Norðlingur - 26.02.1876, Blaðsíða 3

157
158
hverskonar hagsœld, því þó Austfirðingar biðu tjón af öskufallinu,
þá mun þeim sá skaði að miklu bættur við hinar höfðinglegu gjafir.
Og hvað stjórnarhagi landsins snertir, þá eru þeir komnir í það
lagfæringar horf, að vðr getum með fullri vissu vænt þess, að þar
af muni sprelta blessunarnkir ávextir fyrir alda og óborna. 0 g
hvað eru menn svo að flýja? og eptir hverju eru menn
að sækjast? Vðr getum ekki leitt hjá oss að færa lesendum vorum
orðréttann katla úr biéfi frá réttorðum og skynsömum landavorumí
Vesturheimi, rituðu síðla i sumar sem næst leið. Eptir að hann
hefir lýst hrakningum og eymdarástandi fólks þess sem fluttist til On-
tario í fyrra sumar — fyrir áeggjau herra Sigtryggs —ogskýrtfrá
hvernig flestar eða allar vonir þeirra bjálfa brugðust, segir bann:
«Nú hefir sá góði S. hugsað að þessir fátæklingar yrðu sitt
handbendi, svo hann gekk nú enn í nýlt akkorð við stjórnina að
tara vestur til Manítóba og útvega þar nýlendu stæði. llann lágði
af svað í júlím. byrjun og bjóst við að koma aptur seint í ágúst.
Svo var ný ekki að efa að honum litist vel á landið, og átli þá
strax að flyvjo. þessar fáu familíur vestur yfir, og loíorðin strax svo
glæsileg, og vetb« sjálfsagt eins að reyna? Ekki þar með búið,
heldur sagði sá s an»iej k sm Un nur S. að stjórnin ætlaði að senda
skip til Islands að sumri að Sffkja fólk með svo lágu fargjaldi sem
unnt væri! og flytja það svo <«4tl! frá lvvebeck vestur til Mani-
toba. Öllum sem komnir eru her eptir þykir þetta mjög í-
skyggilegt, meðfram þess vegna að menn ekki gott traust til
S. og þess vildi eg óska, að horium lukkaðist að je;ða fólk
heiman frá íslandi í þær gönur. þetta er veslasta fylkis af öllum
Kanadafylkjum. þar er fjarska hiti á sumrum, og kuldi að þvi ss^pi
á vetrum, mesti sægur af villimöunum og mjög slæm verzlun, nóg-
ar engisprettur, 6n landið er gott í sjálfu sér, og víða skóglausar
grassléttur*.
þannig ritar nú einn landi vor í V'esturheimi, og höfum vér
fylstu ástæðu lil að leggja rneiri trúnað á það sem hann segir, en
á allar þær skýrlur sern ritið «Nýa lsland« hefir inni að halda, því
hann hefir als enga ástæðu til að vera hlutdrægur í þessu máli.
|>ar á móti hljóta skýrsluseméndurnir að koma fram fyrir almenning
sem hlutdrægir menn, þar sem þeir eru svo mjög orðnir við-
riðnir þessa mannflutninga til «Nýa Islands», og hafa tekið fé af Kana-
dastjórn, til að koma þeim á. (>ví álílum vér það eiga vel við, að
cnda grein vora með þessari kristilegu aðvörun til landa vorra:
Gætiðyðarfyrir falskennejndum, sem komatilyðarí
sauðaklæðum, ensem hið innra eru gráðugir vargarl
Fundarboð.
IHiðvikmlagiiin 1. marz næstkomandi verður almenn-
ur fundur þingeyinga og Eyfirðinga lialdinn á Akureyri í húsi gest-
gjafa L. Jensens til þess einkanl. að ræða um kláðaniáiið. Á
fundinum verðttr framlagt frumvarp til bráðabyrgðarlaga um algjurða
útrýming sýkinnar, og nauðsynlega verði til að varna útbreiðslu
hennar. Einnig verða framlagðar samþyktir Ilúnvetninga og Dorg-
firðinga er gjörðar voru að Stóruborg 10. og 11. þ. in.; og enn-
fremur verða auglýst þar bréf og skýrslur um ástand kláðans, eink-
um í Borgarfjarðarsýslu. Biðjum vör því og skorum á alla góða
liðsmenn að sækja fund þennan sem bezt, því kláðinn er sannarlega
enn sá vogestur vor, að til stórra vandræða og jafnvel eyðilegging-
ar horfir, ef ekki verða góð ráð tekin í tíma og þeim frainfylgt með
hyggindum og krapti.
Akureyri 23. febrúar 1876,
Skapti Jósepsson.
Siiiinleiizlii fjárkláðiiin.
