Útsynningur - 19.10.1876, Blaðsíða 2

—ÚTSYNNINGUB.—
hún bráðum mun finna, ab [lað sem liún gjðrir í pcssu
efni, verður lienni annaðlivort tilgóðs eður ills, eptir pví
sem liún kann með að fara. [>að er engan veginn
meining vor með þessu að æsa pjóðina til neins ófrið-
ar, enda vonum vðr, að enginn geti skilið pað pannig.
Ycr verðum að vera fullkomlega samdóma hinni vel
sömdu grein í Norðiingi nr. 4, p. ár, að politiskur frið-
ur cr alveg pýðingarlaus friður, nema ef menn gætu
liugsað sér að allt væri komið á ]mð stig, að cinskis
væri ábótavant, og menn pyrftu ekki neinu í lag að
kippa, enda sýnir reynslan í hverju landi, að par sem
ping og stjórn á saman ab sælda, á slíkur friður hvergi
sér stað, par sem menn vilja leita sér framfara, og
petta verðum vorað kalla framfaraumleitun pjóðanna. pað
hefir allt of lítið verið minnst á aðgjörðir og störf þings-
ins, alpýðu hefir ekki verið kunnugt hvað fram hefir
farið, nema ]>eim sem liafa lesið pingtlðindin, en vel
að merkja, pau eru ekki komin alveg út fyr en heilu
ári á eptir, og eru þá pingræðurnar jafnvel búnar að
missa sitt interesse fyrir alpýðu. p>að væri einkar nauð-
synlegt að alpýða fengi nú duglegt blað, er tæki málin
fyrir í blaðinu og fletti peim í sundur, svo menn vissu
glöggvar hvað gjöra ætti, einnig líka að málunum væri
haldið vakandi og lifandi fyrir pjóðinni, petta er hvergi
betur gjört en í Ameríku og Englandi. Yér viljum
taka til dæmis, að á voru fyrsta löggjafarpingi voru
valdar nefndir til pess að rannsaka og gjöra breyting-
ar í skattamálinu og skólamálinu; pað hefir verið skor-
að á pessar nefndir að tilkynna í blöðunum aðgjörð-
irnar í pessum málum, cn prátt fyrir pað liafa pær alls
ekki látið til sín heyra — pað er eins og pær ímyndi
sér, að pað varði ekki alpýðu neitt um fyr en frum-
vörp peirra verði lögð fyrir pingið, en vér verðum að
segja peim hreint og beint, að pær eru skildugar til,
eða peir sem hafa tilnefnt pær, að gefa pjóðinni færi
á, að kynna sér breytingar peirra áður en pær koma
fyrir pingið. Oss liggur pað engan veginn í léttu rúmi,
að vita t. d. alls ekki hvernig skólanefndin ætlar að
breyta kennslunni í latínuskólanum. pjóðin hefir fulla
heimtingu á að vita allar aðgjörðir nefndarinnar, undir
eins og hún liefir lokið starfa sínum, hvað svo sem hún
pá vill gjöra, hvert heldur hún vill láta nota nokkuð
af nefndarálitinu eður ekkert — pannig að menn geti
verið búnir að koma sér saman til næsta pings, hvað
menn pættist vera færir um eÖa skyldir að gjöra í
pessu efni.
Á Englandi eður Ameríku pyrði engin nefnd að
bjóða slíkt gagnvart pjóðinni, ella myndu pær fljótt
baka sér mistraust pjóðarinuar sem eðlilegt er. Yér
eigum langt í land enn pá, pangað til allt pess konar
pukur er horfið, sem einungis gjörir allt samband á
millum pjóðar og pings ófrjálslegt og stirt.
(Eramhaldið síðar).
Fáein orð um verzlun.
(Aðsent). pegar vér förum að yfirvega hvernig verzlun
vor er og hefir verið nú um langan aldur, bregður því fljótt
fyrir, að framför hennar og hið vakandi fjör hefir ekki að
jöfnu hlutfalli náð þeim þroska eins og í löndum þeim, hvar
viðskipti vor að mestu hafa verið, og hefðum vér þó átt að
19
geta lært eitthvað af framförum þeirra tii eflíngar verzlun
vorri, en því miður hefir þessu verið ofiítill gaumur gefinn;
að sðnnu er staða vor nokkuð örðug, en þó enganveginn eins
óAðráðanleg eins og aðgjörðir vorar virðast að hafa gjört
hana. A seinni árum hafa myndast nokkur verzlunarfjelög,
og má kalla það framfarastig, jafnvel þó siun af slíkum fé-
kigum liaíi ekki alið sem þrautbeztan aldur, enda höfurn vér
í þá átt lítið getað niunið af verzlunarframförum annara landa.
