Baldur - 18.04.1868, Blaðsíða 2

Baldur - 18.04.1868, Blaðsíða 2
18 er, því miður, allvíða á sjer stað. Oss þykir það éinstett, að slíkir menn vilji ekki baka sjer álas og óvinsteidir meðal þeirra manna, sem éru fóturififi dndir vérzlunum þeirrá, með slíkri kornsöliij nema verzltinarlíf þeirrá liggi við, eðá þeir sje neyddir til, og hljótum því, sem áður sagt, að á- líta, að þeir bafi verið öðrum óheppnari í kornkaupunurfi. En þótt bú svo sje, þá ætlum Vjér sartit áð þeim sjálfufrí hefði verið það hollara og affarábelra, að selja þetta lítil- ræði, er þeir hafa af matvöru, rtfeð sama verði sem Ágent Clausen selur, þar sem þeir 2 rd. á lunnunni, er þeir taka fram yfir hann, vart munu geta unnið verzlunum þeirra þann hag eður skaða, að nokkru muni, og þykir oss það verst kaupmanna vegna, ef nokkrum skyldi detta í hug að jafna þeim saman við smásmuglegustu og auðvirðilegustu hokrara og prangara. Vjer vitum ekki hvort mönnum í nokkurri stöðu er það jafnmikil nauðsyn sem kaupmönn- um, að hafa gott álit á sjer fyrir ósjerdrægni og sanngirni í öllum viðskiptum, og má þessum kostum vel við koma, þótt verzlunarkringumstæðurnar færi það með sjer, að dýrt verði að selja, en alþýða verður þá einnig greinilega að sjá orsakirnar til þess. Af því nú þær orsakir, sem því hafa valdið, að þeir fáu kaupmenn í Reykjavík, er í vetur hafa haft eitthvert lítilræði af matvöru, hafa haldið henni 2 rd. dýrari, en aðrir kaupmenn landsins, og vjer bænd- urnir ekki vel getum lálið oss skiljast, hvorki að þeir hafi keypt korn sitt öllu dýrara en aðrir kaupmenn, nje heldur að þeir hafi nokkurn verulegan hag af því fyrir verzlanir sínar, að pranga út fáeinum tunnum fyrir það afarverð, sem alla lilýtur að hrylla við, og þar að auki helzt lendir á þeim fátækustu, sem þegar eru bjargþrota menn, þá væri það einkaræskilegt, ef þeir heiðruðu herrar, meðlimir kaup- mannasamkundunnar, vildi skýra fyrir oss bændunum í blöð- unum, hver nauðsyn það sje, sem þá hefur knúð til, í nú- verandi báginda áslandi manna á milli, að selja korn fyrir 14 rd. tunnuna, og treystum vjer kaupmönnum vorum vel til þess, að þeir geti gjört oss skýra grein fyrir þessari nauðsyn, og eigi síður góðfýsi þeirra og göfuglyndi til þess, að þeir vilji fræða oss um þessa hluti. En það er líka önnur verzlunartegund í Reykjavík, sem oss hefur um hríð orðið starsýnt á, með því hún virðist oss hulin einhverri helgiblæju^ sem vorum fáfróðu hug- skotssjónum eigi er unnt að líta í gegnum, enda er og viturleikur þar og tign svo ærin, að fám mun henta við að eiga. Þó hefur oss fundizt stundum, að viturleikur sá sje einkennilegur nokkuð svo, og skulum vjer nú dæmi til færa. Vjer viljum þá og eigi dyljast þess, að verzlun sú, er vjer miðum til, er lyfsalan í Reykjavík. Svo er mælt, að verzlun sú sje mjög um ein, að selja ýmsa læknisdóma, og er mælt að puðru-oleum sje einn; vjer minnumst og, að þá er einhver smáverzlun, er vjer eigi höfum þekkt greiniiega, ljet falan þann læknisdóm á flösk- um, þótti það tign og rjettindum þessarar verzlunar ósam- boðið, að nokkur skyldi sjer því líkt leyfa; var þá og lagt fýrir lagalýriti, og kom svo að lyktum, fyrir viturleika sákir hlutáðéigenda, að