Margt hefir drilið yfir oss Borgtirðiuga í sumar og haust, og
þætti þeim, er lengra búa frá, ef til vill ekki ófróðiegt að heyra
eitthvað af því. (>ess er getið í 1. tölubl Norðlings að Borgfirð-
ingar settu Botnsvogavörð um sama leyti og Hvítárvörðurinn var
settur. En þar var sá mikli munur á, að Borgfirðingar máttu ein-
ir sér kosta Botnsvogavörðinn, er skipaður var 12—14 mönnura,
þar sem fleiri sýslur bæði í Norður- og Vesturamtinu kostuðu Hvít-
árvörðinn, og auk þess hét vesturamtsráðið eigi alllitlu fé til hans
af jafnaðarsjóðnum, og sama hefir norðuramtsráðið eflaust gjört. Að
vísu fór sýslunefndin hér þess á leit við amtmann, eða suðuramts-
ráðið að fa tjárstyrk úr jafnaðarsjóðnum til Botnsvogavarðarins, en
fékk gjörsamlega neitun á því með bréfi amtsins dags. 16. júní, en
í sömu andránni var þó austanmönnum heitið styrk til varðar þess,
er þeir höfðu sett við Hvitá og Brúará. þessi neitun skildum vér
eigi á hverju var bygð, og fáum rnun skiljast það enn. Amtmað-
ur var þá reyndar nýbúinn að skipa heimagæzlu á öllu fé í sýsl-
unni sumarlangt, til þess að tryggja Hvítárvörðinn (sbr. bréf hans
til landshöfðingja 14. júní, Stjórnartíðindi B. 1875, bls. 40), en þessi
heimagæzla, er þannig átti að þvinga oss til, eingöngu til þess að
eyða óttanum í mönnum fyrir vestan Hvítá, og gjöra oss óvið-
komandi vörð tryggilegri, átti einmitt að vera ástæða til að veita
oss fjárstyrk til Botnsvogavarðarins. því þótt heimagæzlan hefði
verið möguleg, var öss altaðeinu þörf á Botnsvogaverðinum, þar eð
oss var jafnt eptir sem áður hætta búin af kláðarollunum fyrir sunrt-
an oss; því vér gátum ekki búizt við að þær mundu alt suinar-
ið verða svo spakar í heimahögunum, að eitthvað af þeim slangr-
aöi ekki hingað, jafnvel þótt amlið helði skipað, að þær skyldu
lieima vera, enda varð og sú raunin á. En þegar neitunin um
styrk til Botnsvogavarðarins var kveðin upp, hafði eigi orðið kláða-
vart h4r i sýslunni í rúma 2 mánuði og menn vissu eigi von á að
kláöi gæti verið til, nema á Efstabæ í Skorradal; þar lifði hann
góðu liti undir vernd amtmannsins. Að vísu var oss þá sem stóð
eigi svo mikil hætta búin af fé þessu, því bændnr höfðu, um sama
leyti og þeir settu Botnsvogavörð, hlutast til um að þetta alkunna
«apturgengna» Efstabæjarfé var sett suður fyrir hann og passað þar
út af fyrir sig, enda voru þá bráðutn eymdastundir þess á enda, því
um 20. júní lét sýslumaður vor loks stytta því aldur. Botnsvoga-
vörðurinn var þvi einmitt til að tryggja Ilvítárvörðinn, og verja alt
Vestur- og Norðurland, en als eigi tieimagæzlan á fé Borgfirðinga,
eius og amtmaður halði ætlað, enda fór hún að líkindum í molum.
Allir þeir, sem nokkuð þekkja til fjárgæzlu hér á landi munu auð-
veldlega geta skilið, að ómögulegt er fyrir hvern einn búanda að
gæta als sanðfjár síns alt sumarið í heimahögum nema með óbæi1!-
legum kostnaði, og hefði átt stranglega að frumkvæma hana hér í
sýslu, einsog löndum hagar hér til, og með því fjármagni, sem hér
var i sumar, þá liefðu fjöldamargir buendur ekkert getað sint hey-
skap, því þeir hefOu orðið að 'hafa fólk sitt við fjárgæzluna, engjar
og úthagi helði bitizt upp, féð liefði orðið horað af parrakinu og
örtröðinni, málnytan lítil sem engin, en afleiðingarnar af öllu þessu
þurfum vér hvorki amtmann né amtsráð til að segja, hverjar orðið
hefðu; þær liggja svo í augum uppi.
