Skuld - 14.10.1878, Page 7

II. ár, nr. 28.-29.]
S K II L1).
[u/io 1878.
343
værð að segja álit vort um snið og
lögun bókanna og framsetning, |)ví
til að meta slíkt parf síðr sérstak-
lega náttúrufræðislega pokking og
varla yfirgripsmeiri, en pá, sem vér
höfum.
Vér fáum eigi dulizt pess, að oss
virðist bækrnar eigi alskostar sniðnar
eftir pörfum peirra, sem pær munu
ætlaðar. Alpýðubækr munu pær eigi
ætlaðar til að vera, og eru pað keldr
ekki; enpómunu greindir og nám-
lægnir alpýðumenn geta lesið pær
sér til töluverðs fróðleiks. Eiginleg-
ast munu pær ætlaðar til að vera
kenslubækr í lærða skólanum og lík-
lega á sínum tíma í gagnfræðaskól-
um hér á landi og máske fleiri skól-
um. — En oss virðist pær hafa
sem kenslubækr við latínuskólann
(hvað pá heldr við hina) pann sama
galla sem Bramsens og Dreyors bók
hafði, að ofpyngja minninu með upp-
talningum ofmargra nafna, og eftir
pví, sem oss bezt minnir, mun t. d.
dýrafræði tíröndals hafa miklumeira
af pessu, en Bramsens bók. — J>etta
er verulegr ókostr á kenslubók og
gjörir hana miklu hvimleiðari og óað-
gengilegri, en vera parf. En allir,
sem til pekkja, mega játa að slíkt er
mjög óheppilegt. Vér játum, að kenn-
arinn getr mikið að gert við brúkun
bókarinnar, með pví að fella úr. En
pví á að gera kenslubók aö meiri grylu,
en hún parf að vera fyrir lærisvein-
ana? — Ef höf. vildi sameina í einu
talsvert fullkomna h a n d b ó k og hent-
uga kenslubók, pá hefði pað verið
miklu yfirlits-glöggvara og aðgengi-
logra, að prenta t. d. með smáu letri
pá kafla, er sleppa mætti við skóla-
nám, en sem hlýða pótti að hafa með
handa peim, er frekari stund vildu
leggja á námið, en skólinn heimtar.
J>að er nl. als eigi tilgangr skólans,
að gjöra pilta að all-lærðnm náttúru-
fræðingum, heldr að eins að gefa peim
pað alment yfirlit yfir fræðigreinina,
sem útheimtist af mentuðum manni,
livaða sértakt nám, sem hann síðar
kann að leggja fyrir sig. — Lærði
skólinn er ekki og á ekki að vera
neinn liáskóli.
Steinafræðin, i pvi formi sem hún
er lijá tíröndal, pykir oss pó mun
aðgengilegri, en fyrirlestrar poir, er
á vorri skólatíð tíðkuðust. Jarðar-
fræðin er styzt og aðgengilegust peim,
sem eigi eru allnáttúrufróðir áðr.
Inngangs-orðin til náttúruvisind-
anna, sem höf. hefir sett framan við
Steinafræði sína, er mjög fróðlegr kafli
og aðgengilegr hverjum manni að lesa,
enda má pað vera purrlegt efni, sem
eigi verðr læsilegt, enda með lærðri
meðferð, í svo fjörugum og liprum
penna, eins og Gröndals.
Bækr pessar eru með peim sama
344
vandaða frágangi að prentun og eink-
um setning og letrprýði, sem einkennir
alt frá ísafoldar-prentsmiðju.
(Pramh. næst).
F K É T T I li.
í s 1 a n d.
Alinenn tíðindi.
Prcstvígðr 28. júlí Skafti Jóns-
son, cand. Theol., til Hvanneyrar í
Siglufirði.
Vcitt brauð. 3, ágúst Kvíabekkr
séra Magnúsi Jósepssyni á Haldórs-
stöðum. — 10. s. m. Staðr i tírinda-
vík, séra Oddi Gíslasyni á Lundi (Séra
Kr. Eldjárni þórarinssyni á Stað var
áðr veitt Tjörn í Svarfaðardal, og er
pess fyr getið). —
Lausn frá Enibætti. 31. júli
veitt séra Páli J. Matthiesen á Arn-
arbæli lausn frá embætti (nýtr % af
fóstúm tekjum.) — 15. ágúst sýslum.
|>orsteini Jónssyni í Árnessýslu veitt
lausn með eftirlaunum sem lög standa
til.
Yeitt: 16. ágúst Kristjáni Jóns-
syni lögfræðing (frá Gautlöndum) tíull-
bringu- og Kjósarsýsla. — S. d.: E.
Theodor Jonassen, sýslum. veitt bæj-
arfógetaembættið í Reykjavík. — Borg-
arfjarðar og Mýrasýslu pjónar um sinn
sem settr sýslumaðr hr. yfirréttar-
prókúrator tíuðm. Pálsson.
