Skuld - 24.02.1882, Blaðsíða 3

15
í sjálfu sjer rangt, að veita af landssjóði styrk
útlendum mönnum til að ferðast um önnur
lönd; en þó var auðheyrt á þinginu, jafnvel á
ræðum Gríms Bessastaða-bónda (Alþ tíð. II, 217.
bls. og víðar), að þingið liefði ekki haft á móti
að samþykkja brúkun þessa fjár, þótt það væri
óánægt með hana, ef nokkur minnsta skýrsla
hefði legið fyrir frá Fejlberg um árangur ferðar
lians eða nokkur merki þess, að ferðin hefði
verið gjör í íslands þaríir.
Nú er það líklegt að sú skýrsla, er Fejlberg
heflr gefið um ferð sína og óprentuð var er
síðasta þing bafði málið til meðferðar, verði
komin út fyrir næsta þing, og er engin ástæða
til að efa, að það þing muni þá veita upphæð-
ina með aukafjárveiting.
petta þurfti því engin ástæða að vera fyrir
ráðgjafann til, að fá konung til að synja reikn-
ingslögunum staðfestingar. J?ví það var full-
Ijóst af umræðunum á þingi, að það var ekki
tilgangur þingsins að gjöra ábyrgð gildandi á
hendur ráðgjafa fyrir fjárbrúkun þessa, heldur
hitt, að knýja ráðgjafann til, að koma fram með
skil fyrir því, að ferðin hefði í raun og vern
verið í íslands parfir. Hafi liún verið það, á
ráðgjafanum að vera innan-handar að sýna það.
En um það lá ekkert fyrir síðasta þingi.
»ísafold» (IX, 2) virðist bera kvíðboga fyrir
því, að «þeir, sem á alþingi í sumar hjeldu því
fram, að þær breytingar væru gjörðar við nefnt
frumvarp, sem nú háfa valdið því, að það náði
eigi samþykki (o; staðfestingu) konungs» muni
eiga örðugt með að <■ sj;í þó ráð til þess, að það
verði landinu til hags og þinginu til virðingar
að tillögur þeirra voru samþyktar». |>ingið
hefir enga ástæðu til annars, en að halda fast
fram því sama næst, sem á síðasta þiugi;
stjórnin hefir enga ástæðu til að hafa á móti
að koma fram með skírteini, er þá skorti, um
ferð Fejlbergs. En það er auðsjáanlega hagur
landsins, að þingið neyði stjórnina til að gjöra
glöggva grein á ástæðmn til hverrar brúkunar,
sem er, á landsfje. Vjer vonum því, að þetta
ágreiningsatriði liverfi á næsta þingi ,1 þann
hátt, sem bæði sje landinu til hags og þinginu
til sóma. Og þetta hefði eins orðið, þótt lögin
hefðu verið staðfest nú. Hitt virðist oss eng-
inn sjerlegur sómi fyrir konung vorn nje stjórn
hans, að synja reikningslögunum alveg ástæðu-
laust um staðfesting. Og það mun ráðgjafa vor-
um hentast, að bjóða ekki alþingi of mikið af
slikum tillögum sem í þessu máli; annars er
hætt við, að hann spilli því samkomulagi, sem
hingað til hefir verið milli stjórnar og þings, og
er hætt við, að þingið geti orðið honum þá ó-
þægt í vöfum. (Niðurlag næst).
Brjefkafli um heiðiirslanii.
pegar jeg var seinast á - ferð um
Borgarfjarðars-ýslu, datt mjer í lmg að
fara um á svo nefndum Yatnsliömrum,
par jeg hafði sjeð í Stjórnartíðindum pett-
að ár, að Jóni bónda jtar liöfðu verið veitt
lieiðurslaun úr Ivonungssjóði, 160 kr. Nú
kom jeg á nefndan stað, og leist mjer j)á
ekki á verðleikablikuna, er par dró upp
fyrir mjer; hús öll lítilfiörleg, baðstofan
bygð á þrepi, ekki yíir 5 álna breið, og
virtist að vera 4. ál. frá gólfi til mænis,
og lítil hola í vesturenda, sem bóndinn
mun nefna „kjallara'1; lengdin á j)essu í-
veruhúsi verður frá 10—12. álna. jjetta
er j)ó bezta liúsið, sem jeg sá á bænum.
Síjettur eru þar talsverðar að víðáttu, en
engan veginn vel gjörðar. Skurð sá jeg
jjar fyrir neðan túnið, sem vissi ofan að
svo kölluðu Yatnshamra-vatni, jjar sem hafði
áður verið góður vísir til æðarvarps’, jiegar
Jón bóndi kom að jörð Jmssari, en er nú
sagt eyðilagt. Mjer virtist skurður sá ekki
utan nafnið eitt.
