Víkverji - 31.07.1873, Blaðsíða 4

þess gagnvart þjóðinni, til þess að það taki
upp í álitsskjal sitt lil konnngs varauppá-
>tungu«, og hljóðar hún þannig:
1, að alþingi fái nú þegar fult Iðggjafarvald
og fjárforræði, þó með þeim skilyrðum
a, að engin föst fjárhagsáællun sé akveðin,
heldr sé fjárhagsáætlunin fyrir hver
tvö ár lögð fyrir hvert alþingi til sam-
þykkis, og
b, að engin gjöld eðr álögur verði lagð-
ar á ísland til sameiginlegra mála.
2, að sérstakr ráðgjafi sé skipaðr í Kaup-
mannahöfn fyrir íslands mál, sem hafi
ábyrgð á stjórnarstörfum sínum fvrir al-
þingi.
3, að þessi stjórnarskipun sé ákveðin að
eins til bráðabyrgða og eigi nema til
næsln 6 ára eðr 3 alþinga, en að þeim
tíma liðnum sö stjórnarskípunarmálið í
heild sinni lagt fyrir ið löggefandi al-
þing að nýu, enda sé þá landsréltr ís-
endinga óskerlrað öllu.
Enn til vara leggr nefndin til, að þingið
beiðist þess, að þjóðfundr með fullu samþykt-
aratkvæði verði samankallaðr á íslandi árið
1874 samkvæmt kosningarlögunum frá 28.
septbr. 1849, og að fyrir þann fund verði
lagt frnmvarp til sljórnarskrár, bygt á sama
grundvelli sem ofangreint frumvarp nefnd-
arinnar.
þegar nefndarálit þetta kom til timræðu
á þinginu, tók konungsfnlltrúi fremr vonum
velvildarlega í málið og setjum vér hér ið
helsta af því, sem hann sagði:
' Fyrri varauppástunga nefndarinnar virðist
mér að benda að þeim vegi, sem þingið á
að fara, ef það æskir frjálsrar stjórnarskip-
unar. Eg skil nefnilega varauppástunguna
á þann hátt, að hún fer fram á það, að þingið
biðji Hans Ilálign Konunginn af konunglegri
náð sinni að gefa landinu stjórnarskrá, og
að gefa hana svq frjálslega og óskum þings-
ins svo samkvæma, sem frekast er unt, og
eg álít þenna veg inn heppilegasta, þvf,
hvort sem er — sljórnarskráin á að vera
náðargjöf konungs, eins og grundvallarlög
Danmerkrríkis vorn náðargjöf konungs, og
þessvegna getum vér eigi með neinu móti
fengið betri kjör í þessu tilliti en með þvr
að fela konungi málið á hcndr —; en upp-
ástunga nefndarinnar fer sumpart of langt,
sumpart of stutt.
Það vírðist mér of óákveðið að eins
að biðja um fjárforræði og löggjafarvald,
því þá er gjört ráð fyrir, nð alþingi að
öðru leyti haldi fyrirkomulagi því, er ákveð-
ið er f alþingistilskipuninni, og það mun
reynast harla ónógt og óhentugt fyrir lög-
gjafarþing. IVlér virðist því eigi líklegt að
H. H. Konungrinn mnni vera fús á að veita
þinginu löggjafarvald án þess undir eins að
ákveða alt það, er í sambandi þar við út-
heimtist til að gefa landinu frjálslega og
góða stjórnarskipun, og þar sem samkomu-
lag er komið á um öll þessi atriði að und-
anteknu því einu, hvernig haga eigi inni æðstu
stjórn landsins og ábyrgð þeirri, er henni er
samfara, virðist mér það einnig frá þingsins
hálfu of óákveðið að biðja um löggjafarvald
á þennan hált.
Á hinn bóginn virðist mér það ísjárvert
að samþykkja þau atriði, sem sett eru í vara-
uppástunguna sem skilyrði, því þau eiga
ekki að hafa þá þýðingu, að þau, ef að kon-
ungrinn eigi getr aðhylst þær, spilli málinu
í heild sinni,
Hcfði eg verið nefndarmaðr, mundi eg
hafa stungið upp á því, að alþingi beiðist
þess, að konungr veiti oss þessa náðargjöf
til þjóðhátíðar vorrar, sem fer í hönd ásumri
komanda, því eg get eigi ímyndað mér neitt,
sem mundi vera konunginum og þjóðinni
kærara við þetta hátíðlega tækifæri, heldren
þetta, en sé það svo, verðr að laga bænar-
skrá þingsins um stjórnarbótarmáiið þannig,
að þingið geti átt það víst, að hún verði
tekin til greina á pann hátt, að stjórnar-
skráin verði lögleidd að minsta kusti til vors
komanda.
Um seinni varauppástungu nefndarinnar
fór konungsfulltrúi hér um bil þessum orð-
um: Eg skil eigi, hvernig menn geti lagt
meiri þýðingu í samþykki þess konar þjóð-
fundar heldr en í samþykki alþingis, þar það
segir sig sjálft, að samþyktaratkvæði það,
sem þjóðfundrinn ætti að hafa, eigi með