Skuld - 21.05.1879, Blaðsíða 3

III. ár, nr. 14.]
SKl’LB.
[*7* 1879.
169
valda pessari breytingu1). Nú er svo
komið, að vestrfarir aukast aftr stór-
um frá Norðrálfu, pannig frá Norðr-
lönduin og Englandi og írlandi. En
vinnuleysið og verzlunarpröngin í borg-
um vestra 1873—77 hafði pau áhrif,
að árið 1878 hafa gjörzt miklarvestr-
farir innan Bandaríkja, p. e. að segja
frá austr-ríkjunum til vestr-ríkjanna.
14 millíónir „ekra“, sem áðr hafa ó-
yrktar verið, hafa verið lagðar til yrk-
ingar í ár; par af hefir stjórnin látið
úti um 8 millíónir, sumpart gefins,
sumpart fyrir 2 dollara ekruna. 600000
1) Af því vér erum svo vanir því, að
menn, semekkert þekkja til vestr þar sjálfir,
eins og ritstjóri „Norðlings” og aðsendendr
hans, beri ritstjóra „Skuldar” á bvýn, auk
„samvizkuleysis“ og „lyga“ bæði heimsku
og þekkingarleysi á högum í Ameríku
(sjá Saurbl. 1875—76 á fleirum stöðum), þá
vonum vér enginn meti oss það sem fordild
eða hégómaskap (eða þá í öllu falli afsaki þá
hégómadyrð, ef einhver vill skoða það svo),
þó vér nú eftir hálft fimta ár frá því
það var skrifað leyfum oss að tilfæra orð
merks manns í merku blaði vestra um ritstj.
„8kuldar“ í jan. 1875. pað er alkunnr fregn-
riti (correspondent) fráVVashington, til „Ithaca
Journal*1, sem segir: „Vér höfum um langa tíð
eigi kynzt manni, sem oss þyki svo mikið út
í varið (,,He is the most remarkable man we
have met for a long time”); margir af okkar
hérlendu stúderuðu mönnum á hans aldri mega
með kinnroða standa á baki þessa útlendings
í þekking á stjórnarliögum vorum og ástaudi
þessa lands, sem hanu hefir enn eigi dvalið
nema hálft annað ár í“. pótt vér á eina hlið
vitum, að vér áttum eigi þetta lof skilió, mun
það þó sýna, að slíkum persónulegum svívirð-
ingarorðum, sem oss eru daglega boðin af
drykkjurútnum á Akreyri, höfum vér eigi átt
að venjast við framkomu vora annarstaðar.
Vér mettum orð hans samt of mikils, ef vér
létum þau ginna oss til að fara að vitna til fleiri
slíkra ummæla, sem þessara, sem vér höfum
orðið fyrir í blöðum og bókum bæði þar vestra
og víðar (í híoregi og pýzkalandi t. d.) og það
stundum af mönnum, sem vér engin persónu-
leg kynni höfum af liaft. Dr. Maurer og
Dr. Hedley liafa nefnt oss með lofsorði, er
þeir rita um Island. En hver nefnir S k a f t a ?
Ritstj. „Skuldar”.
170
verkamenn hafa tekið sig upp úr borg-
unum í austr-rikjunum og fiutt vestr
í vestr-ríki til að yrkja land, og par
við bætast 100000 nýkomnir vestrfarar
úr öðrum heimsálfum. Einkum gengr
straumrinn nú til Kansas, Dakota,
Nebraska, Minnesota, California,
Oregon, AVashington1), svo ogtil
suðrríkjanna Arkansas, Elorida, Mexi-
co og Yirginia. p>að er mest pakkað
hlaðinu „New York Tribune11 1, að al-
pýða svo fijótt hefir áttað sig á pví,
að pað leiddi til vinnuleysis og eymd-
ar, að allir nýkomendr pyrpast sífelt
í austr-ríkin, og ofmjög í borgir yfir
höfuð, í stað pess að fara vestr pang-
að, sem líttbygð löndvorunóg. Hefir
blaðið verið ópreytandi að brýna petta
og safna skýrslum og lýsingum frá
inum lítt bygðu löndum til að sanna
mál sitt. Hefir pað blað enn í pessu
verið trútt minningu ins mikla stofn-
ara síns Horace Greely2). J>egar
einhver kvartaði um atvinnuleysi við
hann, vísaði hann peim ætíð til að flytja
sig vestr; var petta svo alkunnugt
um Greely, að pað er orðið daglegt
viðkvæði eftir honum, (eins og margt
fleira, pví nafn hans er enn í hvers
manns munni um endilanga Ameriku):
„Go west, young man, said Horace
Greely!“ („Flyttu pig vestr, ungi maðr,
sagði Hóraz Grílí“).
— í Englandi er félag myndað,
sem ætlar að lijálpa 20 000 félausum
og atvinnulausum verkmönnum vestr
til vestrríkjanna í Bandaríkjunum.
— Eftir skýrslu akryrkju-ráðherr-
ans í Washington nemr nú árlegr af-
rakstr landbúnaðarins yfir 3 millíörð-
uin (3 000 millíónum) um árlð; en
1) Washington, Orgeon (og máskenorðr-
hluti California) mundi hentari íslendingum,
en aðrir staðir vestr þar. Ritstj.
