Norðlingur - 20.05.1879, Blaðsíða 2

145
146
hafði sýnt þeim og sendiherrum þeirra óvirðingu og grunuðu Eng-
lendingar Rússa um að ríða undir jarlinn, og héldu menn að Rúss-
um mundi þar að mæta, er að jarli krepti, en sú hefir eigi orðið
raunin á, þó jarl knúði fastan á með hjálpina. Engiendingar fundu
litla vörn fyrir í landinu og lögðu skjótt undir sig mikinn hluta þess,
svo að mönnum heima á Englandi hefir þótt nóg um, og er sagt
að Vísikónginum á Indlandi hafi verið boðið að stöðva herinn um
háveturinn, enda eru þá herferðir þar í landi hinar örðugustu, því
vetrarríki er þar mikið, þó landið liggi sunnarlega, því það er mjög
hálent. Eptir því sem að Englendingar nálguðust meir höfuð-
borgina, Kabul, fór jarl að verða órórri í sessinum og flúði loks
norður í land með skyldulíð sitt. J>ar veiktist hann og dó, voru
þá margir frændur jarls er ætluðu sér að mata krókinn og kom-
ast til valda, mynduðn þeir flokka og börðust innbyrðis, en þeirrá
hlutskarpastur var son Ala jarls Jakub, og hefndi hann sín grimmi-
lega á frændum sínum, konum þeirra og öðru skylduliði. Hann
lét í fyrstu alllíklega um sættir við Englendinga, en þær drógust þó,
og voru allar líkur til þess að ekkert mundi verða af þeim er síðast
fréttist. Hann hefir og tekið sér fyrir ráðgjafa þann mann er lítt
mun draga saman sættirnar með honum og Englendingum, en það
er kennari hans gamall, versti fjandmaður Englendinga, og hefir
hann mesta álit á sér þar i Iandi fyrir viturleik, og er jafnvel þegar
talinn með helgum mönnum.
Englendingar hafa iengi átt nýlendu á syðsta odda Afríku, þar
sem að Gap heitir, hafa þeir verið að færa þar smátt og smátt út
kviarnar, en ekki gengið með góðu opt og tíðum; hefir villiþjóð-
um þeim, er löndin áttu, þótt þeir helzt til nærgöngulir og veitt
þeim þungar búsifjar, og hafa Englendingar opt orðið að verja ný-
lenduna með oddi og egg. Einn af þessum illu nágrönnum eru
Zúlu-Kaffar, það eru hraustir menn og herskáir og eira þeir illa
nágrenninu við Englendinga, og vilja þeir f engu fara að ráð-
«m þeirra og milda og bæta stjórnarháttu sfna, en veita opt árásir
innf nýlenduna; hafa Englendingar lengi ætlað þeim þegjandi þörf-
ina. Fyrir Zúlu-Köffum ræðurnú sem stendur Cetewæyo konung-
ur, hinn mesti grimdarseggur. Á hans fund gjörði landshöfðinginn
á Cap, Sir Bartle Frere sendimenn og bað hann milda stjórnar-
háttu sína og láta af ránum og áhlaupum á eignir Englendinga, en
hann svaraði illu einu, og þá sagði landshöfðingi, án fulls leyfis
frá stjórninni á Englandi, konungi strið á hendur. Heima á Eng-
landi skeyttu menn lítt þessum ófriði og sendu ekkert herlið þang-
að suður í viðbót, en þeir voru þar fáliðaðir og hið þarlenia lið
ótraust, en þeir treystu vopnum sínum og hernaðar kunnáttu. Varð
þeim því æríð bilt við er sú fregn barst heim til Englands snemma
í febrúarmánuði, að ein af hersveitum þeirra hefði beðið algjörðan
ósigur fyrir Zulu-Köffum 27. janúar. Hafa menn nú sannar sögur
af þeim óförum. Herforinginn, Lord Chelmsford hafði látið setja
herbúðir þar sem að Isandúla héitir, og reið sjálfur á njósn brott
með nokkuð af liðinu og yfirforingjum sínum. A meðan réðust
Zúlu-Kaffar á herbúðirnar með óvígan her, vörðust Englendingar
vel, en enginn má við margnum og féllu þeir hver um annan þver-
an, og svo iauk að allir féllu er í herbúðunum voru. Zúlu-Kaffar
höfðu miklu betri vopn en Enlendingar höfðu búizt við, og þegar
þeir komu svo nálægt að þeir gátu notið spjóta sinna þá féllu Eng-
lendingar undvörpum, köstuðu Zúlu-Kaffar þeim dauðu ávopnEng-
