Baldur - 04.06.1868, Blaðsíða 1

táfí' Auglýsingar og grein-
ir um einstahleg efni
eru telcin í blaií petta,
ef borgaöir eru 3 sk.
fyrir hverja línu með
smáu letri (5 sk. með
stcerra letri). Kaup-
endur fá helmings af-
slátt. Sendur lcaup-
endum ókeypis.
rPeir, er vilja semja um
eitthvað við ritstjórn
blaðs þessa, snúi sjer
í pví efni tilábyrgð-
armannsins, Friðriks
bókbind. Guðmunds-
sonar, er býr í húsinu
nr. 3 í Ingólfsbrekku.
Verð blaðsins er 24 sk.
ár-pjiðjungur hver (6
~bmv), og borgist fyrir-
fram.
1. ár. Reykjavík 4. dag júní-mánaðar, 1868. 9. blað.
Efni: Málsfærsla bnndin og laus. — Bókafregn. — Fundarbald
Mýramanna. — Hvalrekar. — Auglýsing. — Skipakoma. — Embætti.
— Nafnbót. — Prestakoll. — (Nebanm.: [ÆflntýriJ Sankti Pjetur og sálin
[kvæí)i eptir Jón Ólafsson]).
MÁLSFÆRSLA BUNDIN OG LAUS.
Á síðari árnm hafa margir menn í Danmörku viljað fá
af numið einkaleyfi það, sem málaflutningsmenn hafa þar
að lögum, að flytja mál við dómstólana, og nú í ár hefur
það mál komið til umræðu á ríkisdeginum. Eins og líka
í rauninni er rjett, er svo á litið, að flutningur einkamála
við dómstólana, og önnur þau störf, sem málaflutn-
ingsmenn taka að sjer fyrir aðra, eptir bón þeirra og gegn
borgun, sje atvinnuvegur, sem því eigi að vera undir sömu
kjörum og hver annar atvinnuvegur; en eptir löggjöfinni
er öðru nær en svo sje; því að eptir henni má enginn
láta þann mann, sem eigi er skipaður málaflutningsmaður
af stjórninni, halda svörum uppi fyrir sína hönd við dóm-
stólana, nema svo standi á, að hann geti falið flutning
málsins frænda sínum, þjóni sínum eða fjárgæzlumanni
(sbr. L. 1—9—13; NL. 14); svo er og hlutaðeiganda sjálf-
um heimilt, eins og segir sig sjálft, að halda svörum uppi
fyrir sig, ef hann finnur sig færan um það.
Flutningur mála bæði í sakamálum og einkamálum, er
falin á hendur hinum skipuðu málaflutningsmönnum, en
allir aðrir útilokaðir, eða með öðrum orðum: hinir skipuðu
málaflutningsmenn hafa einkarjett til að flytja öll mál.
Hjer á landi hafa aldrei verið skipaðir fastir málaflutn-
ingsmenn, hvorki í sakamálum nje einkamálum til 1858, að
skipaðir voru eptir ósk og uppástungu alþingis tveir mála-
flutningsmenn við landsyfirrjettinn með launum úr opin-
berum sjóði; hafa þessir menn síðan flutt öll mál, sem
lögð hafa verið undir yfirdóminn Tilgangur alþingis með
því að biðja um þessa málaflutningsmenn, virðist einkum
að hafa verið sá, að tryggja með þessum hætti, að máls-
færslan yrði greinileg í málunum við yfirdóminn, jafnframt
og það virðist að hafa vakað fyrir þinginu, að það væri í
rjett skildar þarfir almennings, að allajafna væri kostur á
þeim mönnum, er hlutaðeigendur gætu leitað ráða til í
vandamálum, og þeir gætu átt þá vísa, ef þeir þyrftu að
fara i mál, og þurftu þeirra við; en á slíkum mönnum var,
eins og á stóð, opt eigi kostur 1 Reykjavík, einkum þó, ef
um málaflutning er að ræða, og urðu því hlutaðeigendur
stundum að leita fyrir sjer langt í burtu, en því var opt
samfara talsverður koslnaður. fað var líka alltítt, að setja
varð þá menn til að flytja sakamál við yfirdóminn, sem eigi
voru þess umkomnir að því leyti, sem þá skorti algjörlega
þekkingu á lögum og rjettarfarsreglum. Alþingi gekk því
gott til með uppástungu sinni, en tilganginum varð eigi að
öllu leyti framgengt; því að stjórnin aðhylltist eigi uppá-
stungu alþingis í heild sinni. ífingið tók það skýrt fram
í bænarskránni til konungs, að það þröngvaði um of að
rjetti einstakra manna, ef hinum skipuðu málaflutnings-
mönnum yrði veittur einkarjettur til að flylja öll einkamát
við yfirdóminn, og rjeð því beinlínis frá, að þeim yrði
veittur slíkur rjettur, sjer í lagi með hliðsjón af því atriði,
að einungis var að ræða um tvo málaflutníngsmenn. Þingið
gjörði reyndar þetta atriði eigi að niðurlagsatriði í bænar-
skránni enda varð líka sú niðurstaðan, eins og reyndar
mátti við búast, að stjórnin fór eptir því, sem í lögum er
í Danmörku, og selti þessa tvo málaflutningsmenn við yfir-
dóminn með því skilyrði, að þeir skyldu hafa allan hinn
sama einkarjett til málaflutnings við yfirdóminn, sem mála-
flutningsmenn eptir fyrirmælum laganna eru aðnjótandi í
Damörku, og fá að auk hvor um sig 250 rd. árlega í laun
úr hinum íslenzka dómsmálasjóði.
t*essa breytingu í uppástungu alþingis má ætla gjörða
af þeirri ástæðu, að stjórnin með þessu móti hafi viljað
hlynna að því, að hinir skipuðu málaflutningsmenn hefðu
nokkurn veginn næga atvinnu af málaflntningi, og öðrum
slíkum störfum; enda ræður þessi hliðsjón í Danmörku ;
því að þar fá eigi fleiri málaflutningsmenn að setjast að í
nokkru lögsagnarumdæmi, en líkindi þykja til, að muni geta
haft næga atvinnu af þessum starfa sínum, en það hefði
augsýnilega orðið að draga úr tekjum málaflutningsmanna
við hinn íslenzka yfirdóm, einkum er þeir hefðu eigi al-
menningstraust á sjer, ef þeir hefðu eigi fengið þenna rjett
í öllum málum, en alþingið hafði eigi þessa hliðsjón; því
að það varð að sjá fram á, að það gat eigi verið í rjett-
skildar þarfir almennings, að binda flutning allra mála
við tvo menn, hvernig sem þeir svo væru, sem almenning-
33