Skuld - 08.02.1882, Síða 2

10
James Eothscliild, sem rui er fyrir skömmu
dáinn.
Nafnkunnur frakkneskur málari Eu-
géne Delacroix var einhverju sinni í hoði
hjá Rothschild. Undir horðum starði mál-
arinn stöðugt með mestu athygli á Roth-
schild. Rothschild tók eftir ]iví og pótti
jretta undarlegt, og ])á er borð vóru upp
tekin, spyr hann málarann um, pví hann
hafi horft svo mjög á sig. Delacroix svar-
aði, kvaðst nú um nokkra mánuði liafa
reikað um pvera og endilanga Parísar-borg
til að leita að einhverjum peim manni, er
hann gæti haft til fyrirmyndar til að mála
eftir betlara-mynd, sem hann pyrfti á að
halda á einu af málverkum sínum. Nú
kvaðst hann sjá, að inn mikli auðmaður
væri svo skapaður, að andlitið á honum
væri alveg eins og hann hefði hugsað sjer
betlara-andlit. „En pví er nú miður,
herra barún“, — bætti málarinn við —
„að pjer eruð ekki betlari, eða að minsta
kosti svo fátækur maður, að jeg gæti
keypt yður til að sitja fyrir mjer sem
fyrirmynd". Rothschild svaraði og sagði,
sem var, að aldrei hefði hann vanur verið
að spara neitt til að efla inar fögru listir,
og kvaðst pví viljugur til að standa sem
fyrirmynd fyrir málaranum á verkstofu
hans.
Málarinn pág boðið, og pannig kom
pað til, að andlitsmyndin er til af Roth-
schild sem betlara.
Betlarinn átti að sitja við tröppurnar
í rómversku musteri. Delacroix hafði kast-
að yfir öxl honum kápu (tunica), er
stöðu hans hæfði sem betlara og fengið
honum langan staf í hendur. Svo tók
hann til að mála. Skömmu síðar kom inn
ungur maður; hann var lærisveinn og vin-
ur ins mikla málara. Hann leit á betlar-
ann og óskaði meistara sínum til hamingju
með að hann hefði á endanum fundið svo
frábæriega heppilcga fyrirmynd til að
mála eftir. Inn ungi maður pekti ekki
Rothschild, en hugsaði að petta væri í
raun og veru fátækur betlari, sem stóð
parna með útrjetta höndina; og eitt sinn
er Delacroix snjeri baki við peim, laumaði
hann 20 fránka peningi í lófa betlarans.
Rothschild leit pakklætis-augum til hans og
stakk á sig gullpeningnum. En er inn
ungi maður var farinn, spurði Rotlischild
málarann hver hann væri. Hinn sagði
honunum pað, að pað væri ungur, gáfaður
og efnilegur málari, sem ekkí gæti rutt
sjer til rúms sakir fjeskorts og yrði pví
að lifa á að veita tilsögn í dráttlist. Roth-
schild skrifaði lijá sjer nafn hans og bústað.
Skömmu síðar fjekk inn ungi maður
brjef, og stóð í pví, að velgjörðasemi bæri
ávalt vexti; renturnar af gullpeningi peim,
sem hann hefði gefið betlaranum hjerna á
dögunum, væru nú lagðar upp hjá Rotli-
schild barúni, og gæti hann vitjað pangað
10,000 franka.
Herra ritstjóri!
Með því að þjer hafið færzt undan að taka
í heild sinni grein þá, sem jeg óskaði upptekna
í "Skuld» til svars uppá <«Hálfyrði um kirkjuna
í Reykjavík« o. s. frv. í síðasta tölublaði, af því
að grein mín væri of löng, þá skal jeg biðja
yður að taka af mjer þá stuttu grein, sem hjer
fer á eftir.
Hálfyrðið lýsir betur Jóni, höfundi sínum,
en kitkjunni og kirkjusiðunum. Jón fárast um
óþrifnað í kirkjunni, en orð hans eru gífuryrði,
ýkjur og ósannindi: allir kunnugir menn vita
að hreinlætinu í kirkjunni hefir aldrei verið, og
er sízt nú, svo ábótavant, sem hann segir; til
hreinsunar hefir árlega verið varið 40—48
dagsverkum. Til lýsingar á hátíðum og kvöld-
söngum eru höfð freklega 140 stearinkerti, og
fieirum verðnr ekki komið fyrir; af þessu muuu
skynsamir menn geta nærri, hvað mikið hæft
muni í umtali hans um dimmu. Að jeg láti ó-
rólega, afkáralega og ósiðlega fyrir altari, sem
hann og enska konan í fjelagi bera upp á mig,
segi jeg að sjeu svo ósvífin ósannindi sem frek-
ast megi verða, og vitna það undir söfnuð minn
og alla, sem hafa verið við kirkju hjá mjer.
