Alþýðublaðið - 12.02.1921, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐÍÐ
s
■A.fgpceiÖsla,
blaðsisaa er £ Alþýðuhúsina við
Íngólfsstræti og Hverfisgöta.
Sími 988.
Anglýsingum sé sldlað þangað
eða l Gutenberg í síðasta iagi kl.
10 árdegis, þann dag, sem þær
eiga að koma í blaðið.
Askriftargjald ein kr. á
mánuði.
Auglýsingaverð kr. 1,50 cm.
eindálkuð.
Utsölumenn beðnir að gera skii
til afgreiðslunnar, að minsta kosti
ársfjórðungslega.
að fullum notum, og þó komast
algerlega hjá möguleika þeim, sem
nefndur er í næstu málsgreia hér
að ofanP
Um það atriði mun blaðið ílytja
þriðju greinina — og að sinni þá
síðustu um þetta mál — á mánu-
daginn.
Svejnsýkin.
Ufprnni hennar og hátterni.
Sýki su, sem af almenningi
heíir verið kölluð svefnsýki, en á
iæknamáli er nefnd Encephalitis
Lethargua, og sem hefir stungið
sér niður víðsvegar um Evrópu
og Ameríku undanfarin ár, virðist
mjög fara í vöxt upp á síðkastið
á Norðurlöndum, Hér á iandi eru
fá dæmi þess, að menn hafi feng-
ið hana, þó mun einn maður
liggja í henni nú á Landakots-
' spítala.
Svo menn fái dálitla hugmynd
um uppruna og háttu þessa leiða
kvilla, fer hér á eftir stutt frá-
sögn, skrifuð af norskum iækni:
Hér er, að því er virðist, að
ræða um alveg nýjan sjúkdóm,
eða sjúkdóm, sém ekki Iætur á
sér bera í langan tíma. Hippo-
krates (frægur grískur Iæknir á 4.
* öld f. K.) skrifar um sjúkdóm,
sem er mjög líkur þessum. Árið
Iýi2 er sjúkdómi lýst, sem kom
upp í Túbingen, sem mjög líkist
svefnsýkinni. Eftir inilúenzufaraldr-
ið um 1890 kom upp eiukennileg
veiki, er Nona nefndist, í Ítalíu,
Sviss, Dalmatíu ©g Ungverjalandi.
Hún Ifktist mjög veiki þeirri, er
nú gengur, en var alment talin
eftirköst frá Bflenzunni“.
Fyrst verður vart við svefnsýk-
ina nú árið 1916 í Vfnarborg, af
G. Econonw, sem lýsti henni þá í
læknisfræðisritum. Orsakir veikinn-
ar voru þá og eru enn mjög ó-
vissar. Ymsir hafa haldið að hún
væri eftirköst eftir „influenzu”, en
sú tilgáta fellur um koll við það,
að engin „influenza" eða önnur
kvefpest haíði gengið í Vín 1916,
svo svefnsýkin var þar til á und-
an „inflúenzu*.
Á árinu 1917 breiddist svefn-
sýkin um alt Austurríki, komst
til Sviss og Þýzkalands og árið
1918 verður vart við hana i Italíu,
Frakklandi og Engiandi,
Haustið 1918 verður veikinnar
fyrst vart í Ameríku, á austur-
ströndinni, um vorið 1919 er hún
komin til miðrikjanna og í októ-
ber sama ár kom hún til vestur-
strandarinnar. Hún var mjög iil-
kynjuð viða i Ameríku.
í Svíþjóð verður veikinnrr fyrst
vart árið 1919, um haustið.
Árið 1920 gengur veikin mjög
í Austurríki, Ítalíu, Sviss og
Frakklandi. Samkvæmt opinberum
skýrslum Frakklands sýktust 500
manns af sveinsýki í mánuðunum
janúar til apríl það ár. En alitið
er að mikiu fleiri hafi sýkst, þvf
aðeins verstu tilfellin eru talin.
Frá þvf veikin fyrst kom til
Frakklands tii 1. júní 1920 er
talið að 10,000 manns hafl sýkst
í öllu Frakklandi, þar aí 1500 í
París.
Hver er þá orsök svefn-
sýkinnarí
Úr því er vandi að Ieysa, því
ennþá eru skoðanir sérfræðinga
mjög skiftar um það. Allmargir
þeirra hafa þó þózt geta éinangr-
að sýkil þann, sem veldur Svefn-
sýki.
Prófessor Wiesner, austum'skur
læknir, heidur því fram, að hann
hafí margsinnis fundið bíldlsgaða
sýkla er líktust sýklunum (strep-
tokokker), sem voru orsök í verstu
lungnabólgutilfellunum, Þýzkir og
austurrískir læknar hafa einkum
haldið áfram tilraunum hans, og
eru komnir að þeirri niðurstöðu,
að hinir „wiesnesku streptokokk-
ar“ séu orsök í sýkinni. Ekki
hefir þó enn tekist að aðskilja
sýkilinn.
En bæði ítalskir, franskir, ensk-
ir og amerískir læknar mótmæla
þessari tilgátu. Þeir hafa oft ekki
fundið þessa sýkia, þegar um
svefnsýki er að ræða, og þegar
þeir hafa fundið þá, álíta þeir að
þeir hafí ekki verið aðalorsök sýk-
innar, fremur en „streptokokkarn-
ir„ í „inflúenzunni".
Fyrstu læknarnir sem kváðust
hafa með góðum árangri getað
sýkt apa og kanínur, voru amer-
fskir og heita Strauss, Svewe og
Hirschfeld, allir í New-York. En
aðrir læknar hafa sett út á til-
raunir þeirra. Því hefír lfka verið
haldið fram, að ekki væri hægt
að sýkja dýr af svefnsýki. —
(F.b.)
Valðhajarnir svínala
pnkann i jjosbásnnm.
Herra ritstjóril Af því mér og
fieirum virðist ekki vansalaust að
þegja yflr aðgerðum valdhafanna
í neðansögðu máli, þá leyfí eg
mér að biðja yður um rúm fyrir
eftirfylgjandi línur í blaði yðar.
1. Falsað vottorð
í embættis nafni.
Það er þá fyrst að segja, að
skólaárið 1918—19 sveikst héraðs-
læknirinn í fræðslufaéraði Mosvalla-
hrepps*) um að skoða skólabörn-
in, en sendi falsað skoðunarvott-
orð. Vorið eftir skýrir formaður
fræðslunefndar frá þvf í bréfi til
fræðslumálastjóra, að börnin hafl
ekki verið skoðuð, og býst nátt-
úrlega ekki við að fá neinn styrk
til fræðsluhéraðsins. En hvað skeð-
ur? Styrkurinn kemur þegjandi og
hljóðaláust. Hváð gerir fræðslu-
máiastjóri hér?
3. Kært fyrir drykkjnskap.
Sumarið 1919 gekk drykkju-
skapur sama læknis svo fram úr
öllu hófi, að mörgum héraðsbúum
fanst óhjákvæmilegt að.kæra hann,
enda fór þá hreppsnefndin í Mos-
vallahreppi eitthvað að káka við
að hóta honum kæru, sem eg þó
*) Mosvallahreppur er í Fiateyr-
ar læknishéraði.