Norðlingur - 12.09.1881, Qupperneq 3

f formálanum í bæklingi „«tn sauöfjárærkt“ eptir
sfra Guömnnd Einarsson óskar höfundurinn þess svo
frjálsmannlega, aö reyudir og greindir bómenn vildu
segja álit sitt í blööunum um ýmsar greinir hans, og
benda á það, sem skoöanir þeirra eru ólíkar þeim, sem í
bæklingnum standa. Af þvf eg óttast að reyndu
og greindu búinennirnir verði of pennalatir til þess aö
sinna þessum skynsamlegu tilmælum, ræðst eg í að rita
þessar línur, einmitt af því eg álít bæklinginn mjög
góöa handbók handa þeim, sem eigi eru æföir fjármenu,
en hafa einlægan vilja á, aö taka sbr fram f sauöfjár-
ræktinni, en hefi sjálfur — og góðir fjármenn, sem eg
hefi átt tal við — frábrugöna skoðun á nokkrum atrið-
um, og þykir sumt eigi nógu skýrt tekiö iram.
í 12. gr. telur höfuudurinn mjög árföandi, aö draga
tvisvar þrisvar ofan úr spenunum á hverri á íyrir burðinn,
einkum fæöi þær vel. fessari reglu vissi eg fylgt hbr
fyrri; en nú í milli 10 og 20 ára hefir á mfnu heimili
og víöar verið forðazt aö taka nokkurn dropa úr ám
fyrr en lambiö væri komiö á spenann, og hefir það gef-
izt vel. Til þessarar reglu leiddust menn af því aö í
gróöurlausum vorurn virtist mjóikin of lbtt til aö hreinsa
lömbin af „bikslíminu“, ef „kvoöan“ og jafnvel öll hrá-
mjólk var mjólkuö frá þeim, svo Iöinbin veiktust af
„mjólkurskitn“ jafnvel stálpuö. Það er Ifka auöskiliö, aö
það er sainkvæmt náttúrulögmálinu, aö lambiö fái það,
sem fyrst kemur í móðurina. En aldrei er of vel
brýnt fyrir mönnum, að láta eigi mjólk standa í ánum
eptir burðinu, einkuin 3 fyrstu sólarhringana. Og sb
góöur gróöur, mjólkin megn og lambiö lasið af brodd-
skitu, getur veriö gott, aö hýsa ána, svo hún sveng-
ist; við það verður mjólkin hollari. Líka getur verið
gott, að binda undir ána stundarkorn. Hinsvegar er
nauðsynlegt, að foröast alt kúld og húsavist, einsog höf.
tekur fram Vorlambadauði er svo leiöur og skaölegur
búhnekkir, að menn ættu að veita því eptirtekt, hvort
hann gæti eigi minkað. 14. gr. byrjar þannig: „Geld-
ing lamba á aö fara fram áðuren þau veröa íeit“; eu
síöar í sömu grein stendur : „yngri lömb en hálfsmánaö-
ar skal ekki gelda“. Þetta getur eigi samrýmzt
þar sem er gott land og feitlagið fð. Eg tneina, að úr
því lambiö er þriggja nátía — sé þaö heilbrygöt —
taki geldingin því minna upp á þaö, sem hún fer fyrr
fram. Sama er að segja um mörkun, sem aldrei ætti aö
íara fram nema f þurru og hlýju veöri. í ll.gr. stend-
ur: „til ánna á annan vetur er venjulegt aö hleypa vika
aeinna en til hinna eldri“. þessa reglu hafa menn fyrir
Hjarta Morðtirálfiiiiuar.
(Þýtt úr dönsku),
Hinir viltu hiröingjar æddu yfir Ungverjaland.
Blóö öldunganna og unglinganna flóði í lækjum, á með-
an konur og börn voru dregin burt til háðungar og
vansæmdar. Vínarborg, aðseturstaöur gleöinnar, bjóst
sorgarbúningi, því1* fyrir utan hliö hennar stóð Tyrkinn,
og þar sein aö hcstur hans heíir stígið fæti sínum, vex
ekki gras framar. Þeir voru búnir að grafa grafir inn-
undir múra keisaraborgarinnar, — fáeina daga ennþá,
þá munu blóðhundar Múhameös yfirvinna borgina. Rík-
ín munu, vegna smásmuglegs stjórnarágreinings, gieyma
hinni sameiginlegu virðingu þeirra. Þau inunu láta hin
herskáu illmenni Austurálfunnar troða hinn eilífa kross
kristninnar undir fótum sðr. Nístandi ofboðshróp óinaöi
frá fólkinu f neyðinni, en enginn gaf sig að þvf. Enda
hinn hermannlegi Louis Quatorze Iagði árar í bát.
Ágæta Póllandi þá brannst þú, hjarta Noröurálf-
unnar. Breiöir straumar af hinu drenglyndasta blóöi
þínu runnu móti hinni ýlfrandi hirðingjaþjóö, svo að
birta hálftunglsins slokknaði að eilííu í hinum dökkrauðu
bárum, og Noröurálfan vaknaöi af hinum viðbjóðslega
drauin, frelsuð og sigrandi, þegar hún fann hiö heita
ibjarta sitt slá.
