Norðanfari


Norðanfari - 29.08.1885, Side 3

Norðanfari - 29.08.1885, Side 3
íslandi, því mjer finnst hægt vera yfir sögu að fara víðast hvar par sem hann á hjer hlut að máli í pví veru- lega, og nóg sje hjer af eigingirni, pvættingi og óhróðri, öfund og rangs- leitni, er fjarstætt er bróðurlegum kær- leika, t. d. veit jeg mörg dæmi pess í Ameríku að verði éinhvér fátækur fjölskyldumaður fyrir tjóni á sjálfum sjer eða eign sinni, svo að hann kom- ist á vonarvöl, er óðar, fríviljulegaskot- ið saman fje handa honum og pannig opt ineira en bættur skaði hans, allt af frjálsum vilja og kristilegum mann- kærleika Að vísu vinnur hver maður par að heill sinni, og er sjálfstæður og óháður öðrum, en pó taka peir allir fríviljugan pátt i sameiginlegum skyldu- störfum til almennra pjóðarheilla. |>ar er hver einn virtur eptir pví, sem hann stendur í stöðu sinni; hinn æðsti embættismaður ekkert framar en hinn atorku- og starfsami bóndi er með spar- neytni og framtakssemi pó fátækursje kemur sjer og sínum á framfæri — já, peir sitja opt samhliða í samkvæm- um og pykir engin vansæmd vera. En sá hirðulausi ónytjungur, sá munað- gjarni og lati, er allstaðar skoðaður með fyrirlitningu, af hve háum met- orðastigum, sem hann er. Siðferðis- legt ástand Ameríkubúa, að pví er jeg þekki til, virðist mjer yfir höfuð taka mikið fram pví íslenzka í ílestum greinum, pó undantekningar sjeupar á því, eins og allstaðar, pá eru pær langt um færri að tiltölu. En sam- heldi peirra til heillaframkvæmda viss- um fyrirtækjum sýnir bezt framtak og afl frjálsrar pjóðar, og er aðal einkenni hennar. Eiríkur: Segðu mjer nokkuð; hvernig er farið með öreiga fjölskyldur, er áein- hvern hátt ekki geta unnið sjer brauð sem hver er par látinn ábyrgjast sig sjálfur? Eða er nokkur fátækra sjóð- ur lagður peim til framfæris? í’innur: Ekki hygg jeg pað vera beinlínis. Sú fjölskylda t. d., sem missir hús- föður sinn, og ekkjan situr eptir blá- fátæk með ómálga börn og getur af eigin mætti ekki veitt peim forsorg- un án aðstoðar, — er styrkt af fríviij- ugum samskotagjöfum sveitarbúa án fastrar skyldukvaðar, svo hún verði fær um með prifnaði og sparsemi, að sjá sjer og sínum borgið unz elztu börn- in geta styrki hana. J>að eru unnin hjá henni nauðsynja dagsverk. Sje hún nærri stórbæ kemur sveitar stjórn- in henni pangað og úivegar henni vissa atvinuu við pvotta og pesskonar. Vera má, að hún sje styrkt að einhverju af sveitarsjóði, ef stór pörf er til,enekki munu börn hennar tekin ídvölaföðr- um. En langt um fyrri koma börn par til verulegra nota eu hjer. En aptur á móti, sje húsfaðiriun óráðs- eða óreglumaður, letingi eða svallari, sem vanræki kölluu sína, pá liggja par sekt- ir við eða fangelsi; pað er pví hvöc fyrir hvern mann, pví uin leið missir hann alla virðingu ogsóma meðbræðra sinna. J>ú sjerð nú af pessu hve ólíkt á- sigkomulagið er í pessu efni par eða á íslandi, par sem óráðsköllum er tíð- lega lagt af sveit og lifa mest á efn- um annara, og opt langt um betralííi ‘en margir peir er leggja peim af skorn- fim skamti frá sjer og sínum, pví pað er, pví miður, ofríkt í pjóðerni íslend- inga, að vilja eiga góða daga, en piggja aðstöð annara óg lifa á henni.án peirr- ar inannrænu að hjálpa sjer sjálfum meðan auðið er, — en par er það í ítrasta máta innrætt öllum mönnum að véra sjálfstæðir og sækja sem minnst til annara. |>ar aðstoða að vísu efna- minni bændur hver annan með vinnu- brögðum á víxl, pá er vinnukraptar hvers eins eru ofveikir til að koma pví í verk, sem mikið ér í varið, og er pað aldrei endurborgað með pening- ingum heldur vinnu aptur á sama hátt. jpjóðarhátturinn á íslandi, er að mörgu Ieyti bágborinn, og parf pví nauðayn- lega að taka miklum framförum ef vel á að fara; hann parf í stuttu máli all- ur að umbreytast eigi pjóðin að fá nokkurn viðgang bæði í andlegu, siðferðislegu og verklegu tilliti; en petta er, pvi miður, ekki svipstundarverk. Eríkur: J>ú hefir nú, kunningi! frætt mig á mörgu er til nytsemdar horfir, pó margt sje nú eptir er mig girnir að fá vitneskju um, jeg skal taka mjer pað til íhugunar. Hver veit neina mjer detti í hug, að freista gæfu minn- ar og fara til Ameríku, pví jeg pyk- ist nú sjá, að hægra veitir undir öll- um kringumstæðum að komast par á- fram en hjer. En hví ert púkominn hingað? Eða ætlarðu pjer pá, aðyfir- gefa Ameríku aptur og setjast hjer að á ný ? Jeg skil ekki pann tilgang. Einnur: Nei vinur! Jeg segi pjer pað satt, jeg tek ekki framar bólfestu áíslandi, pó jeg unni pví og pjóðinni alls góðs. Jeg fór heim til að sækja nánustu skyldmenui mín, og fiytja