Skuld - 31.03.1879, Blaðsíða 1

a
■ H 3 §
cd «s cð
r=3
<5 ^2 ð
© fl 5
E p,S
- 1-í
03 ^ bo
Q) <«C 8?
" J 0
~ C3 cð
^ 'tó 4í
g fl C3
^3 fl
œ m 5
K m rfl
§“°
cð
ri4 r-1
Ph ^
e-a
bO
k u I
1 8 7 9.
^g-r »
*
op
!►
>1
«.c3
*5 S
W P
c_( ©
c- ^
B
»
** P-
05 ci?
■• hH B
“' g- ”°!3
p g <, O
® g- o ^
P «■ >. O
t>r & S a
O _ J fj
2. g- •
'soq
Kr. 69.
Eskifirði, Mánudag, 31. marz.
III, 9.
104
103
Nokkrar athugasemdir
viðvíkjandi
framförum í búnaði m. m.
[Niðrl.]
Eitt með öðru, sem oss gæti orð-
ið að fjarska miklu gagni eru vatns-
veitingar. Hvílík umskifti gætu eigi
orðið á íslandi, ef vatnsveitingar væru
við liafðar alstaðar, par sem hægt er
að nota pær? Hvílikan fjarska af
heyi gætu menn pá eigi fengið fram
yíir pað sem nú er? Og til hvers er
heyið ? Jú, pað er einn traustasti fótr-
inn undir búskap vorum Islendinga.—
"Vér pekkjum sveitir, par sem bæta
mætti engi svo að segja á hverjum
einasta bæ með vatnsveitingum, meira
og minna. Nú sem stendr er pó ekki
gjört tangr né tegund á velflestum
pessum hæjum í pví skyni að bæta
engjar með vatnsveitingum, og pað
jafnvel pó húfræðingr sé eklci langt á
burtu. Af hverju kemr petta? |>að
kemr til af pví, að menn peir, er á
pessum jörðum búa, hafa fyrst og
fremst litla eða enga hugmynd um að
hægt sé að bæta nokkuð hjá peim, og
í öðru lagi pó peim kynni að detta
pettaíliug, pá vantar pá sjálfa kunn-
áttu til pess, og í priðja lagi vantar
sem oftast efni til allra verulegra
framkvæmda. — Oðruvísi færi ef vér
værum komnir svo langt, að húfræð-
ingar dreifðir út um altlandið, kæmu
heim til pessara manna og segðu við
pá: „Eg skal skoða engjar pínar, og
segja pér, hvorthægt er að hafla pær
og hvernig pær hætur eigi að vera,
og hvað pær muni kosta (hérumhil),
og liafa yfirstjórn peirra á hendi, að
svo miklu leyti sem ég hefi tíma til
og nauðsynlegt er, án als endrgjalds
nema fæðis míns; og ég skal einnig
mæla fram með, að pú fáir dálítinn
styrk til pessa af inu opinbera, ein-
ungis ef pú vilt leggja í sölurnar pað,
sem pú getr af eigin ramleik".— Og
hvað mundi svarið verða? Án efa á
pessa leið: „Já, pað vil ég gjarnan!
|>að vil ég meir en feginn!u — Og
pessarar aðstoðar ogpeirrar kunnáttu
og hagnaðar, sem af henni flyti, gætu
allir notið, eins inir efnaminni, sem
inir efnameiri, og allr porrinn yrði
pannig hluttakandi í aðstoð og fram-
förum, sem, eins og nú stendr, flest-
allir fara á mis við.
Já, vatnsveitingar og ræsan
gætu eingöngu orðið íslandi mikil auðs-
uppspretta, ef vel væri að verið, pví
varla nokkurt land mun að tiltölu vera
eins vel lagað fyrir pær eins og Is-
land, og pær eiga heldr livergi betr
heima eða eru eins nauðsynlegar og
hjá oss. Vér, sem svo mikið lifum á
kvikfjárrækt, og fóðrum kvikfénað vorn
eingöngu með heyi, purfum pess nauð-
synlega, að geta fengið sem mest af
pví. Aðrar pjóðir par á mót, sem
stunda mikla jarðyrkju jafnframt kvik-
fjárræktinni, purfa miklu síðr að gefa
sig við grasræktinni eða vatnsveiting-
105
um, pví pær hafa nóg kraftfóðr og
als konar afgang frá jarðyrkjunni handa
kvikfénaði sínum, og pó gjöra pær pað
engu að síðr. — En pað er einnig
fleira en vatnsveitingar, er getr stuðlað
til að hjálpa upp landbúnaði vorum
og búfræðingar vorir purfa að starfa
að, og höfum vér áðr talið upp ið
helzta af pví.
