Skuld - 01.04.1878, Side 3

II. ár, nr. 8.]
S K U L D.
['L 1878.
_____________ 91______________________
„upp aftr.“ "þannig ritaði einn merkr
alpingismaðr fyrir norðan mér um dag-
inn, og er ég lionum fyllilega sam-
dóma. Mér yirðist margra ára reynsla
. fengin fyrir pví, að lítið sé að marka,
pótt Haldór Friðriksson og sumir al-
pingismenn aðrir á kláðasvæðinu telji
kláðalaust. Kláðinn fer ekki fyrir
orðunum tómum, og peir menn, sem
nú berja pað blákalt fram, að kláðinn
sé upprættr, og að kláðabræðslan sé
tómr hugarburðr Jóns ritara, myndi
hvorki vera færir um né fúsir á að
taka af honum ábyrgðina, ef kláðinn
skyldi vegna eftirgangsleysis lians fá
að breiðast út til heilbrigðu sveitanna.
J>að er satt, að kláði hefir hvergi ver-
ið sannaðr síðustu 3 missiri, eða síðan
Borgíirðingar skáru féð útsteypt á
porranum 1875, og að líkindi eru til,
að pað hafi ekki verið nema óprif,
sem fundust á bæjum peim, par sem
sagðr var kláði í fyrra vetr (18 bæj-
um i Borgarfjarðarsýslu, 1 bæ íKjós-
inni, 1 í þingvallasveit, 1 í Mosfels-
sveit, 5 í Ölvesinu, 2 í Seltjarnarnes-
hreppi og 2 í Alftaneshreppi); en
enginn getr ábyrgzt petta, og stefna
sú, sem bændr nú virðast hafa tekið
alstaðar á kláðasvæðinu, að kenna
færilús og fellilús um öll óprif, virðisí
mér langtum ískyggilegri, pegar litið
er til heilbrigðu sveitanna, en hin stefn-
an, sem áðr var algeng hér á kláða-
. s.væðinu, pegar við lá, að sagðr væri
maurakláði alstaðar, par sem flasa
eða væra fanst í klofinu á kind.
Heilbrigðu sveitirnar ættu pví
ekki að vera of fljótar til að treysta
sögu kláðasveitanna um heilbrigði
fjárins par, enda er pað ekki í fyrsta
sinni að alt liefir verið talið kláða-
laust á Suðrlandi. Ið sama átti sér
stað 1861 og 1874. Andvaraleysi
bænda í heilbrigðu sveitunum síðar-
nefnda sumarið gerði pað að verkum,
að kláðasvæðið stækkaði upp að Hvítá
og Deildargili, on hver gæti ábyrgzt,
að takmörkin færist ekki út að sumri,
ef pá verðr hætt við Deildargils-vörð?
Rn komi kláðinn fyrst yfir Hvítá, pá
er hann óðar kominn í Húnavatns-
sýslu, of til vill fyrr en hann geri vart
við sig í Mýrasýslu, og parf maðr
ekki að vera mjög kunnugr heiðunum
milli suðrlands og norðrlands vestan-
til, til pess að sjá, að undireins og
fé Borgfirðinga er hleyjit upp fyrir
Deildargil, er fé Húnvetninga fult eins
hætt og fé Mýramanna við að fá kláða
pann, er kynni að leynast í Borgar-
' fjarðarsýslu, og held ég að reynslan
.pumarið 1857 og vetrinn par eftir haíi
sannað petta álit mitt.
|>að eru prír fjallvegir, sem kláð-
ifln getr komizt norðr um, og eru pað
ítprengisandr, Kjalvegr og Kaldidalr.
\ engum pessara fjalla parf varða
við, til að varna fjársamgöngum, svo
92
lengi sem banninu gegn fjárrekstrum
til lífs er lialdið uppi og pví ekki
parf að óttast strokkindr. J>á er
Hvítá og Deildargil. Yfir Hvítá fyrir
neðan Deildargil for engin kind, sem
ekki er strok í, enda er bygð beggja
megin við ána og smalað dags dag-
lega, svo að hver kind, sem yfir ána
færi, myndi finnast fljótt; enda voru,
áðr en Borgfirðingar skáru sauði sína
og dilka, strokkindr teknar í Hvítár-
síðunni og Stafholtstungunum um há-
sláttinn. Ef enginn vörðr er við Botns-
voga, pá er ekki eftir nema Deildar-
gil, er prír menn eiga hægt með að
verja.
Hvað sem bændrnir fyrir sunnan
Hvítá og Deildargil kynni að segja í
vetr um heilbrigðisástand fjár síns,
vil ég fastlega mæla fram með pví,
að Norðlendingar og Yestfirðingar horfi
ekki í pann kostnað, sem leiðir af
Deildargilsverði næstu 2 sumur, 1878
og 1879. Látum pá alpingi 1879
leggja dóm á aðgjörðir valdstjórnar-
innar og bænda til útrýmingar einni
inni verstu landplágu, sem komið liefir
yfir petta land, en látum ekki einstaka
Borgfirðinga, hve merkir sem peir
kynnu að vera, og vini peirra og
frændr í Mýra- og Iiúnavatnssýslum
grípa fram fyrir hendrnar á fulltrúum
pjóðarinnar.
