Tíminn - 25.04.1873, Blaðsíða 2

46
rjettindum þessum til hins ýtrasta. Þar er farið
fraja á, að vjer fáum að fullu og öllu fjárkröfur
vorar viðurkenndar, ekki einungis þær, sem líkindi
eru til að ynnist með lögum, heldur og svo þær,
sem engin líkindi eru til að með lögum yrði náð,
þó að þeim yrði komið við. Þar er farið fram á,
að ísland verði þjóðland sjer, sem hafi ekkert
sameiginlegt með Dönum nema konunginn einn,
eða þá að hjer sje stofnað jarlsdæmi með ráðgjafa,
stjórn og hirð o. s. frv. Hvað þessu viðvíkur,
þá vil jeg gjarnan óska að ættjörð mín nái öllum
þem ítölum og rjettindum óskertum, sem henni
kunna að bera, en jeg sje engin skynsamleg ráð
til þess, og mjer virðast að hinar ágætu ritgjörðir
um þetta efni gjöri ráð fyrir mörgu, sem ekki er
hugsandi til að fá, þegar litið er á eðli lands vors
og ástæður, og hliðsjón höfð af því, sem fram
hefir komið við aðrar þjóðir, sem líkt hefir staðið
á fyrir; því skaplyndi mannanna, rás viðburðanna,
öfl og áhrif náttúrunnar verða jafnan áþekk sjálfu
sjer, hjer á landi sem annarstaðar.
Enn eru ritgjörðir, þar sem því er haldið framf
að Danastjórn hafi farið i alla staði eins ve|
með ísland og ástæður voru til, og að hún hafi
sýnt oss þann jöfnuð, sem vjer gátum framast
vænt, og þeim eru því valin óvönduð orð, sem
halda fram rjettindum íslands og lýsa hinum
þungu og óhagfeldu búsifjum, sem það hafi mátt
sæta og sæti enda þann dag í dag er að sömu
leyti. Sjeu það Danir, sem rita slíkt, er það til
vorkunar virðandi, því «blindur er hver í sjálfs
síns sök»; en sjeu það íslendingar, þá er þeim
ekki bót mælandi, því þeir ættu að geta sjeð það,
sem er sjón sögu ríkara, að ísland hefir orðið
margt misjafnt að líða, og mörg tilhögun haft ó-
heppilegar afleiðingar fyrir það.
Þær ritgjörðir um stjórnarmál vort, sem fullar
eru með getsakir, sneiðyrði, háðglósur, nafngiftir
og ýmislegt óþverratal, ósæmilegt hverjum heið-
virðum manni, eru ekki á nafn nefnandi. Hylji
þær fyrirlitningin og efni það, sem þær eru af-
sprottnar.
Eins og ritgjörðir þær hafa haft ólíkar stefn-
ur, sem ritaðar hafa verið um stjórnarmál vort,
eins hafa þeir að sínu leyti verið á ólíkum skoð-
unum, sem haft hafa áhendi meðferð málsins sem
sje: Stjórnin og alþing.
Stjórninni mun virðast, að hún hafi gjört
allt það, er hún áleit sjer fært, til að koma sam-
komulagi á milli sín og íslendinga. Hún getur
með sanni sagt, að hún hafi hvað eptir annað
boðið Islendingum stjórnarbót, en alþing hafi ekki
getað komið sjer niður á að þyggja hana, nema
með þeim kostum, sem stjórnin þóttist ekki geta
gengið að. Það lítur svo út, sem stjórnin hafi
því álitið að sjer væri nauðugur einn kostur að
taka til sinna ráða, og af þessum rökum sjeu
runnin lögin frá 2. jan. 1871, og stjórnarformið
sem frá 1. apríl þ. á. á að komast á.
Minni hlutinn á alþingi 1871 mun hafa skoð-
að málið á þá leið: það getur engum dulist, að
stjórnin vill fá sljórnarbreytingu komið á og hefir
þegar gjört hana að nokkru leyti með lögunum
frá 2.jan 1871, sem álita má góð og gild. Stjórn-
arbótin er líka í raun og veru æskileg. Þó að
það eður það kunni að þykja að frumvarpi stjórn-
arinnar, þá er það samt ráðlegra að ganga að því
í aðalatriðum þess, heldur en að missa af stjórn-
arbót þeirri, ef til vili í mörg ár, sem nú stendur
til boða og sem í mörgum atriðum er áþekk því,
sem Islendingar hafa verið að biðja um. Hvað
stjórnarathöfn og ábyrgð viðvíkur, þá sæmir ekki
að gjöra ráð fyrir öðrum yfirstjórnendum en þeim,
sem heiðra lögin og fylgja þeim, stunda sómasinn,
gæta skyldna sinna og vilja þeirra heill og hag,
sem þeir eiga yfir að bjóða. Nú sem stendur
hefir ísland engar ástæður til að komast í þjóð-
veldatölu. Vaxi því fiskur um hrygg, vex því líka
þrek til að fá bætt úr þeim göllum, sem nú þykja
á vera, og þetta verður því fyrr, sem stjórnarbótin
kemst fyrr á. ísland hefirbeinan skaða af hverju
því ári, sem þessari stjórnarbót er frestað, sem
nú er framboðin. (Niðurl. í næsta blaði).
þJÓÐÓLFOR OG SVARTA DOLAN.
f*jóðólfi hefir orðið matur úr svörtu dulunni
sem hengd var á flaggstöngina hjá landshöfðingja-
húsinu aðfaranótt hins 1. þ. mán., hann læst
ætla að koma í veg fyrir að sagan verði ekki af-
bökuð í meðferðinni þegar hún berst út um land-