Fjár-uppliæð sú, er vér til tókum
að ákveðin yði af alpingi til framfara
í búnaði, er að vísu eigi mikil, eða pað
minsta, er búast má við að sjáist nokkur
árangr af, en pað er pó betraenekki
til að byrja með, og kæmist pað svo
langt, að byrjað yrði með pessu, væri
pað pó gleðilegt hjá pví, að pað sæti
við sama súrdegið og skeytingarleysið í
búnaði vorum. |>ar að auki pyrfti að
styrkja eins og verið hefir einstaka
menn, er vilja útvega sér pekkingu á
búnaði, og búnaðarskólana ætti náttúr-
lega að halda áfram með eins fyrir
pví. — TJmsjónog úthlutan búnaðar-
fjárins, er vér viljum kalla pað,
ætti að fela sýslunefndunum á hendr,
skyldu pær greiða búfræðingum laun
sín, úthluta verðlaunum við gripasýn-
ingar og öðrum par að lútandi kostn-
aði, ákveða styrk til nytsamlegra fyrir-
tækja í búnaði, er búfræðingrinn mælti
fram með o. s- frv.
Yér skulum svo ekki fara lengra
út í petta atriði að sinni, en felapað
á hendr ættjarðarvinum vorum til um-
hugsunar og meðferðar, og sér í lagi
Aljiýðlea; sýnisliorn
af
rannsótnum þessara tíma.
N I.
Yorir íyrstu foreldrar.
[Niðrl.]
Eigi hjálpar pað heldr hót til að skilja uppruna ins
fyrsta „organiska“ lífs, að liugsa sér örfáa eða að eins
einn eða tvo einstaklinga sem frumforeldra allra hinna.
Ef vér getum skilið hversu einn einstaklingr varð fyrst
til, pá getum vér alt eins vel skilið tilveru-upphaf svo
margra, sem vera skal. |>að mun vera Schleiden, sem
einhverstaðar hefir gefið í skyn, að pað muni mega rekja
uppruna allra „organiskra“ hluta* 1) til eins einasta frum-
58
hvolfkorns (primitiv cell). Fjrir pá, sem fella sig við
Darwins-kenninguna(Descendents-theoríuna) erpetta
nú að vísu nokkur stoð, að pví leyti, sem vér pá fáum
fr um-hvolfkorn, svo að vér purfum eigi að byrja af nýju
við hverja sérstaka dýra-tegund eða jurta-tegund; enhins-
vegar er als engin stoð í pví, að liugsa sér að eins eitt
frum-hvolfkorn. J>ví pær sömu orsakir, sem myndað hafa
pað e i n a frum-hvolfkorn, virðist langtum líklegra að hefðu
myndað miljónir. J>að, að mörg hefðu myndast, purfti
als eigi að valda pví, að livert yrði öðru ólíkt, pví sömu
orsakir verða að liafa sömu verkun; pað er eins víst, eins
og að snjórinn við norðrheimsskautið er samskonar eins
og ::njórinn á Himalaya-tindum1).
niskum) lilutum, þ. e. lilutum af af steina-ríkinu. Org. og óorg'. lilutir
eru hvorir öðrum ólíkir í bygging, uppruna, vexti o. s. frv. Org.
hlutir (dýr, plöntur) vaxa fyrir næring, er þeir taka inn í sig, og sam-
jaga sér; óorg. hlutir geta að eins vaxið við það, að utanáþá hleðst.
J. Ó.
1) pað er annars ekki svo ýkja-langt síðan að rannsóknir voru
að því gerðar, livort styórinn væri eins í öllum jarðbeltunum.
1) „Organiskir“ kallast þeir hlutir, sem eru búnir líffærum (or-
gans), eða lifandi hlutir (í víðri merking), mótsett líflausum (óorga-