þau þangað. J>ó jeg máske kunni ekki allskostar við alit í Ameríku, pá getur það enn ver- ið missýning anda míns, pví það fer svo fyrir flestum er pangað fara fyrst í stað, að peir kunna ekki við sig, og eiga örðugt uppdráttar á ineðan peir eru að afklæðast hinum gamla hjúp inngróins pjóður óvana, því inenn purfa að breytast algjörlega að ytra og innra ásigkomulagi, og byrja nýtt iíf með allt annari framfarastefnu en hjer á sjer stað. Jeg er sannfærður um, að sá, sem leggur sitt fram til að verða par sjálfstæður og nýtur borgari, og lagar breytni sína í öllu verklegu og og siðferðislegu ásigkoinulagi eptir pjóð- arhætti innlendra inanna par, að peg- ar hann er búinn að vera par nokkur ár, pá mun hann ekki vilja skipta um, að lifa hjer á íslandi eða búa í Ame- ríku. Jónas Jónsson. (barnakennari). ar eð jeg hefl verið kvattur til pess, að skýra almenningi frá hinu mikla inæðu' tilfelli er dóttir míu, Kristjana að nafni 19 ára að aldri, varð að reyna á næstliðnum misserum, pá er pnð sem fylgir: Eyrir næstum tveimur árum síðan fjekk hún í annað hnjeð útátumeiu, sem engiun af læknum peim, er leitað var til, gátu bætt, heldur fór pað einlægt í vöxt, og þjáði hana meir og meir. í fyrra vor rjeðist jeg pví í að gjöra tilraun til að koma henni fyrir á spítala Akureyrur, með pví pað líkavarsam- kvæmt ráði lijeraðslæknis |>orgríms Johnsens pví með því áleit hann helzt litla von til að hægt væri að bæta henni mein sitt. En vegna pess, að jeg var mjög fátækur maður fjekk jeg prí að eins að koma henni á spít- alann, að jeg útvegaði áreiðanlegan mann er sæi um borgun á kostnaði peim er á kynni að falla, en par sem jeg vildi forðast að leita til sveitar meðan nokknr vegur væri annar, bað jeg húsbónda minn Sigurgeir Sigurðsson, að hjálpa mjer me) að vera ábyrgðarmaður mín vegna, og varð hann góðfúslega við pess- ari bón minni; flutti jeg hana pá áspítalann þann 33. janúar 1884, og dvaldi hún par til hins 2. marz 1885. Meiri hluta pessa tíma, leituðust þeir herrar, hjeraðslæknir forgrím- ur Johnsen, og í fjarveru hans porgrímur læknir fórðarson við með mestu alúð og um- hyggju að lækua sár hennar; en allar pær tilraunir urðn árangurslausar hvað bata áhrærði og eptir næstum 7 máuáði veru hennar par kvaðst herra J>orgrímur læknir ekki hafa nokkra von um, að henni yrði komið til heilsu, nema ef ske mætti með pví, að fóturinn væri tek- inn af henni, og vildi haun pví, að sem saar- ast væri undið að því að sækja vestur í Skaga- fjörð Árna lækni Jónsson sjer tilaðstoðar við verk þetta, og var það strax gjört, — og mun ekki annað hægt að segja, en peim hafi heppn- ast pað mjög vel. — Póturinn var tekiiin af um initt lær. — Strax par á eptir fór shún að verða nokkuð hressari, en par hún* var svo máttfarin orðin, pá fóturinn var tekinu af henni, hlaut hún að vera á spítalanum langan tíma par á eptir eður til 2. inarz, að hún var flutt paðan að miklu leyti gróin og hre^s. Allur kostnaður við spítalalegu Krist- jönu, með læknishjálp, meðöluin og öðrum kostnaði par að íútandi, verðnr pvífullar570 krónur. Upp í tjeða upphæð hafa mjer ver- ið lánaðar 100 kr. fyrir góða tilhlutun tveggja hreppsnefudarmanna í Hálshrepp, hvar hún á framfærzlusveit, — en nokkrum af fjelags- bræðrum peirra, muu hafa fuudist, að peir gætu sloppið hjá pví að borga nokkuð af skuld þessari, vegna pess að peirra haii ekki verið leitað fyrri en skuldin rar fallin á. J>etta finnst peim sjálfsagt gild og góð ástæða til að byggja á neitun sína, og brúka gegu fjelaus- um manni í öðru eins tilfelli. Öngulstöðum í Eyjáfirði, 25. júlí 1885. Eriðbjörn Sigurðarsön. J>að væri stinuaHðga velgjört, að al- menningur styrkti með fjegjöfum þennan fátæka mann, sem liefir lagt stórfje í söl- urnar til að bjarga lífi barnsins og heilsu pess að svo miklu leyti, sem auðið vard. það má auðvitað segja að það stnndi sveit- aríjelaginu næst, en pesskonar styrk er opt pungbært að pyggja, euda fœst iiann ekki avallt epfcii tölulaust; jeg vil þvi leyfa ínjer að skora á menn að skjóta sarnan gjöíum lianda honum, og vöna jeg að enginn láti sig draga þar um nokkra aura, enda er petta sahnarlegt góðverk manns ns vegna, bláfátæks, og vesalings stúlkunuar, sem befir ot'ðið í'yrir þessu mótlæti og mikla lieilsu- tjóui. Jeg er fús á pað að véita móttöku og finnfist um pað fjej sem iiienn kyunu að gefa, en beztan árangur mundi það hafa, ef piestar lyer næraveitis, bver í smni sókn, vildu gangast fyrir samskotum, og er jeg sanni'ærður um að þeir muudu fúsir til pess. Hitst j óriniii

x

Norðanfari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.