Logregluetjóriun í fjárkláðamálinu:
Kevkjavik, 24. nóvbr. 1877.
JÓll JÓllSSOll.
Svai1 til Arnf. Jónssonar.
„pað er maður, ]>ó liann láti minna!“
í 15. nr. I. árg. „Skuldar“ (149.
dálki) er grein frá Arnfinni hreppstj.
Jónssyni á Arnhólsstöðum, hvar í höf.
beinist að mér fyrir pað, að ég vildi
eigi taka Sigríði gömlu á Svínaskála
í fylgd mína ofan J>órdalsheiði 30. okt.
í haust. Frágangr greinarinnar sýnir,
að hún sé í ílýti samin, enda hefir höf.
gleymt að nafngreina pá 3 menn, er
auk mín fóru ofa.n yfir heiðina sama
dag, par á meðal samferðamann minn
Tómas Jónsson vinnumann á Karl-
skála, sem pó, eins og ég, taldist und-
an að taka kerlinguna í fylgd okkar,
að pví leyti sem hann sagði, að á
sinn prótt væri ekki að reiða sig. —
En Arníinnr beinist að mér einum,
og verð ég pví að svara.
Arnf. segist hafa látið „árétta“
okkr dálítið, svo við yrðum betri við
kerlinguna. Eg hefði nú eklci skilið
petta orð, ef pað hefði eigi verið lagt
út neðanmáls; pví ég hefi annars heyrt
veiting matar og drykkjar kallað blátt
áfram „góðgjörðir,“ og jafnvel afpeim,
sem eigi munu síðr að sér i íslenzku
en Arnfmnr. J>á held ég hann hafi
nokkrum sinnum „áréttað“ kerlingu,
meðan húu var hjá honum! — Jæja,
satt var nú pað, að hann bauð okkr
93
morgunverð með boðsgestum sínum;
en ekki vissi ég pað, að hann hefði
gjört pað í eigingjörnum tilgangi, fyrr
en ég sá grein hans. — J>á segir hann,
að kerling hafi „grátbeðið okkr, að
lofa sér að verða okkr samferða, og
hjálpa sér.“ Sannleikrinn er, að gamla
Sigríðr spurði okkr að vísu, eftir að
Arnfinnr hafði heðið okkr að taka hana
með, hvort hún mætti pá verða okkr
samferða; pað var pað mesta, sem hún
talaði; en Arnf. sjálfr talaði mest um
samferðina, og honum gaf ég and-
svör mín. — Loks kvaðst Arnf. verða
að fá vegabréf frá sýslum. o. s. frv.
og segir, að við höfum „orðið glaðir
við;“ pó segir hann petta hafi verið
„auðsjáanlega búið í pann búning, að
við segðum sjálfir frá oss til skamm-
ar.“ Kunnugir lesendr mega sjálfir
um dæma, livort Arnf., sem vissi að
kerling var niðrsetu-ómagi hjá Jónasi
bónda á Svínaskála, er hafði lofað
henni í kynnisferð til dætra sinna, liafi
með pessu bakað sér minni skömm,
en við með pvi, að teljast undan að
taka kerlinguna í fylgd okkar í pví
leiði, sem pá var.
Svo segir nú Arnf. að við höfum
farið á stað með bænir lcerlingar og
grát, sem ekki linti fyrrenn hrepp-
stjórinn „áréttaði“ hana á ný með pví
að gefa henni „talsvert af hjartastyrkj-
andi.“ — Margt kann nú að vera
mannlegu hjarta til styrkingar, en af
efni greinarinnar má ráða, að höf.
hafi veitt gömlu Sigr. mat og drykk
að meðtöldu dálitlu af dönsku víni.
— Kú jæja, petta hefir inargr veitt
vegfaranda og ekki gjört pað að blaða-
máli. En sjáll’sagt hefir nautn kerl-
ingar vakið eftirtekt Arnf., og pví við-
hefir liann orðatiltækið „talsvert.“
Með pví nú Arnf. verðr að kann-
ast við að engin lagaleg skylda hvíldi
á okkr Tómasi til að fylgja kerlingu,
mun hann vilja fara pví fram að
pað hafi verið bróðurleg skylda. En
hví uppfylti hann ekld sjálfr pá
bróðrlegu skyldu? Eða hvíldi hún
síðr á lionum en okkr? -—- Eg vissi
vel að J>órdalsheiði var ill yfirferðar,
en mér var ókunnugt um prótt Sig-
ríðar gömlu til að vaða krapaörgul
og kafa pá ófærð sein par var milli
Skriðdals og Keyðarfjarðar; en að lík-
ir.dum mátti ráða, að áttræðri mann-
eskju mundi páð um megn. Að fleiri
viðstaddir hafi verið líkrar skoðunar,
ræð ég af orðum séra Sigurðar pró-
fasts á Hallormsstað, sem par var
og; hann sagði „hún kynni að komast,
ef hún fengi liest til að sitja á inn
pamgað, sem ófærðin byrjaði.11 — En,
nei! hest bauð eklci Arnfinnr!
Yilji ikrnf. hreppstjóri sýna oftar
ritsnild sína í blöðuin, ráðlegg ég lion-
um í einfeldni að velja sér annað efni
en ástæðulausan uppáslátt og kegsni,