Skuld - 01.07.1879, Blaðsíða 2

Skuld - 01.07.1879, Blaðsíða 2
III. ár, nr. 19.] SKULD. ÍÍ28 [r/7 1879. 226 inni um prjedikun, sem annaðhvort hætt sje við að hjali, eða gráti eða sje að rölta til og frá um gólfið og gæti jeg hugsað mjer, að hjer mætti ákveða víst aldurstakmark, er hörn mættu fyrir innan pað alls ekki í kyrkju vera undir prjedikun. Er pað t. d. nokkur siðsemi að láta börn hjala i kyrkju og láta pau hafa í kyrkju brauð til að eta, könnur og pela að drekka úr um prédikun? J>etta sá jeg allt á mínum allra-fyrstu prestsárum. Og er ekki vel athugað, liversu sið- semi er í hverri kyrkju landsins, enda fer pað mjög eftir pví, hvað presturinn er umburðarlyndur eða umvöndunar- samur og hve vel tekst bæði prestum og söfnuðum að bera lotningu fyrir guðspjónustunni og gjöra hana hátign- arlega, eða Ibáðir partar (eða annar) eru sljóir í pessari grein. En mjer finnst eigi megi minna vera, en allir sameiginlega beri sig að vera siðlegir hina stuttu stund, meðan á prédikun- inni stendur. Um prjedikunina sjálfa er of langt að tala, en jeg ítreka hið sama og áður, prestar eiga — að minni hyggju — að læra á prestaskólanum að geta talað hlaðalaust. J>á drep jeg á pað, hvað messugjörðin er há- tíðleg, pá er sakramentin eru par um hönd höfð, hvort heldur peirra sem er, einnig fyrir pá, sem ekki í pað skipti meðtaka pau. Hvað skírnina snertir, leyfi jeg mjer að geta pess, hve æskilegt pað er, að hörn sje færð til kyrkju til skírnar, pegar engin hætta er búin heilsu harnsins, en pau skyldu pó ekki vera inni um prjedikun, sem fyr segir. Á skírn leikmanna vil jeg minn- ast, að jeg er hræddur um, að leik- menn hafi einhverntíma gengið lengra í pessu, en lög leyfa; en slíkt rýrir helgi sakramentisins; einnig hafa menn gengið of skamt, pað er, látið hörn deyja óskírð, er ekki hefir náðst í prest. Má vel vera, að gott væri, að hrýna petta fyrir alpýðu uin land allt, svo ekki gleymist, hvað lög bjóða í pessu mikla og helga atriði. Margs parfað gæta í kyrkju vorri, pví menn eru margir hverjir nú á tímum ekki orðnir svo ýkja hörundssárir í pessu og fieiru, er áður var — að minni hyggju — betrathugað. Og hvað á pá að segja um hitt sakramentið ? Hvað hefir nú að pýða hjá mörgum: „Gjörið pað í mína minn- ingu“ ? Hvað hefir nú að pýða að fylgja ýmsu pví, sem fyrirskipað er „um skriptastól og altarisgöngu“ (Til- skip. 27. maím. 1746)? Og pó eru prestar skyldir til að hlýða lögum pessum. En hvað margir gjöra pað, eða einu sinni geta vel gjört pað? Er hér ekki skyldnastríð ? Og hver á að gefa hér reglur næst guði? Og hvað ætli verði á endanum „hæst móð- ins“, ef pessu fer fram, annað en pað, 227 að vera aldrei til altaris ? Hvernig fer pá með kristindóminn ? |>etta er meiri alvara en orðum megi að koma. Eins og Eóm var ekki h y g g ð á ein. um degi,pannig hafa fæst riki steypzt nema eftir langvinnan uppdrátt og eln- un sóttar. En samt, pessi orð mín eru fjarstæð allri örvænting, pví — Kristr vakir yfir hinni sjúku kyrkju og — hræðr! kyrkjustjórn ogkristni! VAKIÐ! og sjáið tákn timans og athugið, að ekki er til setu boðið, pví nú er hættuleg tíð. Uppfræðing æskunnar er einn hinn viðkvæmasti og pýðingarmesti starfi prestsins, og ætti hann í peim starfa aldrei að missa sjónar á pví, að hann er að ala barnið upp til ei- lífrar farsældar, líka sannrar far- sældar timans, en ein hin mesta hjarta-særing væri pað prestinum, ef foreldrar og vandamenn eða heimilis- líf eða sveitarandi sundurdreifir stór- lega hjer, pvfsem presturinn vill sam- ansafna, og pegar svo er, hvað getur pá presturinn sagt annað en : „Faðir fyrirgef peim“. En pessi sundurdreif- ing getur verið með mörgu móti og nefni jeg eina hættulegustu tegund hennar og hún er sú, ef barninu er kennt að fyrirlíta prestinn eða inn- rætt óvild til hans. J>ví verðskuldi presturinn fyrirlitningu eða hatur — (merk: kristindómurinn bannarraunar hvorttveggja) — pá á beiniínis að bæta hann eða útreka, sem jeg hef sagt, og fieiri hafa sagt, en meðan prestur er notaður til hins viðkvæmasta og