Skuld - 01.04.1878, Blaðsíða 1

II. árgangr.
íír. 8. (28).
Eskifirði, Mánudag, 1. apríl 1878
_______85___________________
TT'XCHAÍÍGiE! — Publishers of foreign
TJ Newspapers or Periodieals cangetthis pa-
per in exchange for their own. Our adress:
EDITOR „SKULD“.
ESKEFIOED.
ICELÁND.
HVAR KREPPIR SKÓHIXX?
I.
Já, pað er nú spurningin, sem
hægra er fram að setja, en svara.
En pað er pó engu að síðr spurning-
in, sem parf að svara, ef alt okk-
ar pólitíska líf á að verða annað en
blindra manna fálm. jpá verðum vér
að reyna að gjöra oss ljósa úrlausn
þessarar spurningar eftir mætti, svo
vér getum gengið í sannleikans skoð-
un, í stað pess að vaða reyk.
Einhverjum gæti kannske dottið
íhug að spyrja: „kreppir skórinn?“
— En öll sú óánægja, sem almenn-
ingr lætr í ljósi á prenti í blöðunum,
lýsir pví, að einhverstaðar ltreppir
skórinn. Hver sem lifir fyrir utan
liöfuðborgina, sem vissulega mun nú
húa við sína sultar-skókreppu, — hver
,sem ljfir innan um hændr og alpýðu
og á daglega kost á að heyra óánægju
peirra, kvein og álas gegn pingi og
landslögum, bæði munnlega og bréf-
lega, eins og vér höfum færi á, verðr
að komast að raun um, að eittlivað
kreppir að kjörum almennings. Hver
sem tekr eftir inum vaxandi útflutn-
ingi fólks úr landinu og inum enn meir
vaxandi áhuga fjölda þeirra, sem eftir
eru, á að komast burt, hann getr ekki
rekið sig úr skugga um, að hér er
einhver „skókrepj>a.“
Eins víst og pað þannig er, að
alþýða, jafnvel í þeim sveitum, þar
sem heldr má heita að látið hafi vel
í ári, bæði með tíðarfar, skepnuhöld,
aflabrögð og verzlun, engu síðr, en í
hinum, par sem harðara hefir verið
við að bua — eins víst, segjum vér,
og pað er, að öll alpýða, þvínær um
alt land, elr með sér megna óánægju
yfir hag sínum og kjörum, eins víst er
hitt, að sárfáum er Ijóst, hvað til kemr:
einn her við þessu, annar hinu. J>að
eitt lcemr öllum ásamt um, að alþýða
eigi við ókjör að búa.
J>etta er mjög óheppilegt; pví
mun enginn neita. Og því er þörf á,
að gjöra sér ljóst, hvað til kemr.
Hvað veldr þessarióánægju? Hvar
kreppir skórinn?
Yér treystum oss eigi til að svara
þessari spurning að öllu leyti. En
vér viljum reyna að loggja vorn skerf
86_______________
til úrlausnarinnar og jafnvel svara
spurningunni að því leyti, sem oss sýn-
ist mest varða.
Vér höfum getið þess, að óánægj-
an sé almenn hjáöllum, en nánustu
orsakir hennar, eða það, sem menn
eru óánægðir yfir, sé æðiýmislegt
eðr fjölbreytt, sitt hjá hverjum.
Margir, ef eigi flestir, eru óánægð-
ir með vaxandi álögur á alþýðu,
sem menn pykjast sjá fram á að verði
eftir inum nýju væntanlegu skatta-
lögum. Menn eru óánægðir með
sveitarstjórnir sínar og sér í lagi með
niðrjöfnun aukaútsvara, sem sum-
staðar fara fremr vaxandi en von þyk-
ir til. Margir eru óánægðir með yfir-
gang og einræði sumra embættismanna,
og yfir því, hversu þeir, er opinber
embættisstörf eru á hendr falin, beiti
valdi sínu. Menn liggja þinginu á
hálsi nálega fyrir alt, sem það gjörir
og fyrir ærið margt, sem það láti ó-
gjört. Og þingið og stjórnin fá skuld-
ina fyrir alt sem mönnum líkar miðr.
