Skuld - 24.07.1880, Blaðsíða 2

IV, 117.]
SKULD.
[M/, 1880.
160
sjaldan eða jafnvel aldrei staö
milli tveggja eða fleiri h u g s-
andi sálna í heimi; því hver ein-
staklingr hefir sérstakar einkunn-
ir, sem gjöra hann öðrum aðgrein-
anlegan. Yér getum t. d. eigi
betr séð, en að séra Arnlj. lendi
í þeim hafvillum, að hann hljóti
land að taka við afnám allrar
æðri kennslu í öllum heimi, éf
hann vill halda fast við skoðun
þá, sem hann fyrir nokkrum ár-
um lét í ljósi í „Norðlingi“ um
lagakennslu, og vill taka allar
hugsanaréttar afleiðingar skoð-
unar þeirrar út í æsar. — Yér
fáum eigi betr séð, en að hann
leggi ef til vill nógu mikið í
sölurnar fyrir alþýðuhyllina á
stundum. — En vér verðum og að
játa, að vér fáum eigi betr séð,
en að grundvallarskoðanir séra
A. Ó. á stjórnlegum málum sé
þær inar sömu, er vér trúum
réttar vera. Og þá er ekki um
hitt að tala, hver snillingr hann
er að beita sér á þingi. Hann
er sem stendr íslands glæsileg-
asti þingmaðr, hvort sem litið er
á lærdóm eða gáfur.
Einar er sá maðr, er vér
verðumumað játa, aðenginn annar
þingmaðr hefir eins og hann tek-
ið svo í flest mál á þingi, sem
vér vildum gjört hafa í hans
sæti. Engin maðr sameinar betr
en hann stilling við skarpleika,
hóf við hyggni. Og þótt Einar
sé eigi skólagenginn, þá hefir hann
þáfjölfræði-gnægð og alhliðament-
un, að hann ber eigi að eins höf-
uð og herðar yfir alla bændr,
sem á þingi eru eða hafa verið
síðan það var endrreist, heldr
getr hann staðiðjafnfætis inum fær-
ustu af „lærðu“ þingmönnunum.
Tryggvi kaupstjóri er og einn,
sem vér viljum eigi af þingi missa;
hann hefir mikla og skarpa nátt-
úrugreind og er inn frjálslynd-
asti maðr í skoðunum, og sam-
vizkusemi hans og góði vilji er
svo alkunnugt, að það er að orö-
taki gjört. Hann er afkastamaðr
og framkvæmdamaðr inn mesti.
Og þar sem enginn annar en
hann heíir á þingi setið af verzl-
unarstétt landsins, svo teljandi
sé, þá má kalla að hann sé inn
eini fulltrúi þeirrar fjölmennu
stéttar, og hefir hann verið það
með heiðri. Og það er auðséð,
að það er mjög nauðsynlegt að
verzlunarfróðr maðr sitji á þingi;
og vér eigum vafalaust eigi völ
á neinum öðrum af þeirri stétt,
sem hefir jafnframt svo mikla
aðra kosti til að bera.
Jón Bigurðsson á Gautlönd-
um er sjálfsagðr maðr á þing að
161
voru áliti. Hann hefir eigi skarp-
leilca Einars eða Arnljóts né
fjölfræði þeirra; en hann er vel
gáfaðr maðr, hefir mikla æfingu
sem þingmaðr og hefir sem forseti
neðri deildar sýnt að hann hefir
til að bera frábæran liprleik og
„takt“; er það ætlun vor að hann
hafi sem forseti leyst starf sitt af
hendi með þeirri snild, að hann
sem þingmaðr hafi gjört íslenzkri
bóndastétt inn mesta sóma. Hann
er einarðr maðr og frjálslyndr,
skörungmenni og þó stiltr vel.
Benedikt sýslumaðr Sveins-
son er svo gamall og alkunnr
þingmaðr, að hann er sjálfsagðr;
allir þekkja frjálslyndi hans og
vitsmuni, og ekki getr snjallari
ræðumann á þingi, en hann er,
þegar honum tekst upp.
Séra Páll á Stafafelli er og
maðr, sem fyrir engan mun ætti
að missast af þingi: alkunnr vits-
munamaðr, þjóðliollr, frjálslyndr,
maðr ins nýja tíma og eigi háðr
st éttar-fordómum.
Björn Jónsson, ritstjóri ísa-
foldar, vonum vér að sé sjálfsagðr
aftr á þing.
Hjálm Pótrsson vildum vér
og eigi af þingi missa, því hann
er frjálslyndr, greindr. gætinn og
góðr maðr og nú vanr þing-
mensku; en oss er ósýnt að hans
jafni, því síðr annar betri komi
í hans stað.
f>á höfum vér nefnt nokkra
ina lielztu úr neðri deild.