2) Um (Ireely og blaðið sjá meira í „Endr-
minningum frá Ameríku11 í „Skuld“ 1878,
nr. 15. Ritstj.
171
jarðir undir yrkingu, skepnu-áhöfn á
peim og landbúnaðar-verkfæri o. s. frv.
eru metin til 13 millíarða; svo að af-
rakstrinn nemr 23 til 24 af hundraði
af framleiðsluhöfuðstólnum („Capital-
værdi“). Af peim 3 millíörðum, sem
afrakstrinn nam síðasta ár, var flutt
út úr landinu fyrir meir en hálfan
millíarð (536 millíónir dollars) af af-
rakstri landbúnaðar.
Afleiðingin af pessu er orðin sú,
að korn og kjöt, smjör og ostar, vin,
o. s. frv. fellr í verði íNorðrálfu, par
eð verðið á par yrktum vörum verðr
að laga sig eftir verði varanna, sem
koma frá Ameríku, sem er svo vel
löguð til jarðyrkju, að hún getr gefið
yrkjendum betr í aðra hönd, en Evrópa,
og pó selt ódýrra. Af pessu leiðir
aftr bágindi í peim löndum hér í álfu,
par sem mikið af fólkinu hefir lifað
á akryrkju; og fyrir pá sök í og með
mun pað vera, að Bismarck lítr út
fyrir að munu takast að að hafa fram
á pingi jpýzkalands tollalög sín, par
sem lagðr er hár tollr á alla aðflutta
vöru, einkum landbúnaðar-afrakstr.
En líklegt er að sjálfr hafihannenga
trú á slíku óyndisúrræði til að bæta
hag landsins; hitt mun heldr, að hon-
um pykja tolltekjur vissari að sumu
leyti, en skattar, sem álagðir eru og
innheimtir samkvæmt fjárlögunum; pví
ef misklíð kemst á milli hans og pings-
ins, svo pingið vildi eigi sampykkja
fjárlögin, pá er verzlunartollrinn ætíð
viss í hendi, og getr hann pá varið hon-
um til herparfa, svo fjárneitun pings-
ins bindi eigi hendr hans svo mjög.
H I T T 0 (x f> E T T A.
Framför kyennfrelsisins. pró-
fessor Prederiksen, sem oft er getið í blaði
voru, gefr nú út blað í Milwaukee í Wiscon-
sin-riki (einu af Bandaríkj. Vestrh,); það blað
heitir „Milwaukee’s Folkeblad“. par er þess
67
að ég skilja í fyrsta sinni Hómer gamla, pá er haiin
talar um ina „kýreygðu" Heru. |>etta hafði, prátt fyrir
alla skynsamlega fyrirlestra um fegrð kýraugans, alt af
verið hneyksli í minni ó-grísku sál, pangað til ég varð
sjálfr var við, að pað væri fegrð í kýrauganu. Hómer
gamli og peir Forn-Grikkirnir hafa liklega haft glöggvara
auga fyrir fegrð hjá dýrunum, en ég hef. Hestarnir dreif-
ast og í hjörðum um slétturnar, og fara vagnmenn að á
sama hátt, að vara pá við, „að hérna komum við“.
Sléttu-skollar spretta upp við liarkið af ferð vorri
og steypast í jörð niðr. Sléttu-skolli eða sléttu-rakki er
úýr af marða-kyni; Ameríku-menn kalla pað „prairie-
dog“, en lærðir menn cynomus (spermophilus) ludi-
Jicianus; hvað margar tennr eða hvað margar klær
kykvendið hefir, pað er meira enn ég veit; en hitt veit ég,
úð hvort sem klær pess eru fleiri eða færri, pá eru pær
eigi ónýtar, pví með peirn grel'r pað sér holur, líkt og
iflndar gjöra, og grefr sig í jörð niðr; eru holur pessar
sumstaðar eins péttar, eins og hreiðr í góðum varphólma.
^kott pessara dýra er langt og loðið. hringa pau pað
68
stundum á bak upp. — Vestr á fjöllum sá ég síðar annað
kykvendi, er var i svo mörgu líkt sléttu-rökkunum, að ég
skírði pað og nefndi fjall-rakka. Af pví ég man ekki til, að
pess sé getið í „Bramsen og Dreier“, pá skal ég geta pess,
að fjallrakkar eruíflestu svipaðir sléttu-rökkum; peirliafa
fimmklær; en pann mun sá ég á háttum peirra, að par sem
sléttu-rakkar skutust í holur sínar við harkið af ferð vorri,
pá skutust fjall-rakkar venjulega úr holum sínum, og
sumir skriðu enda inn í reykinga-vagninn (annars staðar
er peim ekki hleypt inn). Sá er enn munr peirra, að par
sem sléttu-rakkarnir hafa skott á aftr-enda og liringa
pað, pá hafa fjall-rakkarnir skott á hnakkanum og lafir
pað, svo að pegar peir skríða út úr holum sínum, lafir
skottið oftast niðr á milli aftrfótanna (pví svo langt er
pað!). Jþessi kykvendi, sem ég skírði íjallrakka („moun-
tain-dogs“), og sem á lærðu máli mætti kalla canis
montanus eða spermophilus montanus, heita ann-
ars öðru nafni Kínverjar. Vinna peir á járnbrautum, selja
konur sínar og dætr í hórdóm og éta og reykja ópíum.
[Framh.]