Nú er skjólar yfir sögu að fara. 19. júlí áttu Borgfirðingar fund
með sér að Leirá, því þingmaður vor hafði gleyint eða eigi þótzt
þurfa að eiga neinn fund með sýslubúum áður hann fór á alþing;
fuuduriun ritaði ávarp til þingsins; var þar stuttlega sögð saga kláða-
málsins hjá oss, og þingið beðið að hlutast um, að vér fengjum
endurgoldinn samkvæmt lögunurn 4. marz 1871 kostnað þann, er
leitt helði af niðurskurðinum hjá oss í fyrra vetur og Botnsvoga-
vefðinum i sumar. Ávarp þetta var af fundinum sent þingmanni
Borgfirðinga, en síðan vitum vér eigi um það, og að minnsta kosti
höfum vér eigi séð neinn árangur þess enn. Nokkru fyrir Leyrár ■
lundinn hafði kind ein fundizt í Akrafjalli með megnum óþrifum, er
halði verið skorin, en gæran kom til sýnis á Leyrárfundinn; skoð-
uðu margir kláðavanir fundarmenn hana og álitu aðeins felli- eða
haflúsarkláða; var luin samt af fundinum send til frekari skoðunar-
til Reykjavikur, og þóttist Suorri dýralæknir finna hinn sóttnæma
kláða á bletli i gærunni; var þá smalað Akrafjall og féð vandlega
skoðað, en enginn kláði fannst í því. Nú vissum vér ekkert af kláða
að segja það eptir var sumarsins og var þá allt féð víðast í sýsl-
unni skoöað um þetta leyti Botnsvogavörðurinn þótti fara vel fram
ann. Bæjargreifinn rak upp stór augu, er hann sá hvað í brjefinu
stóð, og rjetti það síðan að konu sinni.
það er álitlegur kostur, mælti hann; en jeg skal senda herra
Langa skriflegt svar, þá er jeg hef liugsað málið. í þennan svip-
inn á jeg von á gestum. Skjölin, sem þjer minntust á, vildi jeg
helzt geta fengið nú þegar og geng fúslega að hverjum þeim sann-
gjörnum kosti, sem þjer kynnuð að gjöra svo vel að á kveða
Um leið og hann mælti þetta, tók hann upp hjá sjer, svo sem í
hugsunarleysi, liundrað dala brjefpening og ljet liann leika tómlega
í hendi sinni.
Jeg hef líka nauman tíma, svaraði Blokk og leit á úr sitt.
llm skjölin getum við talað annað sinn, og það öldungis kanp-
laust af minni hálfu. Herra Lángi vill helzt halda brúðkaupið í
dag, eins og þjer sjáið. Leyfisbrjefið er fengið og allt er í lági,
nema bara vantar eitt til fyrir siða sakir. llann slasaðist í liand-
'egg og verður þvi að þiggja hjónavigsluna í heimahúsum. Jeg
hef tekið það að mjer, að vera brúðarsveinninn hans vegna, og
vagninn lianda brúðinni er þegar kominn hjer að dyrunum. (>jer
lieyrið það á brjefinu, að Langi ætlar eigi að byrja hjúskaparlífið
með lagaþrefi, ef þjer skrifið að eins undir skýrteinið, sem fylgdi,
að þjer, sem Ijárhaldsmaður konuefnisins, mælið eigi neitt á móti
þessum ráðahag. J>jer vitið það sjálfur, að komast má af án yð-
ar samþykkis, ef við viljum sækja þetta mál að lögum. En það
er, sem jeg sagði; við nennum eigi að standa í þess háttar stæl-
um og brúðkaupsstefnum á aldrei að fresta.
Bæjargreiftnn var kominn út að glugga og leit apturí brjefið.
Ilann renndi augum út nm gluggann og sá að lokaður vagn stóð
fyrir dyrum.
(>jer vindið skjótt að þessu, herra Blokk, kvað hann og dró
orðin eptir sjer. En jeg verð þó fyrst að vita hvort jungfrú Straum
fellst á það, að hrapa svo undarlega að brúðkaupinu, og hvort hún
vill ráðast í för með þeim manni, sem er henni nærri því bráðó-
kunnugur og trúa honum, sem skilríkuin brúðarsveini. ■— Farðu
og sæktu hana, gæzkan mín I mælti hann til konu sinnar, sem ris-
in var á fætur og gekk nú til dyra.
Nei, lofið þjer mjer sjálfum að sækja hana og fylgja henni í
vagninn, tók Blokk skjótlega til orða, Jeg má til með að kyrr-
setja ykkur bæði rjett sem snöggvast hjerna í stofunni. Jeg vil
ekki að tafið sje fyrir mjer eða að nokkuð verði vart við erindi
mitt, skal jeg segja yður, herra bæjargreifi I og jeg hef við öllu
búizt. Jungfrúin hefur þegar fengið að vita hvað hjer stendur
til. Ilenni er ekki neitt að vanbúnaði Ef þjer hafið nokkurn
hávaða, þá skal allur lýður bæjarins óðara fá að heyra það, sem
jeg hef sönnur að í tösku minni. — þurfið þjer að velkja það fyr-
ir yður, að skrifa nafn yðar undir skýrteinið? Látið þjer það
fjúka, eins og það væri meðmæling til örvitahússins!
Bæjargreifinn þóttist sjá, að heljarmaðurinn hvessti á hann