Tíminn - 26.11.1872, Side 3

7
sje almenn velmegun manna, og þegar peningur
hafi fækkað mjög í landinu, hafl komið sultur og
seira, hallæri, megurð og hungurdauði; í fyrri
málsgrein stendur að sönnu — líklega ekki af ó-
gáti — «velhöldnum arðpeningi», en það var líka
atriði sem ekki mátti gleymast, en hversu mörg-
um verður það ekki á, að setja á langtum fleira
af tilvonandi arðpeningi en þeir eru bærir um að
fara vel með, og fjölskyldumenn eru margopt neidd-
ir þar til að setja mjög opt á vogun. Til sönn-
unar þvi hvað peningsfjöldinn í landinu sje nauð-
synlegur, framsetur höf. þá spurningu, hverjum
sveitabónda líður illa, sem hefir stórt bú og mik-
inn pening o. s. frv.? en hjer út af rís önnur
spurning: Eru þá allar jarðir í landinu jafn vel
lagaðar fyrir stórtbú og mikinn pening? víst ekki,
það má heita að slíkar jarðir sjeu ekki nema þær,
sem kallast höfuðbólin, enda hafa og margir góð-
ir búmenn tekið sjer það fyrir reglu, að setja alla-
jafna jafna tölu fjenaðar á, á hverjum vetri, en
þótt þeir eptir einstök sumur sæju sjer fært með
meira, fjöldi arðpeningsins er því enganvegin full
sönnun fyrir velmegun bóndans nje landsins, held-
ur miklu fremur, að sá sem til er beri nafn sitt
með fullum ávexti.
Höf. segir, að fyrir fækkun fjenaðarins í land-
inu hafi komið sultur, seira, hungur og manndauði.
Já! það hefir komið, já opt komið en víst
ekki enn þá fyrir sölu manna á arðpeningi til út-
lendra; eða getur höfundurinn tilfært eitt einasta
dæmi upp á það? fækkun fjenaðarins í landinu
hefir komið af ýmsum tilfellura, vætusumrum og
annari óárun, og manndauði eptir fellra; en sýn-
ist höfundinum það vera öldungis það sama, og
valda jafnt hungri og manndauða, hvert sem fjen-
aðurinn fellur úr hor, og fer þannig — sem menn
kalla — ofaní jörðina fyrir ekki neitt, sem hitt
að hann sje seldur — jafnvel út úr landinu —
fyrir cerið verð? eins og t. a. m. í sumar, að fyrir
hann hafa komið fleyri gulltunnur af peningum
inn í landið. |>etta er þó svo ólikt sem framast
geturorðið. t*að mun þeim finnast sem reynt hafa.
Enn fremur álítur höf. skaðlegt, að farga lif-
andi skepnum út úr landinu, af þeirri ástæðu að
við það minki matvælin í landinu sjálfu. Honum
tekur sárt til hjötsins. Ilefði öllum þeim hrossum
sem seld hafa verið í sumar, verið slátrað í haust,
þá hefði þar að sönnu knmið töluvert kjöt! en í
sumar munu þau flest hafa verið svo borguð, að
meiri matvæli hefði mátt fá fyrir verðin jafnvel af
innlendum matvælum. Sama er að segja um flest-
ar af þeim kúm er fargað var, þær hefðu —
margar af þeim — ekki hossað hátt með hjöt-
byrgðirnar, heldur rírar í roðinu; og jeg íminda
mjer, að höf. sjálfum mundi þykja það kenna fullra
harðinda, að leggja sjer slíkt kjöt til munns. Það
er undarlegt, höf. vill að við ísl. borðum sjálfir
allt okkar hjöt — líklega þá eins allann okkar fisk,
lax, tólg, gotu og allt sem tönn verður áfest, —
og hegða okkur þannig óiíkt því, sem allstaðar
viðgengst í enum menntaða heimi, þar sem hvert
landið miðlar öðru af því sem það hefir, en hitt
vantar, og fær hjá hinu, sem það vantar. Við
skulum færa þetta í dálítið þrengra dæmi og sjá
hvernig það lítur þá út, hvernig færi ef sveita-
bóndinn hjá oss brúkaði allan afrakstur bús síns,
og Ijeti ekkert falt út úr búi sínu hvorki kind
(kjöt), smjör, skinn, sýru o. s. frv., væri það sjó-
armanninum haganlegra, að geta ekkert af þessu
fengið úr sveit, en borða sitt fiskmeti hart og
blautt eingöngu viðbitislaust? nei, víxlanir og bland-
anir á þessu, mundu víst vera miklu haganlegri
eins og fyrir löngu er sjeð og viðurkennt.
í 2. gr. klagar höf. yfir livað bágt frumbýl-
ingarnir eigi vegnaverðhækkunar á skepnunum. En
hvað ætli menn hefði líka mátt segja, nú fyrir svo
sem rúmum 40 árum, vegna frumbýlinganna, sem
núna um nokkur ár hafa reist bú? þá var ærin
að vorlagi seld á 2'/2—3, nú 6— 7 rd. (hjer um
sveitir), þá sauður gamall vænn á 4 rd., nú á 8
— 9 rd. (innlend sala). En bjer í liggur þó eng-
in sönnun að frumbýlingar nú eigi neitt örðugra
með búreisu en þá; þá var góðum vinnumanni
goldið i kaup^4—6 spesíur, nú 12—20 spesíur,