhæfilega mikið blóð fyr-
ir í heilanum, þrýstir á heilaefuið, þenur út
smáæðar hans og gjörir þær hættulega veik-
ar. Af þessum orsökum kemur höfuðverk-
ur, svími, ofsvefn, augnaroði, heyrnarleysi.
mikil veiklan, máttleysi og slag. Erlendis
eru sögð ekki fá dæmi til bráðadauða af
þessum orsökum.
Að því er snertir klæðnað um háls, þá
er þess að geta, að eptir eðlilegu lögmáli,
er hálsinn engan veginn kulsæll. Að skýla
honum með skyrtukraga og niðurbrotskraga
á brjósthlíf, sem sje höfð utan yfir, mun
að jafnaði nægilegt, ullartrefil má gjarna
hafa að auk í köldu veðri útt við, Að venja
sig á að hafa mikið um hálsinn, það gjörir
manni hætt til kvefs og aðkælingar.
Lífstykki eru einnig mjög óhentug fót.
Járnspengurnar klemma að brjóstunum og
bringspölunum, hindra rifin frá að gefa til
við audardráttinn og þar með lungun frá að
þenjast eðlilega mikið út, sem er skaðlegt.
jBrjóstroðatind klemma spengurnar og gefa
tilefni til að myndast holubrjóst, sem börn
geta ekki sogið, einníg að stálmi og igjörð
komi í hrjóstin við barnafæðingar, sem með
löngum tima geta orðið að sárum og krabba.
Yfir höfuð fullyrðum vjer að stálspengur eru
óeðlilegur fatnaður og geta heilbrigðum mönn-
nm ekki að gagni komið, heldur þvert á
móti ollað vanheilsu og mikilla liörmunga fyr-
ir konur og síðan þar af leiðandi fyrir börn
þeirra. Vjer ætlum að bezt fari, að brjóst
meyjar byrgi hlý baudpeysa krækt eða hneppt.
Prjónapeysur láta hetur t:l en vaðmáls eða
klæðispeysur, og sama er um heklaðar káp-
ur. í staðinn fyrir stálspennur og klæðis-
peysur, ráðum vjer hinum íslenzku meyjum
og konum, að prjóna og hekla sjer peysur
og treyjur, sern eru voðfelldar og haganlega
lagaðar eptir líkama þeirra, svo sem hann
er þeim af Guði gefinn og myndaður, og
fylgji þær þeim ráðum frá æsku, munu f-ær
og börn þeirra hafa gott af.
Teygjubönd, sem sett eru um mittibarna
geta verið því skaðlegri, sem þau eru injórri
eða stýfari, sama er að segja um spannólar,
sjeu þær fast reirðar. Mjó og þjett bund-
in sokkabönd geta ollað blóðæðahnútum á
fótum, fótaverk og öðru verra, og skyldu
því sokkabönd sem breiðust og ekki þjett-
ara buud n en svo, að þau að eins geti
haldið sokkunum uppi. Aríðandi er, að háls-
mál einkum og 1-íka handvegir á skyrtum,
sjeu svo rúmir að ekkert herði eða þrengi
að. Pilshöid og svuntuhöld skyldu einnig
vera það, en haganlegast ætlum vjer konuni
að hafa axlabönd. Skðþvengi mega engir
binda svo fast að þeir hafi nokkra nauð af.
Höfuðföt sjeu eigi þröng um höfuðið og
myndu prjónaðar húfur með hattskeytislög-
un, hentug höfuðföt handa karlmönnum þó
munu stráhattar betri í hitum og hollari af
flóka, leðri, segli eða vextum dúk í votviðr-
um. Yfir höíuð skyldu konur og karlar að
þvi er föt snertir svo sem annað spyrja
sjálfa sig: „Hvað er eðlilegt? hvað ernátt-
úrlegt?“ og fylgja því svo, en alls ekki að
láta sig máli skipta, hvað er móðins og því
síður að fylgja raóðnum í blindni.
S k ý r s 1 a
um bindindisfjelag llúsavíkursókuar.
Fjelagið var stofnað 12. júni 1881, og
gjörðust þá 35 fjelagsmenn.
Á fundi 2. jan. 1882 sögðu 4 sig úr fje-
laginu og 1 fór burt úr sókninni, en aptur
gengu þá 4 i fjelagið. Tala fjelagsmanna
þá 34.