lendinga og fengu þeir eigi notið byssustingjanna. Englendingum
varð það að miklu ógagni að þeir höfðu ekki búið til vagnborg að
sið Hollendinga, því að þeim var ioks sótt öllu meginn, og náðu
Zúlu-Kaffar skotfærum Englendinga, og varð þá lítið um vörn ept-
ir það, og engum grið gefið, en hvert mannsbarn drepið. Féllu
þar margir íoringjar af hinum beztu ættum á Englandi, það lá
nærri að herforinginn sjélfur, yfirforingjarnir og hersveit sú er þeim
fylgdi hefðu farið sömu förina. þarlendir menn höfðu sagt hers-
böfðingja, þar sem hann var á njósn með sveit sinni, að Zúlu-Kaff-
ar hefðu ráðist á herbúðirnar, en hann hélt öllu óhæit, og sneri
aptur til herbúðanna, en skamt frá þeim mætti honum yfirfor-
ingi Lonsdale, og bar hann honum harmasöguna. Lonsdale hafði
verið sjúkur og var á leið til herbúðanna, og grunaði haun ekk-
ert, því að hann sá menn á hinum rauða herbúningi Englendinga í
herbúðunum, en fáa faðma frá þeim tók hann eptir því að öll and-
litin voru svört, vissi hann þá, að þar mundi hafa orðið ill um-
skipLi, og sneri sem skjótast við hesti sinum, rigndu skotin á ept-
ir honum, en til allrar hamingju hitti hann ekkert þeirra. Hefði
Lonsdale ekki hitt lord Chelmsford, þá voru öll líkindi til, að foringinn
og menn hans hefðu haldið áfram í graDdleysi til herbúðanna, og
ekki uggt að sér fyrren um seinan og fallið þar allir; en nú sneru
þeir við sem skjótast og gjörðu hinum hersveitunum aðvart. Síð-
an hefir sú fregn borizt þaðan að sunnan, að Cetewæyo konungur
hafi sent friðarboða til Englendinga sem segja að stríðið og mann-
drópin við lsandúla bafi verið á móti vilja hans? því sjálfur sé
hann hinn sáttfúsasti, en Englendingum þykir ufriðarboðum hans
lítt treystandi, þarsem að þeir hafa staðið konung að því að egna
þegna þeirra f Transvvaal, sem eru óánægðir með yfirráð þeirra,
til uppreistar, sem þegar kvað vera byrjuð. — En eiga EDglend-
ingar í töluverðum vanda á Egyptalandi. þeir og Frakkar bafa
lánað jarlinum þar mikið fé, en hann þykir fara illa með, og eyða
þvi mestu í bíjífi og munaði. Frakkar og Englendingar hafa því
sent honum sinn manninn hvorir um sig, er fengu sæti í ráða-
neyti hans og réðu mestu um fjármál og iandstjórn, undi jarl þessu
hið versta og hefir nýlega vikið báðum sendiinönnum úr ráðaneyt-
inu að fornspurðum Englendingum og Frökkum, sem una þvi illa,
og var helzt í orði að fá jSpldán til þess að setja jarlinn af, qg ar
þar þá eitt ófrið.arefni.ð iij, þvi ekki mun jarl fara viljugur, enda
eru likur til að herjnn mupi vera honum fylgisamur, því að hann
var mjög óánægður með stjórn þeirrg sendjherranna, Wilsons og
Blignieres. — Á Egyptalandi hefir JNílá brotið flóðgarðana og skemt
stórum.
Á Englandi hefir verið töluvert af gjatdþrotum og vinnumenn
lagt á allmörgum stöðum niður vinnuna og heimtað hærri laun ; hafa
mest brögð orðið að þessu í Liverpool. þar genguöO—BOþúsundir
iðjulausar í vetur, voru það helzt sjómenn, burðarkallar og vagn-
menn, og horfði þar til vandræða. Af öllu þessu þykir mönnum
að frægð sú, er lord Beaconsfield gat sér á Berlinarfundinum í
fyrrasumar, sé nokkuð farin að fölna, og reyna mótstöðumenn hans
að nota sér það sem bezt; en þó þeim hafi nokkuð vaxið fiskur
urn hrygg, þá hefir Beaconsfield ennþá allmikinn atkvæðafjölda í
«parlamentinu». — 13. dag marzmánaðár gekk hertoginn af Con-
naught, son Victoriu drottningar að eiga prinsessu Lovisu Mar-
grétu, dóttir prins Carl, hróður Vilhjálms keisara, og var þá mikið
utn dýrðir. Hertoginn er settur jarl yfir Irland.
