Skuld - 14.10.1878, Blaðsíða 2

II. ár, nr. 28.—29.J
SKULD.
L14/to 1878.
328
sem aö er farib, þab verba ofan
á, aö Múlasýslur sé mebal þeirra
sýslna, er bezt telja fram til tí-
undar.
En sé svo, þá má satt aö segja
bverjum þeim, sem kunnugr er
tíundarframtalinu hjásumumhér
i sýslunum, detta margt skrítið í
hug um þær sýslurnar, sem verst
er álitib ab telji fram.
En að því sleptu, þá ættu all-
ir ab geta oröið á eitt sáttir um
það, að það sé þj óðarnauðsyn, að
sporna við tíundarsvikum eftir
megni. J>að er í fyrsta lagi þjóðar-
smán, ab ala slikan ósóma, því
tíundarsvik eru svik og óráð-
vendni eins og aðrir prettir og
heimildarlaus fjárdráttur. Tíund-
arsvikin eru því meir siðum-
spillandi en flestir abrir klæk-
ir, sem þau eru almennari, og
sljóvga þannig freklega siðferbis-
meðvitundina.
En í öðru lagi hefir þetta mál
abra hliÖ, sem síðr er kannske
abgætt á stundum. þ>eir, sem
sjálfir tmnda með samvizkusemi,
en vita þó til ab aörir í kring um
þá draga svo og svo mikiö und-
an, þeir ypta öxlum yfir þessu,
þykir það í hæsta lagi ljótt, en
finst þab ekki snerta sig. En
þetta er á tvöfaldan hátt rangt:
því ab auk þess, ab þeir verba
siöferöislega samsekir tíund-
ar-þjófunum, sem hilma yfir meb
þeim, eba eru vitandi um svikin,
án þess ab segja til þeirra, þá
bíba þeir vib tíundar-svikin bein-
línis peningalegt tjón.
Hæb allra skatta verðr nefni-
lega að fara eftir þörfum lands-
sjóðsins. — J>ab er gefinn hlutr,
að svo eba svo mikið þarf lands-
sjóbr ab fá inn til ab geta stab-
izt in naubsynlegustu útgjöld.
þ>ab er því gefin setning, að hefbi
tíundarbært fé verið þriðjungi
minna í landinu, en það taldist
ab vera þegar skattalögin (14.
des. ’77) voru til búin, þá hefbi
orbib ab leggja þribjungi hærri
skatt á hvert hundraö en nú er,
ef sama upphæb hefbi átt ab nást
til landssjóös. — En ef að lausa-
fé heföi aftr á móti talizt ab vera
t. d. fjórðungi meira, en það
taldist, (og það hefði þuð líklega
329^_____________
verib, ef rétt hefði veriö talið
fram), þá hefði liiátt leggja fjórð-
ungi minna á hvert lausafjár-
hundrað, og þó ná sömu upphæb,
sem nú, í landssjóð. En þab er
auðsætt, að þá hefðu þeir, sem
telja rétt fram, sloppiö fjórba parti
léttara í skattgjaldinu, en nú.
þ>eir eiga það því þannig upp á
tíundar-svikin, ab skattrinn af
lausafé er þessum mun hærri á
þeim, en hann þyrfti ab vera.
En hversu má nú vib þessu
gjöra?
þ>ví er aubvitab vandi ab
svara; en oss dylst eigi, að þab
só þrent, sem helzt verbr ab
geta verkað til að koma af tí-
undarsvikunum. þ>að fyrsta er,
að vakin sé mebvitund manna
um skabræbi þeirra, og höfum
vér viljað stuðla til þess með
framanskrifuöum línum; þab ann-
ab, ab meövitundin sé vakin um,
hver órábvendni þab er, eigi
að eins að svíkja tíund, heldr og
að hilma yfir slílct; en það
þribja og máttugasta er, að
skerpa lögin og hætta allri mis-
skildri miskuhn vib óráövendnina;
því slík miskunn er ekki annað
en skálka-skjól. En þab ríðr
á, ab hegningin sé eigi að eins
gjörb nógu tilfinnanleg (miklu
tilfinnanlegri en nú er), heldr og
ab framkvæmd hegningarinnar
verbi gjörb sem einföldust.
Yér álítmn, að það væri ein-
faldast og kraftmest, að láta það
fé vera upptækt ab lögum,
sem undan er dregib, ef uppvíst
verbr.
Hvað framkvæmdina snert-
ir, þá viljum vér að eins leyfa
oss litla bending í því efni, sem
oss hcfir hugkvæmzt af reynzl-
unni.
Eins og öllum er kunnugt hafa
hreppsnefndir umsjá með róttum
og fjallskilum, og höfum vér sem
oddviti í hreppsnefnd orbið ab
hafa talsverb afskipti af fjárskil-
um og réttum i sveit vorri. þ>ab
hefir þannig komib fyrir, ab vér
höfum orðið þess varir, að menn
heimta tiundarbært fé af fjalli,
sem hvorki tíunda neitt fé, né
hafa keypt það síðan um fardaga
né heldr leigt það öbrum. Hér
________________330_________
liggja því fyrir nokkurn veginn
augljós tíundar-svik, pg þar með
er sveitarsjóði tjón gjört, auk ann-
ara, og er þetta ab því leyti
viðkomandi hreppsnefndum. En
að lögum eru þab hreppstjórar,
en eigi hreppsnefndir, sem eiga
að sjá um tíundir. Hins vegar
er þab óneitanlegt, ab hrepps-
nefnd ætti ab eiga hægra með,
en hreppstjóri, að komast eftir
tíundar-svikum, því bæbi hefir
hún betra færi á því, ab því
leyti, sem hún hefir meiri afskipti
af fénabi hreppsins, og svo er
hún skipuð fleiri en einum manni,
svo ab kunnugleiki nefndarinn-
ar í hreppnum ætti að vera meiri,
en hvers einstaks manns. Yér
mundum því álíta það æskilegt, ab
nefndum þessum yrbi falib að tak-
ast á hendr ab taka vib öllu fram-
tali í lireppnum og væri þeim
enda faliö á hendr nokkurs
konar framkvæmdarvald, þannig
nl., ab þegar fó heimtist af fjalli
meb marki manns, sem ekki tí-
undar, þá hafi hreppsnefnd heim-
ild til ab selja þab sem óskilafé,
nema því að eins, ab eigandi hafi
tilkynt nefndinni ab hann hafi
keypt fé eba fengib það ab á
annan löglegan hátt eftir fardaga,
ebr og abhannhafi leigt fé öbx*-
um, og þá hverjum.
þ>etta er sem sagt ab eins
bending í áttina, en vér felum
þeim, er reyndai-i eru og kunn-
ugri slíkum málum en vér, ab
gjöra nákvæmari uppástungu eba
frumvarp.
En þab teljum vér líklegt, ab
fengjust laga-ákvarðanir í líka
átt þessu, þá mundu þær hafa
allgóð áhrif.
BHSDIÍÍIDI.
Sjá og samanber II. árg. „Skuldar“
nr. 21. og 22.
þótt skýrslan um bindindisfjelög-
in, rituð 30. júlím. 1878, sje ekki lengri
en hún er, vekur liún ])ó, að von minni,
atliuga íslendinga á bindindisfjelögum,
rneir en mörg meðalhindindisritgjörð
hefði gjört, og hún verður líklega til
pess, að hvetja til pess, að skýrslur
hindindisfjelaga fari að sjást áprenti,
áður langt líður, hún hvetur og á á-
hrifamestan hátt til hindindisfjelaga
stofnana sem saga eða eptirdæmi,
hún getur og vakið heilsusámlegt kapp