Til þess að koma eölilegu lífi og fjöri í verzlun hvers lands
útheimtast peningar. peir vekja lifandi áliuga hjá mönnum,
að gjöra þá sem mest arðberandi. peir gefa afi til að nota
allt það, sem náttúra hvers lands hefir til að bera. peir
geta gefið sérhverjum frjáfeari og verklegri hugsanir ef rétti-
lega er með farið, og það eru einmitt þeir, sem oss vantar
til þess, að nokkur veruleg framför geti orðið hjá oss, og það
er verzlunin sem fyrst og fremst ætti að geta innfært hína
eiginlegu peninga Circulation í landið, en til þess útheimtist
að verzlun vor byrji á nýrri endurbót (Reform), því eins
og fyiirkomulag hennar er nú, verður enguverulegu til
leiðar komið, með því hún í sjálfu sér er mjög óeðli
leg og jafnvel þvinguð bæði fyrir kaupmenn og kaup-
enda í heild sinni; aðalorsöldn eru lánin. Legðust nú allir
á eitt bæði kaupmenn og bændur með smátt og smátt að
afnema lánin, mundi verzlun vor bráðum sj'na sig á frjálsara
og verklegra stigi en nú gjörist. Einhverjum lesenda getur
nú dottið í hug þessi afsökun, að ómögulegt sé að koma
þessari endurbót á fót, því til þess flyfcji kaupmenn sjálfir
allt of litla peninga inn í landið, og skulum vér vera þeim
samdóma í því, en liver er orsökin, það eru beinlínis lánin,
því þegar kaupmenn eru búnir að lána því nær allt árið um
kring stór fé til landsmanna, og þegar horgunartíminn
nálgast, pressa bændur, (sem í rauninni er ekki óeðlilegt) á
alla bóga verðið á íslenzku vöruuni, og það svo að kaupmenn
opt og einatt neyðast til að taka hana sér til skaða, og verður
þannig hið fyrirsjáanlega tap á íslenzku vörunni, sem og
allur annar verzlunarkostnaður að leggjast á hina innfluttu
vöru, svo verzlanirnar geti staðist. pað er einmitt liið vana-
lega ofháa verð á íslenzku vörunni, sem beinlínis hindrar pen-
ingainnflutninginn, og útlánin sem koma íslenzku vörunni í
ofhátt verð, í það minnsta til þess að hún verði keypt fyrir
peninga. Væru bændur og kaupmenn þar á móti óháðir hver
öðrum, þannig að skuldir væru engar, mundu nógir peningar
flytjast inn í landið, og íslenzka varan yrði viðstöðulaust keypt
fyrir peninga með hæfilegu verði, og á hinn bóginn mundi öll
innflutt vara seld með talsvert vægara verði fyrir peningana
aptur. Yerzlunarkeppnin mundi aukast, verða frjálsari og
eðhlegri fyrir báða parta; eða erþað ekki sjálfu sér öldungis
ósamkvæmt, að innflutta varan skuli bera allt, þetta rýrir pen-
ingana svo mildð, að enginn sér sinn hag í því að flytja þá
inn í landið til að kaupa fyrir innlendar vörur til útflutnings,
sökum þess að lánin og hin þar af leiðandi þvingaða verzlun
kemur henni í ofhátt verð. Væri ekki þessu svona varið, hvað
skyldi þá vera því til fyrirstöðu að fiskur, ufl, lýsi, dún, m. m,
seldist fyrir peninga eins vel og hestar og fé til Englendinga,
því þar höfum vér sýnishorn af hinni frjálsu og óháðu verzl-
un. Mundi það ekki vera þægilegra og frjálslegra fyrir stöðu
bóndans, þegar hann fyrir peningana er hann fengi fyrir sína
vöru, gœti keypt nauðsynjar sínar hvar sem bezt gengi, og
kaupmaðurinn á hinn bóginn betur settur, að selja fyrir borg-
un út í hond vöru sína, og fyrir þá peninga aptur að kaupa
íslenzku vöruna eptir frjálsu og óháðu samkomulagi, og
yrðu peningarnir þannig ávallt manna á meðal í landinu.
Aðal skilyrðið fyrir því, að nægir peningar flytjist inn í land-
ið, er, að lánin afnemist og að íslenzka varan haldist í senni-
legu verði. pessu ættum vér samhuga, áð gefa sem mestan
og beztan gaum. Gæti veazlun vor og peninga Circulation
í landinu uppá þennan hátt náð verulegum framförum mund-
um vér skjótt finna nauðsyn á banka, og allir verða að játa,
að jafnframt því, sem bankarnir ljetta öll peninga-
20