Skuld - 01.12.1877, Blaðsíða 1

Nr. 16.
S k u I d.
I. ár.
Laugartlag, 1. Desember 1877.
Fjárkláðinn sunnlenzki og verðirnir gegn
honum.
Eftir fjögra úra stríð eru Sunnlendingar nú aftr komn-
ir eins langt, og peir roru fyrir 4 árum síðan eða liaustið
1873. pegar talið var kláðalaust alstaðar. Sumir vilja
cf til vill segja að nú sé lcomið peim mun lengra, sem
cftirlitið nú sé sterkara og minni líkur séu nú en ftá til
að einliver ldáðavottr hafi komizt undan skoðunum í rétt-
um. En vér getum enganveginn fallizt á pað. Eins vist
og pað er, að miklar líkur eru til, að kláði hafi vetrinn
1873—74 dulizt viðar enn í Grindavík og Selvogi, par sem
menn pá helzt vissu af honum — eins víst og pað er,
að upptökin á inu skæða faraldri, som gjörði vart við sig
vetrinn par á eftir (1874—75) í Borgarfjarðarsýslu, verði
ekki rekin til Grindavíkr-kláðans, eins víst er pað, að kláð-
inn nú geti dulizt einhverstaðar, einkum í sveitum peim,
sem oftar en einu sinni hafa prjózkazt við að framkvæma
in fyrirslcipuðu höð undir opinberu eftirliti, en í stað pess
hafa í laumi kákað við íburð.
Vér erum helzt á pví, að nauðsynlegt sé að lialda
búendunum á kláðasvæðinu til, að minsta kosti 2 vetr í
röð (og við erum jafnvel í vafa um, hvort reyrislutíminn
ætti ekki að vera lengri, t. a. m. 5 ár), að baða fé sitt,
svo að engin tortryggileg óprif verði í pví, og að skoða
pað tvisvar eða oftar með 1—2 mánaða millibili, eí'tir að
pað er komið í hús. J>að er sjálfsagt mögulegt að láta
í vetr menn úr heilbrygðum sveitum skoða alt féð á kláða-
svæðinu; en pó peir fyndu engan kláða, er ekki víst, að
hann leynist ekki, pví bæði er bœndum peim, sem vilja
leyna kláðanum, liægt að komá einstökum kindum undan
slíkrí skoðun, og pá er kláðinn fyrir löngu búinn að sýna,
að hann er „falinn eldr,“sem um langan tíma getr legið
niðri, pangað til hann alt í einu gýs upp par ■ og pá, er
menn eiga sízt von á honum.. Kláðinn hefir æ'vinnlega
verið skæðastr á útmánuðum, pegar flestír bændr eru við
sjó, ærnar lambfullar og alt fé horað.
Yerði reynslutíminn látinn vera 2 vetr, gæti alpingi
1879 gert út um pað, livort telja megi kláðann upprætt-
ann; en nú er spurning: hverjar varnir séu nauðsynlegar
fyrir lieilbrygðu svcitirnar, meðan á pessum reynslutíma
stendr. Oss virðist, að bannið gegn lífsrekstrum ætti að
standa allan penna tíma út. Borglirðingum vorðr aldroi
fullpakkað fvrir drenglyndi pað, er peir sýndu með pví að
skera alla sauði sína vorið 1876. Með pví eyddu peir
helzta strokfénu, sem liætt var við að færði kláðann út
yfir takmörk kláðasvæðisins; en nú er nauðsynlegt að sjá
um, að annað strokfé komi ekki í stað pessa fjár, ogpað
verðr hægast gjört með pví, að halda uppi rekstrarbann-
inu. l>á verðr spurning um verði með takmörkum kláða-
svæðisins Hvað endatakmörkin snertir, eru Arnesingar
og Rangvellingar búnir að afráða, að hafa engan vörð.
Hann var eklci í sumar og oss heiir verið sagt, að hefði
eklti Botnsvogavörðrinn rekið fleiri hundruð fjár austryfir
Brúará af Grímsnesinga-afrétt, myndi samgöngurnar hafa
orðið mjög litlar á pessum takmörkum. Hvað norðr-tak-
mörlcin snertir, mun reynsla ver*r komin fyrirpví, að ekki
purfi varðar í Kaldadal og með Hvítá, en í pann litla
kostnað, sem leiddi af pví að hafa 2 sumur svo sem 3—4
menn með Deildargili, ættu Vestfirðingar og Norðlending-
ar ekki að horfa, meðan á reynslutímanum stæði og pangað
— 156 —
til full reynsla væri fengin fyrir útrýmingu ins sunnlenzka
fjárkláða.
