Norðlingur - 04.11.1880, Qupperneq 1

VOKBLINGDR
V., 45. -46.
Kemur út 2—3 á múnuði
31 blöð als uin árið.
Akureyri 4. nóvember 1880.
Kostar 3 kr. árg. (erlendis
4 kr.) stök nr. 20 aura.
1880.
Rokkrai* skýrandi og livetjandi
bendiiigar uia áfengi bindindi.
(Pramhald).
6. Yið rétta, gruudaða og ástríðulausa skoðun, ekki
nðeins ofdrykkjunnar, heldur og allrar víndrykkju, hvað
lióíieg sem er, ])á ætti pað af öllum pessum hugleiðingum að
vera ljóst, að ]>að verður að viðhafa öll pau meðul og ráð, er
pjóðfélagið hefh' í valdi sinu til pess að ráða bót á pessu.
Viðurkenning pessa er nú að efiast og kemur fram í hinni
síðari löggjöf ýmsra merkra og mentaðra landa, en pessi
viðurkenning er jafnvel næstum eins gömul og hinir áfengu
drykkir sjálfir. Lýkúrgus skipaði að setja drukkna præla
opinherlega til sýnis til að vekja viðhjóð á ofdrykkju.
Fáum öldum eptir pað, er sagt að Drakó í Apenuborg
haíi lagt dauðahegning við ofdrykkju. Múhameð festi við
trúhrögð pau, er haim var höfundur að, hann gegn nautn
áfengra drykkja. Fyrir rúmum púsund árum voru á dögum
Karls mikla gjörðar ráðstafanir í Frakklandi gegn drykkju-
skap, seinna 'hafa á ýmsum tímum og stöðum verið reynd .
nálega öll meðul, er mönnum hafa getað í liug dottið.
Stundum snerust menn gegn hruggun, sölu og veitingum,
stuudum gegn drykkjuskapnum sjálfum og drykkjumanninum
og ávalt hefir eitthvað gott áunnizt. I Danmörku hefir
mjög lítið verið gjört. Um haun gegn hruggun áfengis er
ekki að tala fyrir oss. Bindindismönnum í Norðurameríku
liefir tekizt nokkuð að koma á algjörðu banni gegn sölunni,
en áfengissala til læknisdóma og íprótta parfa og pvíum-
líks hefir verið háð opinberu eptirliti. ];»ótt leyfður hafi
verið tilbúniugur og pöntun annarstaðar að, hefir petta pó
mikið lamað drykkjuskap, etlt efnahaginn og ininkað afbrot,
svo pað er talinn ljós munurinn í pessu tilliti á peim
rikjuin, par sem pessi lög hafa komizt á, og par sem pau
liaí'a ekki verið. Opt heyra inenn ]>á ósk, að banna að-
flutning liingað til landsins. það meðal virðist að vísu
skörulegt og gjörsamlegt, en pað er pó ófrjálslegt ogvarla
samhoðið frjálsum mönnum, að heimta, að voðinn sé tekinn
alveg frá sér sem óvitum, enda yrði varla hægt, að koma peim
lögum á margra hluta vegna, pótt raunar að pvílík lög
lcæmust á í Maine fyrir nálega 30 árum. En pótt slík lög
kæniust á og gjörðu gagn í bráð meir en margt eða ílest
annað, er reynt væri, yrði petta pó nokkurskonar nauð-
ungarbindindi, en slíkt er ekki augnamiðið. „Yið uppsprettu
skal á stífla, ekki að ósi“. Hver veit nema straumurinn
frá hinum innri uppsprettum safnaðist með auknu afii að
pvílikum stíflugarði. ryddist um fast og bryti hann og yrði
pá, ef til vill, hið síðara pjóðannein verra en hið fyrra,
svo hún mætti iðrast pess sáiiega, að hún gaf ekki prauta-
meðalinu, bezta meðalinu, pjóðráðinu, nógan gaum og
öfiugt fylgi. Reynslan í Norðurameriku sýnir og, hve örð-
ugt er að koma slíkum löguin á, en hitt er hægra að tak-
marka söluna og veitingarnar. Að leggja háan skatt á
hlufcaðeigandi atvinnuvegi er mjög alment, pótt ekki hafi
pað verulega dregið úr víneyðshumi. Að fækka vínveitinga-
stöðum er langt um hetra ráð, jafnvel hanna gestasölu-
mönnum áfengissölu með öllu, sem virðist í sannleika hægt
hér á Islandi, hvað pá snertir, sem eptirleiðis byrja greiða-
sölu eða gestgjafa-atvinnuveginn og virðist mjög hægt að
lirekja móthárumar gegn pessari tillögu. Menn hafatalað
um í pessu efni, að sveitir, sveita- og sýslunefndir mættu
hér ráða lof'um og lögum svipað pví sem er með tjallskila-
lög og fiskiveiðareglur á opnum hátum, — en hví má ekki
skoða petta senr alment pjóðmál með öllu ? pví pað er ekki
sjáanlegt, að hér standi svo sérstaklega á með neina sveit
eða bæ. Breytingin yrði ekki alt í einu, heldur smátt og
smátt, eptír pví sem gestgjafar, seni nú eru, færu frá og
menn mundu pannig smátt og smátt venjast hinu nýrra
og betra. Að banna alla vínsölu á helgum degi ætti að
vera sjálfsagt. I Svípjóð og Norvegi hefir pað komizt á,
að leyfi til veitinga og smá vínsölu o: sölu á minna en 40
pt. í einu, fá félög, er eigi liafa petta fyrir gróðaveg, heldur
hafa einmitt myndast í pví augnamiði, að eyða drykkjuskap.
