Fréttablaðið - 04.03.2002, Side 14

i4________________Heimilisblaðið_ ____4. til 10. mars 2002
Breytingar á heimilislífi
kalla á öðruvísi húsagerð
HÁVALLAGATA AÐLÖGUÐ AÐ BREYTTUM TÍMA
Það einkennir oft góð hús að þau hafa hæfileika til þess að mæta þörfum líðandi stundar. Hér hafa verið gerðar
ráðstafanir til þess að tæplega 70 ára gamalt húsið geti mætt þeim kröfum sem gerðar eru á okkar dögum. Litla
eldhúsið er opnað inn I borðstofuna og hún tengd garðinum um laufskála. Stigahúsið og skálinn ásamt eldhúsi,
borðstofu eru eitt rými. Hjarta fjölskyldulífsins á nútima heimili. Hér á þessum stað á fjölskyldan sínar gæða-
stundir á matmálstímum. Breytingarnar eru teiknaðar á Arkitektastofu Finns og Hilmars um 1985.
Gæðastundir fjölskyldunnar eru öðruvísi en áður. Nú eru athafnir sem tengjast eldamennsku og matmálstímum helstu stundirnar sem
fjölskyldan á samskipti sín á milli. Eldhúsið er orðið miðpunktur ibúðarinnar og aðalrýmið. Eldhúsið er opið og í tengslum við garðinn og
aðrar vistan/erur hússins. Ný tæki eru komin inn í eldhúsið, svo sem sími, sjónvarp og tölva. Hér eru sýndar grunnmyndir af nýlegu húsi í
Grafarvogi þar sem tekið er mið af þessum breyttu aðstæðum. Hér er fjölskylduherbergi með snyrtingu og sérútgangi á neðri hæð. Þar
geta börn og unglingar athafnað sig án þess að raska lífi fólks annarsstaðar í húsinu. Barnaherbergi eru rúmgóð, nokkurs konar sérbýli
þar sem er rými fyrir sjónvarp, tölvu og síma. Stofan víkur fyrir eldhúsinu, en er í góðum tengslum við alla aðra hluta hússins. Húsið er
teiknað á Arkitektastofu Finns og Hilmars um 1985.
það er afar þægilegt fyrir eina manneskju að athafna sig við mat-
seld. Eldamennska og húsverk eru á einni hendi, húsmóðurinnar.
Þetta hús er hannað umhverfis fjölskyldu þar sem eiginmaðurinn
vinnur utan heimilis. Húsmóðirin vinnur heima að mjög fjölþættu
starfi, allt frá ýmiskonar heimilisiðnaði, barnauppeldi, fræðslu og
auðvitað því sem var kallað hússtjórn. Fjölskyldan átti gæðastundir
við útvarpstækið, spil og upplestur. Barnaherbergin voru stór og
gjarnan fleiri en eitt barn í hverju. Húsið er teiknað af Gunnlaugi
Halldórssyni arkitekt um 1935)
Hús eru börn síns tíma og húsa-
gerð miðast við það samfélag
sem hún er sprottin úr. Fyrir tíma
rafmagns og hitaveitu voru hús á
íslandi byggð þannig að nýta mætti
hita af skepnum og eftir að sjón-
varpið varð verulegur þáttur í dag-
legu lífi var farið að gera ráð fyrir
sérstökum sjónvarpsherbergjum í
híbýlum. Samfélagið mótar þannig
húsagerðina og skoða má hvernig
þeir sem teikna húsin, arkitektarn-
ir, bregðast við breyttu samfélagi.
„Fjölskyldumynstrið hefur ger-
breyst á síðastliðnum 20 árum,“
segir Hilmar Þór Björnsson arki-
tekt. Breytingarnar felast að mati
hans einkum í því að konur eru
orðnar fyrirvinnur heimilanna á
móti körlunum og þar
af leiðandi lítur heim- |
iliö öðruvísi út en I
áður. „Börnin eru á H
stofnunum á daginn B
og þegar heirn er I
komiö skipta foreldr- I
arnir með sér verk- B
um.“ Börn og ungling- i
ar eru nú í vaxandi B
mæli með sjónvarp, Mf||
síma og tölvur inni í I
sínu herbergi. Fjöl-
skyldan situr ekki I----------
lengur saman við útvarpstækið eða
fyrir framan sjónvarpið. „Þetta
gamla baðstofulíf er liðið undir lok
og gæðastundirnar á heimilinu eru
öðruvísi en áður.“ Nú fara börnin
einnig mun seinna að heiman en
áður tíðkaðist. Þessar breytingar
kalla á breytingar á húsaskipan
sem að mati Hilmars Þórs hafa lát-
ið á sér standa. „Menn eru enn að
búa til stássstofu, lítil barnaher-
bergi og svo framvegis."