því verður eigi neitað, að svo lítur út, sem eigi sé ennþájkomin
næg festa á þjóðveldið á Frakklandi. f þau rúm 8 ár er það
hefir setið að völdum þar í landi frá því að keisaradæmið leið und
ir lok 4. sept. 1870 hafa setið að vöidum 9 ráðaneyti og í þeim
22 innanríkis-, 7 utanríkis-, 8 lögreglu-, 9 fjárhags-, 9 kenslumála-,
9 hermála-, 10 herflota- og 11 akuryrkju-ráðgjafar. Ráðgjafar er
sjá skyldu um alsherjar störf hafa verið 11 á þessu tímabili. það
er eptirtektavert, að það hefir langoptast verið skipt um innanrík-
isráðgjafa, en embætti þeirra er, einsog á stendur á Frakklandi,
hið ábyrgðarmesta og vandasamasta. Hafi nú verið jafnmargar
höfuðstefnur í stjórn innanrfkismála og ráðgjafarnir hafa verið marg-
ir þessi árin, þá virðist talsvert los á ástándinu, enda stefna liluir
«rauðu» lýðveldismenn beint að óbundnu frelsi, svo öllum hinum
gætnari mönnum ofbýður. Eptir það að Gambetta varð þjóðþing-
is forseti þá heitir sá Clemen[cau er mest er fyrir þeim, hann
stagast altaf á því að þingið verði að vera sjálfu sér samkvæmt*
hafi það sagt a, þá megi það líka segja b. Clemencau er mað-
ur vel mentur, kaldlyndur, en grályndur, og fjarska metoröagjárn,
og þykir honum svipa töluvert til hinna fornu Jakobina. það var
einkum að kenna hans flokki að Mac-Mahon varð að segja af sér,
og er hann var úr sögunni var rekinn fjöldi manna úr embættum,
og gjörðu þá lýðveldismenn sig seka í sama athæfi, er þeir höfðu
álasað mótstöðumönnum sínum svo mjög fyrir. Clemencau vildi
og neyða stjórnina til þess að náða alla «Communista», eins þá
sem höfðu gjört sig seka i opinberuiri glæpum, einnig vildi hann að
stjórnin höfðaði mál gegn tVeim fyrrverandi ráðaneytum, Broglie og
Rochebouet, en því fékk hann eigi framgengt, enda hótaði ráða-
neytið Waddington, og jafnvel sjálfur rfkisforsetinn, Grevy, að segja
af sér, ef þeirri uppástungu yrði framgengt, og við það heyktust
margir. Nú vill þjóðþingið fyrir hvern mun flýtja frá Versailles
til Parísarborgar, eu öldungaráðið var því heldur mótfallið, þó var
tvisýní á að það mundi fá staðist fyrir ákafa þjóðþingsins og æs-
ingum Parísarblaðanna, er hóta ráðherrunum hinu versta ef þeir
láti eigi undaa. það mun eigi gjöra hina gætnari þingWienn fús-
ari á að flytja þin-ið, að yfir því hefir nýlega verið kvártað í sjálfu
þinginu, að rán og morð færu dagvaxandi í Parísarborg> óg það á
almannafæri. Jules Ferry kenslumálaráðgjafinn hefir lagt fyrir þing-
ið ný skólalög er svipta klerka einkarélti þeim er þeir hafa haft
að miklu leyti til kenslu uhgmenna um langan tíma þar i landi.
Er þegtr risin hin harðasta rimma útaf þvf, ög er vandséð, hvort
login muni ná fram að ganga, þv'í énnþá er klerkastéttin mjög
voldug á Frakklandi. Jesúítar, er mest gefa sig við uppfræðingu
ungmenna, eiga líka það lof skilið fyrír að þeir segja ágætlega til,
og eru þeir sugðir að jafnaði betur að sér, sem hjá þeim nema en
þeir sem útskrifast úr stjórnarskólunum. Af því, er vér höfuiri
hér sagt, má sjá að ennþá eru mörg og stór deiluefni á Frakklandi,
og er hælt við að litið muni batna samkomulag og umburðarlyndi
‘) þetta prédiknbn líka hiuir fyrri stœknstn Jakobinar, og er þaí) knnnngt, ab
af þv( leiddn hinar verstu ofsókuir og morb hinna beztu manna, hœbi þingmann-
anna sjálfra (Qirondista) og annara, þar á meíal lfflát konnnga og drdttniDgar.