Nokkrir eru enn eftir, sem
vér hvorki nefndum um daginn
(„Skuld“ IV, 114.) né nú. Um
suma þeirra álítum vér æskilegt,
að þeir verði endrkosnir, í öllu
falli, ef ekki bjóðast betri; og
um suma álítum vér á sama
standi, hvort þeir verða kosnir
eða aðrir nýir, verði þeir nýju
þá ekki lakari að mun.
f>á kemr til efri deildar, og
er þar fyrst sóra Benedikt Krist-
jánsson, maðr, sem enginn vill af
þingi missa, sem ann frjálslynd-
uin þingmönnum. Sighvatr í Ey-
vindarholti er og einn af okkar
beztu bændum á þingi, og mund-
um vér telja illa autt skarð fyrir
skildi, ef hann sæti eigi á þingi
aftr.
f>á er 'Jón ritari. Hans
mundum vér af þingi sakna, ef
hann yrði eigi endrkosinn, þó að
inir konungkjörnu herrar sumir
mundu að líkindum lítt sakna
hans.
En eigi viljum vér óska rit-
aranum í efri deildina aftr. Hann
á þar ekki friðland og er þar
ekki vært. f>ar eru nokkrir hat-
ursmenn hans konungkjörnir, sem
162
setja sig út til að skeyta skapi
sínu á honum; en ritarinn er
þybbinn fyrir og ekki alskostar
skapaðr til að þola þessar ofsóknir.
f>ví annað en ertingar og ofsóknir
verðr eigi nefnt annað eins' at-
ferli ehfís og Magnúsar Stephen-
sens, , (Alþ. t. 1879, n, 208) er
hann stendr upp og vítir forseta
fyrir það, að hann skuli ekki hafa
veitt ritaranum ákúrur fyrir það,
er hann (ritarinn) hefði „gert
þinginu og konunginum þær ger-
sakir“ að kalla lög, sem þingið
hafði samþykt og konungr undir-
skrifað, „ómynd“. En að inn
skarpvitri assessor slcyldi ekki
heimta ritarann settan undir á-
kæru fyrir hátignar-afbrot („cri-
men laesae majestatis“)! Erf>að
ekki hlægilegt, að ætla að hefta
svo málfrelsi manna á þingi, að
þeir megi ekki nefna handaskömm
i lögum svo vægu nafni sem ó-
mynd. f>ótt ritarinn hefbi sagt
„handaskömm“ eða „bölvuð „ó-
mynd“ í staðinn fyrir einföld „6-
mynd“, þá hefði hann haft fullan
rétt til þess, og hefði konungs-
ins persónu enginn vansi að því
verið. Eða er það ekki viðrkent,
að ýmis lög á öllum tímum verði
oft að ómynd eöa vanskapnaði,
og sé svo — því á þá að binda
tungu þeirra, er nefna hlutinn
sínu rétta nafni. Eða hví er ella
oft lögum breytt á næsta þingi
eftir að þau komu út ? Ef asses-
sorinn álítr konunginn, sem vit-
anlega ekki skilr eitt orð í lög-
um þeiin, er hann undirskrifar,
eins óskeikandi og katólskir
menn páfann, þá væri víst glæpr
að breyta nokkurn tima slíkum
vísdómsorðum*)
Jón er maðr svo frjálslyndr,
sannarlega velviljaðr ættjörð sinni
og jafnframt svo glöggr maðr að
gáfum og svo vel að sér, að vér
álítnm mikinn skaða, ef hans
misti viö á þingi. Ahugi hans á
uppfræðslu alþýðu ætti og að
vera mönnum minnisfastr. Eigi
fyllir hann lieldr þann floklc, er
launa vill embættismönnum eftir
þeirri reglu, að bera ósparast í þá,
sem minst hafa að gera. f>á frýr
og enginn honum einurðar, við
livern sem um er að eiga. Yrði
honuin nokkuð fundið til ámælis,
þá mundi líklegast helzt verða
*) Vér þekkjum engin íslenzk lög nema á
í slenzku. Dönsk þýding, sein sumir þing-
merm ekki skilja og sem þingið því eigi getr
samþykt og samþykkir þá heldr eigi, er eigi
liVg. Ráðgjafinn er jafnnær og konungrinn,
og báðir eiga það þannig undir öðrum, ókon-
unglegum persónum, hvort þeir fari nær eða
fjær um efni laganna. En hvort sem væri,
er konungrinn ábyrgðarlaus af óinynd þeirri,
er vera kynni á lögum hans.