A fundi 8. jan. 1883 sögðu 2 sig úr fje-
laginu og 6 höfðu farið burt úr sókninni á
árinu, en í fjelagið gengu þá4. Tala fjelags-
manna pá 30
Á fundi 2. jan. 1884 sagði einn sig úr
fjelaginu, en 5 nýir bættust í íjelagið. Tala
fjelagsmanna þá 34.
Á fundi á sumardagiun fyrsta 1884 bætt-
ust 10 við tölu fjelagsmanna, og var taia þeirra
þá 44.
Fjelagið á dálítinn sjóð, myndaðan af árs-
tillagi fjelaga og sektuin peirra, sem brotleg-
if hafa gjorst, og er ákveðið að verja honum
til að kaupa fyrir nytsamar bækur til lestrar
handa Qelagsmönnum.
Húsavík 20. dag desembermáu. 1884.
Kjartan Einarsson.
*
* *
Ofanskrifuð skýrsla, sem lierra prófastur-
inn i Suður-|>ingeyjarsýslu liefir góðfúslega
sent oss, sýnir glögglega að bindindíð í
Húsavíkursókn er í viðgangi. Vjer höfum—
því miður—ekki greipilegar skýrslur um öll
bindindisfjelög í Suðuy-þinge.vjarsýslu, en ept-
ir því, sem vjer vitum bezt, þá munu bind-
indisfjelög vera í flostum sveitum. þuð er
og trygging fyrir framför bindindisins að þrír
merkustu prestar hjeraðsins eru bíndindis-
menn, og starfa nú öflugt að útbreiðslu þess,
einnig eru margir sóknarnefndarmenn og safn-
aðafulltrúar málinu hlynntir; saintverður því
ekki neitað, að allt of margir ófrjálslyndir,
spilltir og eigingjarnir apturhaldsmenn, eru
málinu mótfallnir.
Páll J óakimsson.
fara til ónýtis að mestu. J>á er baðið er að
öllu leyti undir búið, skal taka kindina og
leggja hana á hrygginn niður í löginn, og
halda um fæturna, en gæta þess vel, jað lög-
urinn komist eigi í eyru, augu, nasir eða munn
kindarinnar, og verður því að haida höfðinu
upp úr. Síðan skal nudda leginum vandlega
um allan kropp kindarinnar. og ef kláðaskorp-
ur eru einhversslaðar, þá að rífa þær uppog
núa vel hrúðurblettinn. Nægilegt er að láta
kindina liggja niðri i Ieginum 2 mínútur, ef
kláðalausar eru, en annars að minusta kosti
3 mínútur. Til þess að logurinn fari sem
minnst til ónýtis, skal strjúka kindina vel, er
hún kemur upp úr baðinu, og kreista ullina,
og láta þann lög renna niður í baðkerið apt-
ur. Ef fje er baðað, eptir að það er rúið á
voruin, og fram eptir sumrum, nmn fara hjer
um bil 1 pottur lagar á hverja kind, en því
meira, sem hún er ullaðri.
Auk þess sem karbólsýrubaðið er hið á-
reiðanlegasta og handhægasta, mun það og
verða Uið ódýrasta bað, því að í útlöndum
mun bvert pund óhreinsaðrar karbólsýru kosta
frá 30—35 aura, auk flutningsins hingað til
lands, og fari að eins 1 pottur af baðlegin-
um á hverja kind, þá er einsætt, að slíkt bað
getur að eins numið fáeinum aurum áhverja
kind.
*
* *
Framanritaða grein sendi lierra amtmað-
ur J. Havsleen, fleslum málsmetandi mönn-
um í fyrra sumar. Oss hefir fundist ástæða
til, að taka liana í blaðið, þar talsverð reynsla
er komin fyrir því, að KARBÓLSÝHAN hef-
ir gelist betur cn olíusælan og tóbaksseyðið,
sem baðmeðal, og- er þar að auk, talsvert ó-
dýrari. Yjer vitum, að nokkrir hinir beztu
fjárbændur lijer í nærsveitunum t. d. Magnús
Sigurðarson á Grund, Sigurgeir Sigurðarson á
Öngulstöðum, Sigurður Davíðsson á Vetur-
liðastöðum o fl. baða fje sitt á hverju vori;
viljum vjer sterklega ráða sem flestum, að
taka upp þann sið, og heldur selja 1 genil-
ing fyrir baðmeðalið, ef þeir ekki geta keypt
það á annan hátt, heldur en vera án þess, því
það mun borga sig margfaldlega. Sagt er að
karbólsýran kosti lijer við verzlanir 0,40 a.
pd., og má það ódýrt heita.
