Fréttir frá Íslandi - 01.01.1873, Blaðsíða 8

8
I.ANDSTJÓKN
og löggjöf íslands sjerstöku mála í hendur danskra ráðgjafa. SíSan tók
hún fram, að fijóðin gæti engan veginn unað lengur við jiann stjórnarhag,
sem nú er, ogfiær stjórnarathafnir, ergjörðar hefðu verið á hinum síðustu
árum, með pví að þær kœmu í bága við stjómarlög íslands og jafnrjetti
hinnar íslenzku þjóðar móts við Dani, er opt hefði verið viðurkennt, og
pað af konungi sjálfum. Enn fremur gat nefndin þess, að hún hefði samið
nvtt frumvarp til stjórnarskrár, byggt á peim undirstöðuatriðum, er samin
og samþykkt voru á pingvallafundinum, og lýsti yfir þeirri sannfœringu
sinni, að slíkt stjómarfyrirkomulag, sem par væri farið fram á, mundi vera
hið affarasælasta fyrir land og lýð; vildi hún [iví gjöra j>að að aðaltillögu
sinni, að ráða pinginu til að fara þess á leit við konung, a ð hann veitti
frumvarpi pessu gildi sem stjórnarskrá; en jafnframt lagði nefndin til, að
pingið gjörði allar miðlunar- og sáttatilraunir, sem gætu staðizt með verka-
hring pess, og í pví skyni tœki upp í álitsskjal sitt til konungs varatillögu
á páleið: 1, að alþingi fái núpegar fullt löggjafarvald og fjárforræði, með
lausri ijárhagsáætlun og engum gjöldum af íslandshálfu til sameiginlegra
mála; 2, a ð sjerstakur ráðgjafi sje skipaður í Kaupmannahöfn fyrir íslands
mál, sem hafi ábyrgð á stjómarstörfum sínum fyrir alþingi; 3, a ð pessi
stjómarskipun sje að eins til bráðabirgða, og eigi nema til næstu 6 ára
eða 3 pinga, en síðan sje málið lagt í heild sinni fyrir hið löggefandi al-
ping að nýju, og sje Jiá landsijettur íslendinga óskertur. Enn til vara
lagði nefndin pað til a ð biðja konung um, að kalla saman pjóðfund með
fullu sampykktaratkvæði, og leggja fyrir hann frumvarp til stjórnarskrár á
líkum grundvelli sem frumvarp nefndarinnar.
pegar nefndin hafði lagt fram álit sitt, var pað tekið til u m r œ ð u
á pinginu. Konungsfulltrúi tók vel undir málið, og kvaö nefndina hafa
valið heppilegan veg með hinni fyrri varatillögu sinni, par sem hún rjeði
pinginu til pess að biðja konung um að veita landinu svo frjálslega stjórn-
arskrá sem unnt væri, af konunglegri náð sinni; en hins vegar tók hann
fram, að ísjárvert væri, að binda ósk sína að eins við löggjafarvald og fjár-
forræði, og eins hitt, að setja nokkur skilyrði, sem hœglega gætu orðið til
pess, að spilla fyrir málinu í heild sinni. pingmenn svöruðu vel máli kon-
ungsfulltrúa, og dró nú smátt og smátt til sætta með flokkum peim, er
staðið höfðu andspænis hvor öðrum í máli pessu bæði á pessu pingi og
undanfömum pingum. Aður en kom til ályktunarumrœðu og atkvæðagreiðslu,
báru nefndarmenn sig saman við flesta af peim pingmönnum, er verið
höfðu í minni hluta alpingis 1871, og kom peim ásamt um, að pingið stíl-
aði niðurlagsatriðin í bœnarskrá sinni til konungs nokkuð á aðra leið en
nefndin hafði áður til lagt. peir báru nú pessa tillögu sína upp fyrir
pingið, og var hún eptir nokkrar umrœður sampykkt með 25samhljóða at-
kvæðum; en frumvarp nefndarinnar í heild sinni var sampykkt með 18
atkvæðum.
í bœnarsltrá peirri, er pingið sendi konungi um málið, tók pað fram,
að bæði óánœgja landsmanna yfir stjórnarástandi landsins, og hins vegar