Ekki einusinni 100 ár liðu, þangaðtil Pólland
löngu yfirgefiö hðr; því þar sem kvíaær eru mjög magr-
ar á haustin, en veturgamlar ær vænar, eru tvævetlur
fult eíns líklegar til aö koma upp fallegu lambi, líka
er miklu betra aö buröurinn standi eigi mjög lengi yfir,
af því löinbin veröa þá svo misjöfn, fðnaöargeymsla er-
viöari o. fl. Mðr finst höfundurinn hefði átt að taka
skýrt fram í 15. grein, að aldrei ætti að sitja fráfærnalömb
lengur en svo, að þau sðu aðcins j a r ml a us, þeg-
ar þau eru rekin til afrðttar. Það sem höfundurinn
segir í 19. gr. um hiröingu á kvífð felli cg mig vel
viö. Þó vil eg bæta því við, að cg meina að mjög
fáir hirði um eða tími að kosta nógu til sumargeymslu
ánna. Það er mjög óhagfræðislegt, að láta börn, sem
lítiö eöa ekkert skyn bera á fðnaðargeymslu, og auk þes*
eru vitinu fjær af leiðindum og ótta, sitja ær eptirlits-
laust, því þar, sem sinn gætir ánna hvert dægrið, má
þrávalt finna mjög mikinn mun á mjólkurvexti og mjólk-
urgæðum, sem einungis sprettur af mismunandi aðferð
við setuna. Hvað mikill skyldi munurinn geta oröið
yfir sumarið á beztu eg verstu aðferð ? Sumum þykir
annars ef til vill svíviröileg smámunasemi eða nýzka að
gefa þessu gaum, einsog flestu, sem að hagfræði lýtur.
Par, sein bezt lag er á sauðfjárræktinni hðr í grend,
er sá maðurinn látinn sitja ærnar, sem bezt er trúandi
til þess, án tillits til dugnaðar við heyskapinn, og þykir
þaö borga sig vel. Hvort einar mjaltir geta átt jafnt
við alt fjárkyn og landslag getur reynslan ein skorið
úr; en án efa iná hætta tvennum mjöltum langt um fyrr
en tíökast. Og meö eigin augum hefi eg sðö þrennar
mjaltir gjöra skaöa. I 17. gr, segir svo: „Það er
hagur að því, en engiun skaði, aö láta vel fóöraða geml-
inga og heilsugóða snöggleggja af um tíina rðtt undir
vorgróöurinn; viö það taka þeir vorbrögguninni fljótar og
sumarbatanum betur“. En þaö er mín meining, að aldrei
þurfi aö óttast fyrir þvf, aö kindin hafi eigi betri lyst
á gróöurinum en heyi, og að hún geti því betur tekið
sumarbatanum, sem hún gengur betur undan vetrinum.
Og að bata útbeitarfð rfett undir gróöurinn hefir reynzt
ágætlega vel. Enda reynist fb aldrei vel til skurðar,
hafi það lagt mjög roikið af að vorinu. (Framh.).
f
Heiiedikt lletúsalemssoii,
fæddur 8. apríl 1874, dáinn 1879.
Þó minnar æfi dimmi dag,
stundi af harmkvælum. Það haföi dropið eitur í hjarta
Norðuráifunnar, en enginn vildi lækna mein þess, eng-
inn hella víni og olíu í liiö etandi sár. Þá koinu þrír
víöfrægir þjóöamorðingjar sðr sainan uin, að afmá fóst-
urjörð Sobieskys úr tölu ríkjanna — svo að eitrið ekki
skyldi dreiíast út I Þetta svíviröilega verk var fratnkvæmt,
að ásjáandi hinum frainkvæmdarlausu konungura ogþjóðum.
Hjartablóðið dreifðist einsog agnir fyrir vindi út uin alla
jörðina, og hrópar þaðan á hefnd til hins eilífa dómara.
Nú ráfa beztu synir Póllands útlægir, líkir þögulum svip-
um, eða skrínlagðri þjóö frá horfmni tíð. En hinn góði
andi mannkynsins grætur í hvert sinn, sem hann lítur
þessa, er ekkert heimkynni eiga. Með drengilegum
trega þrýstir verndarengilí sögunnar saman vörum sín-
um, og bendir þegjandi á nöfn Sobiesky og Kahlenbergs.
En hegningin fylgdi á eptir glæpnum. Lífið hlaut
að víkja fyrir dauöanum, og Phönix andans sveiinaði
ekki lengur yfir hinum stirnuöu löndum. Pessvegna var
ekki grátið við gröf Póilands, jafnvel ekki neinn blóm-
hringur lagður á hinn blóöstokkna grasveg þess. Pess-
vegna seðja hinir gráöugu gammar sig, þessvegna veíur
plöntudýrið óhegnt gripöngum sfnum utan um hána ó-
gælusömu fórn. Þessvegna tekur Barrabas arf eptir
I hetjur horfinna alda, á meðan að sigurlofkvæðið verður
að djöfullegu eyindarópi „vei hínum sigruðu“ (væ vietis),
i — því hjarfa Norðurálfunnar er hætt að slá.
I H. B.