Aðgætandi er, að karbólsýran ereiturkvnj-
uð. Verður því að gæta varhuga við, að hún
komist að mat, í augu manns eð þessk. Kom-
ist hún í opin sár, brennir bún, en er um leið
mjög græðandi, því hún er aðaíefnið i sára-
oiíunni, sem læknar brúka nú uin allan heim.
(A ð s e n t).
Auglýsingar.
UM KAIIBÓLSÝ11UB0Ð.
á er viðhafa skal karbólsýruböð, skal ætla
1 pd. (eða lakan hálfan pott) af óhreins-
aðri karbólsýru í hverja 15—16 polta (30—
32 pd) af hreinu valni, einkum sje kindin
með óþrifuin; en cf kindin er óþrifalaus, má
vatnið ef til vill vera nokkru meira, en við
þennan lög verður að blanda að minnsta kosti
1 pd. af grænsápu, því að annars er mjög
hætt við, að karbólsýran samlagist eigi vatu-
inu til fulls, heldur fljóti ofan á, og gelur hún
þá brennt kindina. Fyrst skal taka grænsáp-
una, og leysa liana vel í sundur í heilu valni,
svo miklu, sem lil þess þarf; síðan verður
bezt að láta karbólsýruna saman við þennan
sápulog, og bræra það vel saman, og að því
búnu liella þessum legi saman við vatnið í
baðkerinu, en vatnið á að vera vel nýnyólkur
volgt, og eigi meira. þella bað er og ágælt
til að varna alls konar kláða-úlbrolum á Ijenu,
og til að auka þrif Ijárins, og væri óskandi,
að bændur gjörðu það að stöðugum vana, að
baða alll silt íje að minnsta kosti eiuu siuni
á ári úr slíku baði. Langbezter, að hafa til
þess ker aflangt ámóta-langt og fullorðin sauð-
kind er, eða ílengra, og hjer um bil alin á
breidd. J>að er auðvitað, að slíkt baðker er
eigi með ollu nauðsynlegt, því að hafa má
hvert það ker, sem svo er stórt, að kindin
liafi nægt legu-rúin í því; en kerið verður að
vera svo slórt, að þegar kindin er látin nið-
ur t baðið, að baðiegurinn þá fljóti ylir hana.
Yel má og hafa báta eða byttur til slikra baða,
og er þá bezt, að láta framstafninn rísa svo,
að baðlögurinn lendi sem inestur í skutnum;
þvi að annars þarf baðlögurinn að vera tals-
vert rneiri, en til boðunar gengur, cn leifarnar
P u ii d a r 1) o ð.
Ývað er álit vor undirskrifaðra, að æskilegt
JL væri, að haldinn yrði á komanda sumri
fulltrúafundur fyrir bindindisfjelög Suður-Jping-
eyjarsýslu, og leyfum vjer oss pvi, að niælast
til þess, að öll bíndindisfjelögin í Suður-þing-
eyjarsýslu, sendi kosna fulltrúa, einn eða tl.
til að mæta ásamt oss að Ljósavatni mánudag
8. júním. næstk., til að ræða um bindindi og
sameining bindiiidisfjelaganna.
í aprilmánuði 1885.
Kjartan Eínarsson, Magnús Jónsson,
Eenedikt Jónsson, Páll Jóakimsson.
Hjer með aðvarast allir, sem fara í gegnum
garðshliðið á sýsluveginum norðan við
Yalagilsána í Skágafjarðarsýslu, að gæta þess,
að loka grindunum eptir sjer, á tímabilinu frá
aprílmán. lokum til seplbr.inán. loka ár hvert.
Yerði nokkur uppvís að því, að skilja hliðið
eplir ólokað, má hinn saini búast viðaðsæta
tiltali og sektum eptir málavöxtum.
Siifrastöðum í Skagafirði, 13. apríl 1885.
S t e i n g r í in u r J ó n s s o n.
Jeg undirskrifuður banna öllum sem fara um
Silfrastaðafjall, að beita brossum á liagaá
partinum frá lögijettunni og norður að Kota-
ánni. Líka banna jeg að liafa viðdvnl með
markaðaliross á þeim parti Yxnadalslieiðar,
sein tilheyrir Silfrasteðum.
Silfrasleðum í Skagafirði, 13. april 1885.
S t e i n g r í m u r J ó n s s o n.
Eigandi og ábyrgdarm.: Björn Jónsson
Prentsmiðja Norðanfara.