mestáriðandi starfa, pá er pað eiginn hagur, að börnin virði hann og elski og liafi traust til hans. En hitt er aftur á móti parflegt, að alpýða með yfirvöldum liði ekki prestum skeyting- arloysi í uppfræðingu barna og vildi jeg að hið gamla lagaboð væri skerpt, er býðurað spyrja börnin líka á sumr- in. En — pótt ótrúlegt mætti virð- ast, pá er jeg hræddur um, að peir söl'nuðir sjcu til á landi hjer, sem ekki mundu meta pað svo mikið við prest- inn, pótt hann tæki upp pennan sið. Jeg er samt á pví, að prestar ættu að taka pennan sið upp í sameiningu og raunar er pað skylda, bæði laga- skylda og jeg hygg samvizkuskylda. En vanræki sóknarfólkið sína skyldu, að láta hörnin koma, hverja er pá að spyrja ? Menn kynnu að bera fyrir, að börnin hafi eigi tíma til pess að lesa upp ásumrin; ef menn vildu taka pessa afsökun nokkuð gilda, pá væri miklu skárra en ekki, að börnin hjeldu á kverinu og svöruðu svo útúr og æfðust í skilningi og ferigi að öðru leyti í livert sinn nokkra fræðslu og kristindóms alvöru, svo sem og söfnuðirnir ættu bet- ur að geta lialdið við sinni kristin- dómsfræðslu og kistindómsalvöru og gætu menn líklega nokkuð sumir lært af prestiuum að spyrja útúr og uppfræða og áhrífa til góðs og kristilegs. — Viðvíkjandi unndirbún- ingi barna undir fermingu, pá hygg jeg vjer prestar sjeum aldrei ofvand- látir, en hjer parf prestur opt að vera hetja til pess að láta ekki freista sín til að gjöra beinlinis rangt og af- neita meistara sínum, ver en Pjetur. Hve hætt er oss, eftilvill, viðípessu efni, að afneita Kristi til pess að forð- ast reiðisvip ofstopans eða kulda ó- vinsældarinnar. En seg mjer, er auð- velt að reikna hvílíkt niðurdrep skyldu- rof í pessari grein yrði fyrir kristn- ina, ef pað skyldi eiga sjer víða stað? Hvað getur verið og má heitajpjóðar- velferðarmál ef eigi slíkt? Nokkuð er talað um alpýðumenntun og barna- skóla, pá stefnu Iofa jeg, en lasta eigi; en — líti pjóðin fyrst og fremst eftir kyrkjuskóla sinum og hugleiði, hvernig prestar stundum, ef til vill, útskrifa lærisveina sína út í heims- lífið. Jeg hygg vjer heimtum allir oflítið af oss og öðrum í pessari grein og er jeg á peirra máli, sem vilja láta ferma börnin seinna en gjört er. Hjer er efni til pess, að gjöra margar tillögur, en slíkt leyfir ekki plássið nú. Hvað húsvitjanir snertir, er pað hvort- tveggja, að vjer prestar rækjum pær ekki með peirri rögg, sem ætti að vera, enda pyldi nú hoimurinn varla pá húsvitjun, sem lögin áskilja, sjálfraíð- ið og kristindómsvirðingarleysið er of mikið til pess, og margir mundu nú kalla pað prestafirrur, sem eru lög og rjettur. Hvaða prestur tekur nú t. d. húsbændur og lætur pá lesa í biblí- unni og spyr pá svo útúr kristindóm- inum? Mundu peir ekki pakka fyr- ir, og eins ætla jeg víða sje um full- orðið fólk annað á prítugs og fertugs- aldri, að minnsta kosti væri betra að prestar hjeldust í hendur með siðu sína í nefndri grein og sveitarandi væri ekki pessu mjög mótfallinn- annað hvort undir eða ofan á. En pvi rækilegar á að líta eftir börnum og hinu yngra fólki og pað frá allra fyrstn byrjun, með stöfun, bóklestur og krist- indómslærdóm og byrja snemma á að vanda um slíkt scm lög gjöra ráð fyrir, eptir pví sein við á og skrifa allt hjá sjer, rækilega í hvert sinn, sem löginbjóða, og dugirekkiað tala ætið sem eyrunklæjar, pótt hógværðin mætti aldrei gleymast. |>á vil jeg drepa á umsjón prest- anna um siðferðið i sóknunum. |>etta hygg jeg vjer prestar vanrækjum mest allra skyldna, pvi petta getur skoðazt sem pað grípi yfir alla sálusorg vora- og er hún ekki annað en petta: að 1 e i ð a k r i s t i n d ó m i n n i n n 1 hjörtun. Fyrst er nú auðvitað, að vanda sjálfan sig, og parf ekki að ræða margt um pað, hvað pað er sjálfsagb að presturinn sje grandvar í orðuin og verkum og sje i einlægni velviljaður- Ábyrgist liann petta einkum fyrir gaðh

x

Skuld

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skuld
https://timarit.is/publication/109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.