J. J. s.
Frá útlöndum
I.
[Fregnbréf til „Skuldar11 frá Skotlandi.]
25. September 1877.
Stríðift. Eg gat pess í bréfi mínu siðast (sjá „Skuld“
nr. 14.) að Rússar sæti um Plevna og að bardagi hefði liafizt
par 8. p. m. — f>ann 11. fréttist að Plevna væri tekin,
en pað reyndist rússnesk haugalýgi og Plevna var enn
ekki fallin í gær. —
Bússar hafa setið um borgina síðan pann 7. septbr.
og bardagarnir milli Osmans paslia, sem stýrir varnarliði
Tyrkja að Plevna, Carls frá Búmeníu, sem er fyrir um-
sátrsliði Bússa og Rúmena, hafa verið ið merkasta scm
við lieíir borið síðan ég skrifaði. Bússar og Rúmenar
hafa tekið eitt af útvirkjum Plevnu sem heitir Grivitza,
og stundum liafa peir náð ýmsum öðrum af útvirkjum Tyrka,
en Tyrkir hafa tekið pau aftr jafnóðum. General Skobe-
leff með Bússum hefir einkum orðið frægr fyrir hreysti
meðan á umsátinni liefir staðið. Osman pasha kvað pó
eftir sögn vanta meira púðr og kúlur. J>að liefir lengi
verið álitið svo að Osman pasha gæti ekki haldið Plevna
í sinum höndum, nema ef honum kæmi hjálp. Hann hefir
pó gjört pað hjálparlaust nú í 17 daga. Fyrstu 5 dagana
er sagt að Bússar liafi mist par 1500 manna bæði dauða
og óvíga, og liefir pað víst ekki mínkað síðan. Chefket
pasha var sendr Osman pasha til hjálpar, og var hann
kominn langt á leið, og í dag segja fregnir Tyrkja að
mikil sveit af liði Chefkets sé nú í Plevna. Bússneskar
fréttir í dag geta pess ekki, enda má vel vera, að peir
viti pað ekki, og aptr á hinn bóginn getr vel verið að
Tyrkir beri sjálfum sér of vel söguna. Tyrkir hafa allan
pann tíma síðan ég skrifaði, setið um Schipka-skarðið. og
liafa par orðið bardagar, en engir miklir. Mehemet Ali
jjasha réðst á her keisara-sonarins og varð frá að liverfa.
— J>etta er í stuttu máli alt, sem sagt verðr um stríðið
síðan ég skrifaði síðast, og mér er óhætt að segja, að
hvorugr hefir enn áunnið neitt, og að alt stendr enn sem
pá var. í Asíu er alt við sama.
í dag er sagt að Bússar hafi mist fyrir utan Plevna
25,000 manns (vel priðjnng af allri fólkstölu íslands), —
Indlaud. Kú er par hallæri mikið, og var pað talið svo
fyrir nokkru, að par dæju margar púsundir úr hungri á
dag. — Nú er verið að skjóta saman uni alt England og
Skotland fé til að létta neyðinni, og gengr pað allvel, en
pó kemr hjálpin samt alt of seint, enda er við pvi að
búast, par sem önnur eins fjarlægð er á milli.
Frakkland. þar er helzt að geta um, að Mac Mahon
forseti ritaði bréf, er birt var fyrir kjósendum öllum í
landinu, og skyldi pað miða til að draga að stjórnarflokk
atkvæði við kosningarnar. Hann gjörir par grein fyrir
stjórnarstefnu sinni (pólitík) og segirkjósendunumtil pess,
að áðr við kosningarnar hefðu margir vanbrúkað nafn sitt
og pótzt vera lians menn, sem voru pað pó ekki. Segir
liann pví, að nú muni hann benda kjósendum á pað við
pessar kosningar, livort sá. er kosningar æskir í haus
— 157 —