þingið leggr á ofháa skatta, segja
menn, og ósanngjarnlega á lagða; þing-
menn taka óhæfilega hátt kaup, þeir
sitja óparflega lengi að meðferð mál-
anna. Menn voru orðnir svo vanir,
að liafa stjórnina til að skella á
skuldinni fyrir alt, að nú, siðan ping
vort fékk löggjafarvald, verðr það að
þola sömu ákúrur, og þær stundum
að minsta kosti með óréttu, sem það
sjálft kendi þjóðinni áðr að velta á
stjórnina, og það eigi ávalt með
réttu.
J>að mátti heita orðinn almennr
vani, að slengja upp á stjórnina öllum
áhyggjum og sömuleiðis öllum ásök-
unum fyrir það, sem mönnum þótti
að. jjmssu halda menn nú áfram; en
hvað skilja menn svo við þessa
„stjórn“? Menn skilja við það: kon-
unginn, ráðherrann, alþingið (ekki livað
sízt), og alla embættismenn, hvort heldr
þá, sem eru í konunglegri þjónustu,
,eða embættismenn kyrkju- og sveitar-
félaga. |>að er þessi óskýra, ótak-
markaða hugmynd „stjórnin," sem á
að kúga, kvelja og kreista alþýðu og
sjúga úr lienni merg og blóð.
Yér viljum fúslega kannast við,
að margar álögur á alþýðu sé ósann-
gjarnlega á lagðar og sumar hverjar
mörgum of pungar; vér viljum fúslega
gefa eftir, að þau lög sum liafi frá
þinginu komið, er livorki sé réttlát né
sanngjarnleg né þörf. Vér viljum fús-
lega kannast við, að ýmsir þeir. cr
______ _ 87__________ _________
liafa á hendi æðri og lægri opinber
störf, beiti stöðu sinni stundum rang-
lega og sýni alþýðu litla sanngirni. —
Vér viljum í stuttu máli játa, að al-
pýða á við margt misjafnt að búa,
sem hún hefir orsök til að vera óánægð
með (jafnvel pó líka stundum óá-
nægjan sé af ástæðulausri hræðslu og
tortrygni sprottinn).
En pegar alpýða svo kallar skatta-
lög eða önnur lög þings vors „vald-
boðin,“ sem oft má heyra, þá sýnir
liún, að liún veit ekki hvað „vald-
boðinn“ þýðir. „Valdboðin“ eru þau
ein lög, er stjórnendr þjóða þrengja
upp á þær án þeirra samþykkis. En
alþingið er fulltrúa-þing þjóðarinn-
ar; það er skipað þeim mönnum, er
liún sj álf velr til að samþykkja og
semja lög fyrir sig. |>að, sem þingið
gjörir, getrþví aldrei heitið „vald-
boðið.“ — Ef þingið samt gengr í þá
stefnu, sem er mótstæð vilja al-
þýðu, þá sýnir það þar með, að al-
þýða liefir eigi hirt um, að vanda kosn-
ingar sínar, eigi skeytt um, að þekkja
skoðanir og hæfileika þeirra manna,
sem hún hefir valið sér til fulltrúa.
Og þá er mátulegt, að menn reki
sig á; þvíþað eitt getr kent mönn-
um að skeyta betr rétti sínum eftir-
leiðis.
Ef alpýða vildi minnast pess, að
þingmenn eru ekki sjálfkjörnir, heldr
valdir af henni sjálfri, þá ætti hún
að vera svo réttsýn að lcannast við,
að hún á sjálfri sér um að kenna.
ef þingmenn hennar falla henni eigi
í skap.
„Ojá, þeir voru að kjósa hann á
þing, þó ekkert gagn sé í honum,“
segja menn oft. Hverjir eru þessir
þeir? J>að eru þeir, sem nentu að
koma á kjörþing og skeyttu um að
neyta kosningarréttar síns. Enhvaða
rétt hafa hinir, sem heima sitja og
nenna eigi að gæta réttar síns, til að
lasta þau úrslit, er þeir hafa sýnt áðr
að þeir skeyttu að engu um og létu
sér liggja í léttu rúmi.
Og hvernig dæma menn alment
um þingmenn sína? Ef einhver mál-
rófsmaðr, sem sjálfr máske hvorlci kann
að hugsa né tala rétt, rífr óspart niðr
þingmanninn við mörg tækifæri, helzt
þegar enginn er við, sem vit eða þekk-
ing hefir til mót að mæla, þá má fljótt
skjóta þeirri flugu í munn alþýðu, að
þingmaðrinn sé svo eða svo: ónýtr,
eða fylgi hinu eða þessu fram, sem
hann kannske liefir einmitt barizt á