Veitt brauð. 27. ágúst Sandfell
í Oræfum séra Sveini Eiríkssyni á
Kálfafelli.— 29. s. m.: Presthólar á
Sléttu cand. theol. forleifi Jónssyni.
Aiþingiskosniiig. 19. sept. i
Skagafjarðarsýslu landritari Jón
Jónsson og Friðrik bóndi Stefáns-
son í Vallholti; (í stað séra Jóns sál.
Blöndahls, er lézt í vor, og Einars
B. tíuðmundssonar, er sagði af sér
pingmensku).
Settr Kennari við lærða skól-
ann: Jón málfræðingr Sveinsson, fyrr-
um latínuskóla-kennari í Danmörk.
Ný prentsmiðja(!) Séra Sigurði
Gunnarssyni á Hallormsstað er veitt
leyfi til að setja prentsmiðju á Seyðisfirði.
A ð s u n n a n.
Eftir „ísafold”:
Aflabrögð. Seint i júlí voru rek-
in að landi og unnin í Njarðvíkum 207
marsvín.
— Eftir miðjan júlí kom „Sigprúðr“
(faktor J. Stephensens) með 14000
fiskjar.
— 1. ágúst kom „B,eykjavíkin“
(Geirs Zöega) með 23000 fiskjar, mest-
alt porsk.
Reykjanesvitinn er sagt að ekki
muni verða fullgjör fyrri ennínóvcm-
ber-mánuði.
Hcyskapr, tíðarfar. (2%). Frá
Rángárvallasýslu, einkum neðri Ráng-
árvöllum, er kvartað yfir stórskemdum
_ 345__________
á töðum. Tíð yfir höfuð lakari á suðr-
landi og heyskapr ófarsælli, en norð-
anlands. — Sunnud. 15. sept. (sama
dag, sem áfellið skall á hér eystra)
var pvílíkt ofsaveðr undir Austr-Eyja-
fjöllum, í Mýrdal og par austr af,
„menn vita eigi enn pá hvað langt“
[segir ,,ísafold“], að hávaði manna
misti eitt eða flciri kýrfóðr af heyi.
Eftir „pjóðólfi”:
Tíðarfarið o. fl. Nú við sláttar-
lok muna menn trauðlega meiri ópurka-
tíð en pá, sem gengið hefir yfir suðr-
landið síðan fyrri hluta júlímánaðar;
aftr hefir veðrátta eystra og nyrðra
verið all-hagstæð alt fram undir höf-
uðdag. Af Vestfjörðum hofir oss ver-
ið skrifað, að júlímánuðr hafi par verið
votr en ágúst pur. Hoyskaparlokin
fara nú eftir pessu. Víðastum suðr-
land mun heyafli manna ekki ná meðal-
lagi og bæði töður og úthey hafa all-
viða lirakizt moir eða minna; gras-
vöxtr var og að jöfnuði minni syðra
en nyrðra. Og pótt engin neyð virð-
ist standa af tíð pessari, er pað víst,
að margir bændr munu mjög svo purfa
að draga úr hcyásotning í haust. Verð
á sauðfé og kúm verðr pví að líkind-
um með betra móti, enda ætlum vér
að pcningr í landinu hafi víðast hvar
mjög fjölgað in síðustu ár. Síðan 12.
sept. hefir gengið eitt af inum lakari
liausthretum yfir landið, ýmist norðan-
frostliríðir með fannfergju á fjöllum,
eða vestan íhleypur; urðu menn nyrðra
að taka kýr og ásauði á hús og hey;
standa nú yfir fjall-leitir og óttast menn
misjafnar lieimtur. Verkun á fiski og
eldiviði hefir einnig gengið afar erfið-
lega í sumar hér syðra, enda liefir
pað ábæzt, að kaupmenn hafa orðið
að purka nálega alla fiskivöru sína
upp aftr; hefir slíkt kostað pá ærna
fyrirhöfn og töluvort fé.
Aflabrögð hér við Faxaflóa hafa
nálega engin verið síðan sláttr hófst,
en afli á peim 15 eðr 16 pilskipum,
sem Reykjavík og tíullbringusýsla eiga
og gjöra út, liefir gengið vel og gefið
mikinu arð að öllu samanlögðu.
— -j- 25. ágúst lézt að Hraungerði
Björgtíuttormsdóttir(fyr prests
að hofi í Vopnaf.), systr peirra prest-
anna séra tíuttorms í Stöð og séra
Hjörleifs tíuttormssonar; hún var ekk-
ja séra Steffáns sál. Pálssonar, merk-
iskona i alla staði, bæði að raun og
gáfum.
Elliða-árnar og þvcrgirftlng-
arnar. Svo sem víðspurt er, á Thom-
sen kaupmaðr í Reykjavík voiði í Ell-
iða-ám, og pykist eftir uppruna eign-
arheimildar sinnar hafa leyfi til að
veiða í peim með peim hætti, er tíðk-
aðist, erhann keypti, ogliann licfir sjálfr
tíðkað, en pað er með laxakistum, sem
pvergirða árnar; ber hann fyrir sig
hæstaréttardóm 16. febr. 1875 ograð-