Félagið horgar hin vanalegu útsvör og heldur mann með
föstum árslaunum til pess að veita slíkum veitingahúsum
fórstöðu. Manninum er sama hvað hann selur og pví ekki
mætara að selja víu en annað og er pví fús til að haga
sér eptir vilja og reglum félagsstjómarinnar, sem getur
fyrirskipað margt til takmörkunar víndrykkju t. d. bannað
að gefa unglingum eða börnum vín, drukknum mönnum,
jafnvel drykkjurútum, pótt ódrukknir væru. Hans hagur
getur sameinast augnamiði félagsins, hann fær laun sín og
búið er. Arðinn fær hvorki hann né félagið, heldur hið
opinbera. fessi tilhögun er kennd við Gautaborg, par sem
petta var fyrst reynt 1865, seinna komst petta á í rneira
en 100 hæjum í Svípjóð og par með í höfuðstaðnum
Stokkhólmi (1877) og í 20 bæjum í Norvegi. J>etta fyrir-
komulag hefir yfir höfuð gjört mikið gagn. J>að hefir og
öðlast vini í öðrum löndum t. d. í Englandi; en
ekkert pvílíkt finst í danskri löggjöf; pó má pess geta, að í
Danmörk er pað bannað að nokkru leyti að selja eða veita
börnum brennivín eða ungum mönnum og drukknum, og í
Frakklandi og Englandi liggur hegning við pessu og hún jafn-
vel mjög pung. Á stöku stöðum, t. d. Prússlandi, er líka
hannað að veita peim mönnum vín, er yfirvöldin hafa nafn-
greint gestasölumönnum sem drykkjurúta; sumstaðar í
Norðurameriku er bannað að veita sinnisveikum mönnum
áfenga drykki og meðal annars peim, er hafa fengið áfeng-
isveiki, deliríum. — Kaupmönnum á Færeyium er hælt
fyrir pað, sem má, að peir hafi lagt niður brennivínssölu-
staði, einnig hætt að selja í búðunum minna í einu en 3
pela. Afieiðingin af hvorutveggju hefir sýnt sig góða. en
pegar nýlega nokkrar ákvarðanir frá Færeyjum voru bornar
undir ríkisdaginn, i pví skyni að draga úr víndrykkju. pá
var pað felt af pjóðpinginu.
Nú liefir verið reynt ýmislegt gegn sjálfum drykkju-
skapnuin (drykkjumanninum) á bæði fyrri og síðari tímum.
1872 og 1873 voru á Englandi og Frakkíandi sampykt lög
að sá sem á opinberri götu eða opinberum stað eða bygg-
ingu sæist drukkinn yrði fyrir sektum, er við ítrekun gæti
stigið til 300 franka og 40 shillings. Á Frakklandi geta menn
misst kosningarrétt fyrir ofdrykkju. Hegning fyrir ofdrykkju
virðist hezt í einu tilliti, pað er til pess, að laga almenn-
iugsálitið, svo mönnum hetur skiljist að ofdrykkja er sví-
virðing, en varla veitir löggjöf, pannig löguð, sanna eða
áreiðanlega lækning sjúkdómsins, en gæti pó verið öðru
betra meðali til styi'ktar. Menn tala um að bæta uppeldi
og mentun í skólum og heimahúsum og láta pessu fylgja
að innræta viðhjóð við ofdrykkju, (hví ekki við allri vín-
drykkju ?). Ekki her að neita pessari hyggju um rétt sinn,
en eitt er meðalið bezt og áreiðanlegast og pað er sjálfsagt
að stofna bindindisféíög hvcrvetna og róa par að öllum