Hrindingar meðhjálparanna við skrýðingu og
svefn þeirra í kirkjunni er sömu tegundar; í
þessum orðum er ekki heil brú, þar er hvert
orð ósatt. Skakksettu sálmatölurnar í eitt eða 2
skipti eru að mestu leyti misskilningnr, en að
öðru leyti sá hjegmómi, sem eiuna bezt sýnir,
bversu dauðans fátæklegt er hjá Jóni af veru-
legu útásetningarefni, og hversu hárfínn hann
er að finna mýfiugur, en undir eins. þrátt fyrir
eiulægan vilja sinn, mesti klaufi að gjöra úlf-
alda úr þeim. Úr þeim göllum, sem verið
kunna að haía á lireinlæti í kirkjunni, — en
þessir gallar hafa aldrei ver.ið nema smámunir
hjá frekjuyrðum Jóns — var búið að bæta
mjög rækilega lungu áður en nolckur vissi að
grein Jóns vœri til, nema hann sjálfur og ef
til vill ritstjóri «Skuldar». Jóni hefir því gengið
annað til með auglýsingu greinarinnar, en ær-
egur áhugi á að lagfæra það, er miður færi;
hvort hann hafi viljað fá prentsvertu á grein
sína, til þess að hann gæti svert aðra með
henui, um það munu greindir menn hæglega
geta dæmt.
petta svar læt jeg mjer hjer nægja, en
vísa þeim, sem óska að fá ýtarlegri upplýsingar
um þetta efni og glöggvari ástæður fyrir máli
mínu, til ins fyr nefnda svars míns, sem mun
koma út í 3. tölublaði «ísfoldar» ínnan skamms.
Reykjavík 3. Febr. 1882.
Hallgríraur Sveinsson.
Niöursooin matvæli.
(Eftir ,,Dagbladet“ í Cbristiania 18. okt. 1881).
Stórkaupmaður Ernest Frolich hefir lengi
að því unnið að afla löndum sínum góðs og ó-
dýrs matar með því að fiyta inn niðursoðið
kjöt. í gær hjelt hann miðdegisgildi mikið á
veitingábúsi einu hjer í bænum, og voru þar að
eins á borðum niðursoðin matvæli. í boðinu
voru ýmsir inir helztu kaupmenn borgarinnar,
nokkrir embættismenn, og fulltrúar af hendi
dagblaðanna. Tilgangurinn var að sýna, á hve
margan hátt má hagnýta og tilreiða niðursoðið
kjöt. Boðsgestum fannst mikið til um alla
rjettina, en einkanlega geðjaðist mönnum vel
að kjötjafningi («Labskaus») af nýju nautaketi,
sem var merkilega nýlegur og lystugur á
bragðið.........
........Undir borðum hjelt herra Frolich
ræðu þá, er hjer er ágrip af skráð á þessa
leið:
Herrar mínir!
Árið 1878, er tollmál nokkurt var til með-
ferðar á þingi, atvikaðist svo, að tollmála-
stjórnardeildin bað mig um að rita skýrslu um
mnflutning niðursoðinna matvæla í Englandi
og hve rnikið og hvernig meðalstjettiu og verk-
mannastjettin keyptu og neyttu af þeim!
Jeg varð fúslega við tilmælunum, þót.t mál-
ið reyndar stæði mjer ekki á neinu öðru, en
hverjum öðrum húsföður, sem feginn vill afla
heimili sínu góðra og ódýrra matvæla.
Á næsta stórþingi var allur tollur af slík-
um matvælum aftekinn, og talsvert tók að
fiytjast inn í landið; en árið eftir var aftur
lagður svo hár tollur á niðursoðið kjöt, að
varla var unnt að flytja nokkuð framar inn af
því.
Síðan hefi jeg ferðazt til Ameríku og kynt
mjer mál þetta betur, og hjelt jeg sjerstaklega
spurnum fyrir því, hverjar niðursuðu-verksmiðj-
ur hefðu orð á sjer fyrir að sjóða niður bezt
kjöt við sem minstu veröi.
Síðastliðinn vetur ritaði jeg nokkrar grein-
ir í blöðin til að mæla með því, að tollur á
niðursoðnum matyælum yrði afnuminn, og tal-
aði jeg við ýmsa þingmenn.
Jeg held stói'þingið hefði aftur í vetur, er
Ieið, fallizt á að afnema allan toll á niðursoðn-
um matvælum, ef eigi hefði svo slysalega vilj-
að til, að “Morguublaðið» flutti greiu um þetta
efni, sem vildi sýna fram á, að 10 au. já hverju
kíló (2 pd.) væri svo lágur tollur, að hann
hindraði eigi innflutning, en veitti þó ríkissjóði
4000 kr. tekjur í aðra hönd.
Hvorugt hefir ræzt.
Niðurfærslan á tollinum hefir að vísu vald-
ið því, að meira hefir inu verið llutt af «Comed
beef» (Utið saltað niðursoðið kjöt), og er það
fremur ódýrt kjöt, til að hafa ofan á smurt
brauð. En þetta er þýðingarminst af öllu.
Tollurinn, sem nú er á, er um 25 °/o af verði
almenns alinauta-kjöts.
Tollurinn varnar því enn innflutningi að
mun af niðursoðnu kjöti.
í surnar, er leið, lcorn í norskum blöðum
aðvörun um, að kaupa ekki niðursoðið kjöt frá
Ameríku, þar eð Ameríkuruenn syðu niður kjöt
af sjúkum skepnum og ljetu trikínorma-sjúkt
svínsflesk i dósirnar í staðinn fyrir nautakjöt.
Aðvörun þessi var tekin eftir dönskum blöðum,
sem aftur höfðu tekið hana eftir þýzkum blöðum.
Ýmsir kaupmenn bæði hjer og í Gautaborg
og eins í Kaupmannahöfn hafa kvartað við mig
um það, að síðan þessi þýzka aðvörun kom í
blöðiu hafi fólk nær alveg hætt að kaupa hjá
sjer niðursoðið kjöt.
Út af þessu vil jeg geta þess, að í pýzka-
landi eru þúsundir af sperðilsölum; en við það,
að margar milíónir punda af niðursoðnu kjöti
eru nú fluttar frá Ameríku bæði til pýzkalands
og annara landa, bíður atvinnuvegur sperðilsal-
an.na óbætanlegt tjón.