lyfsáli skyldi einn selja mega puðru- oleum. Nú höfum vjer og énn fregið, að kaupmanns- verZlun ein í Reykjavík áVallt hafi bæði áður og síðan látið falt þetta oleuni, og að jafnvel lyfsalan sjálf hafi þar keypt á stúndum, því að eigi kvað lyfsalan ávallt hafa gnótt gulls- ins, þar er nm lyf ræðir. Nú finnst oss viturleikur sá skilningi vorum ærið ofar, er leggur lagalýriti fyrir fáar fföskur, en horflr á, að oleum þetta er látið úti í stórum skömtum sjer að hlið, og gjörist meðkaupandi að. Nú vildim vjer leita fræðingar fáfræði vorri um það, hvort oss mundi það eigi leyfilegt, að kaupa þetta oleum heldur hjá kaupmanninum, en lyfsalanum, þar sem þessi herra kvað sjálfur hafa keypt, og víkjum vjer þeirri spurningu að herra lyfsalanum; enda skulum vjer og grein á gjöra hví vjer spyrjim. Það er fyrst og fremst fyrir þær sakir, að vjer vildim vita, hvert hann mundi beinast að oss með lög- sókn, eða láta fógeta konungs taka af oss með valdi þenna læknisdóm, fyrsthann ekki þorir að lögsækja þann, erhann hefur á boðslólum, eður ber ekki traust til, með því að hann sjálfur hefur þar keypt. fá er sú hin önnur orsök, að kaupmaðurinn selur oss oleum þetta með betra verði, en viturleika og tign herra lyfsalans, eða þá einkaleyfi hans, er samboðið. Þá er hin þi'iðja, að vjer ætlum að puðru-oleum kaupmannsins sje ærið betra og kröptugra, en það, er herra lyfsalinn kaupir frá útlöndum. Ilin fjórða er sú, að vjer treyst- um kaupmanni til þess, að vakna, þó á náttarþeli sje, til að selja oss í lífsnauðsyn einn skamt eður tvo, því að kaupmaður sá hefur svefnherbergi sitt við jörðu niður, enda einnig að- stoðarmenn í húsinu, sem mundu geta og vilja gegna kaup- endum, en sjálfir vitum vjer, að ekki hefir oss stoðað að beiðast kaupa í lyfjabúðinni frá því stundu fyrir miðnætti til þess stundu fyrir dagmál, þó líf manns hafi við legið, — og erum vjer við búnir að sanna þetta — með því herra lyfsalinn finnur betri náðir uppi á lopti en niður við jörðu^ þegar um næturhvíldina er að ræða, og hefir ekki búðar- svein sinn í húsinu á nóttunni. Vjer erum svo fáfróðir um allt hvað við gengst í siðuðum löndum um skyldur og og rjettindi lyfsala, en það ætlum vjer samt að maður geli fallið ellefu sinnum í gegnum í «heilbrigðri skynsemi» og samt sjeð, að þetta hlýtur að vera siður með menntuðum þjóðum, þar sem vor menntaði, vitri og kurteysi lyfsali lætur sér það sæma. Þó vjer þykjumst nú hafa ærið orsaka til spurningar vorrar, þar sem fjórar eru komnar, viljum vjer samt hinni fimmtu við bæta; en sú er, að kaup- maðurinn selur oss það er vjer biðjum um fyrir 1 sk. og þaðan af meira, en vjer höfum verið gjörðir apturreka úr lyfjabúðinni með það gjald, er 4 sk. hefir verið minna. Þetta hljótum vjer líka sjálfsagt að álíta við tekið með sið- um þjóðum. Af því vjer erum bændastjettar ogkunnumoss eigi kurteysi, höfum vér leyft oss, að ganga beint að herra lyfsala Randrup með spurningu vora og vonum að hann reiðist eigi fáfræði vorri, þó það hefði verið líkara kurteysi hans,

x

Baldur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Baldur
https://timarit.is/publication/90

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.