Mörg verk sem stunduð voru á
heimilum eru nú unnin annars stað-
ar. Aðrir þættirn en ekki eins mar-
gir, eru komnir inn á heimilin í stað-
inn. Á meðfylgjandi listum má sjá
ýmsa þætti sem ýmist eru horfnir
úr heimilislífi eða hafa bæst við
það. Báða listana mætti sjálfsagt
lengja talsvert.
Ef teikningar af húsum frá síð-
ustu áratugum eru skoðaðar og
bornar saman má sjá að á 60 ára
gamalli teikningu er lítið og lokað
eldhús. Gert var ráð fyrir að konan
væri ein í eldhúsinu og það sem
fram fór þar var ekki til sýnis. Al-
gengt var að stofum væri skipt og
herbergi eru oft af ágætri stærð
enda var á þeim tíma algengara að
systkini væru saman í herbergjum.
Á sjöunda áratugnum fóru stof-
ur að stækka því gert var ráð fyrir
að fjölskylda og frændgarður gæti
safnast þar saman. Þá var komin
upp krafan um sérherbergi barna
og því var mætt með litlum her-
bergjum þar sem rétt var hægt að
koma fyrir rúmi og skrifborði. Á
Húsaskipan heldur
líklega ekki alveg í
við þróun í heimilis-
lífi fólks en fylgir
henni þó fast á eftir.
þessum tíma urðu borðkrókar í eld-
húsi einnig vinsælir.
Á næsta skeiði komu inn sjón-
varpsherbergi, yfirleitt á kostnað
stofu sem minnkaði. Annað breytt-
ist tiltölulega lítið. Áfram voru
borðkrókar í eldhúsi og barnaher-
bergi fremur lítil. Enn er mikið
byggt eftir þessari hugmynd þótt
DÆMI UM ÞÆTTI
SEM ERU KOMNIR
INN Á HEIMILI
BÍÓ
Fólk leigir sér myndir og horfir á
þær á stórum skjá með miklum
hljómgæðum 1 heimabíóum.
VEITINGASTAÐIR
Hægt er að sækja eða fá sendan
heim til sín margs konar mat þan-
nig að nú er hægt að fara „út að
borða" heima hjá sér.
SAMSKIPTI
Ekki þarf að hitta fólk sem maður
þarf að hafa samskipti við heldur er
hægt að nota bæði sima og tölvu.
VINNA
Tölvutengingar gera að verkum að
hægt er að stunda talsverða launa-
vinnu inni á heimilum þannig að
um leið og ýmislegt handverk hverf-
ur út af heimilinu kemur inn annars
konar vinna, svo sem hugbúnaðar-
vinna og önnur tölvuvinnsla.
DÆMI UM ÞÆTTI
SEM ERU FARNIR
ÚT AF HEIMILUM
HANDVERK
Hér undir flokkast til dæmis bæði
smlðar og saumar. Einnig mætti
nefna viðgerðir á öllu milli himins
og jarðar, allt frá fatnaði til tækja-
búnaðar.
VINNSLA MATVÆLA
Nánast öll grunnvinnsla matvæla er
farin af heimilum þótt enn taki all-
margir slátur.
UMÖNNUN
Hér er átt við umönnun barna sem
oft fer að stórum hluta út af heimil-
inu þegar barn er á fyrsta ári. Til
viðbótar má nefna umönnun aldr-
aðra og sjúkra sem áður fór að stór-
um hluta fram inni á heimilum.
KENNSLA
Börnum var að mestu kennt heima
fram á siðustu öld. Nú læra þau
minna og minna heima hjá sér,
meira að segja svokallaður heima-
lærdómur fer I mörgum tilvikum
fram I skólanum.
heimilislíf hafi þróast. Sjónvarps-
herbergi hljóta að hverfa að mati
Hilmars þar sem, með auknu fram-
boði sjónvarpsrása, hefur aukist að
fólk hafi mörg sjónvörp, til dæmis
börn hvert í sínu herbergi.
Það er ljóst að húsaskipan getur
aldrei fylgt alveg eftir þróun í fjöl-
skyldulífi þótt arkitektar vinni
vissulega út frá því samfélagi sem
þeir hrærast í. Húsum er auk þess
ætlað að standa margar kynslóðir
þannig að stór hluti fólk mun alltaf
eiga heima í íbúðum sem teiknaðar
eru miðað við eldra samfélag. ■
21»
Verð 29.900, -stgr.:
Komdu, sjáöu
ogsigraðu!
SJÓNVÖRP
Lágmúla 8 • Sími 530 2800