Nú fór jeg að hugsa, hvernig á Jjví
stæði, að pessi maður hefði fengið heiðurs-
laun, par sem jeg hjelt að síík verk
mundu ekki komast j)ar að, en gat með
engu móti áttað mig á j)ví.
Sama daginn hitti jeg tvo menn úr
sama lirépp, og af jtvi jiessi gáta var ó-
ráðin tyrir mjer, l'ór jeg að spyrja j)á.
hverninn stæði á, að bóndi jtessi liefði feng-
ið áminzt verðlaun, og sögðust jreir ekki
vita annað um j>að. en j»að, sem hjer væri
í mæli, að sýslumaður hefði sýnt óvanaleg-
an dugnað i meðmælum með Jóni, og II.
Kr. Friðriksson, með j)au í höndum, hafi
framið jetta krafta-verk.
j>etta mun nú ekki utan munnmæli,
eins og mennirnir sögðu, en hvernig j)essu
hefur verið komið í gang, skil jeg enn ekki.
Enginn getur álasað landshöfðingja J)ó
hann veitti eða úthlutaði J)essu fje, J)ví
J)ar hefur hann farið eftir annara sögum,
en slíkar ský’rs'lur og meðmæli eru lítils
virði, og verða að lcoma af of lítilli
sannleiksást, og sljóskygni fyrir framför
jjóðarinnar, eður sjerstöku Jjeklungarleysi
á verklegum störfum og J)að ætla jeg
heldur sje, enda bryddir á J)ví, að sumir
okkar svo köllnðu lærðu menn hafa ranga
ímyndun um sjálfa sig, er þeir halda sig
hafa alla verklega jekkingu. j>að væri
óskandi, að skýrslur og meðmæli, sem koma
fram með smámunasömum verðlaunabeið-
endum, væru rjettar og góðar, svo að
menn sannfærðust um, að verðlaun væru
veitt að verðleikum.
(Aðs.) Um lífsábyrgo.
pað hefir lengi verið sagt um oss íslend-
inga, og því er verr, að það er satt, að vjer sök-
mn fjarlægðar vorrar frá öðrum. þjóðum vissum
lítið um það, er fram færi hjá þeim. Vjer
þekkjum þannig lítið til inna ýtnsu stofnana
þeirra, er vjer gætum haft svo tnikil not af,
ef vjer þekktum þær, anriað hvort meö því að
taka þátt í þeirn, eða koma áþekkum stofnunum
á fót hjá oss, sem auðvitað er, að betra væri,
ef þess væri kostur. Vjer megum því vera
þakklátir þeim mönnum, er fræða oss um þessar
stofnanir. Inti nýji ritstjóri ísafoldar hefir nú
í 1. blaði hennar þ. á. í ritgjörð nokkurri,
er hefir þá yfirskrift: «Lífsábyrgð og Lífeyrir>•,
1) Hólmi lítill, en fallegur, með livönn alþakinn, ligg-
ur i fyrnefndu vatni og ntunu hirðumenn segja, að
ekki sje verðlaunavert að eyðilegga varpið í honum.
sem nú er búið.
viljað fræða lesendur sína á því, hvernig lífs-
ábyrgðar-stofnunum yfir höfuð væri varið, og
hvílík not menn gætu baft af þeim; en því
verr og miður finnst mjer ritgjörð þessi mjög
ljettvæg, annars skal jeg fúslega játa það, að
jeg skil víða ekkerl í henni, en það er ekki til
neins fyrir mig, að tala hjer meira um það.
Höfundurinn segir, að gagn það, er þessar lífs—
ábyrgðar-stofnanir gjöri, sje svo almentit viður-
kennt, að þær hafi verið settar á fót víða um
lönd að opinberri tilhlutun, og mun þetta með
öllu rjett hermt, en hann álítur samt, að þess
sje eigi að vænta, að lífsábyrgðarstofnun kom-
ist á að sinni hjer á landi, og kemur það sjálf-
se.gt til af því, að hann heldur, að þess muni
verða nokkuð að bíða, að alþingismenn vorir
verði svo hyggnir, að þeir sjái g’agn því likrar
stofnunar, því það væri syud, að ætla höfund-
inu-m það, að hann hugsi, að stjórnin eigi
tmtndi samþykkja svo nytsamt lagaboð, ef það
kæmi frá þínginit. En á meðan eugin lífs-
ábyrgðarstofnun kemst á bjer á landi, ráðleggur
hann oss, að nota hefzt dönsku lífsábyrgðar- og
umönnunar(!!!)-stofnunina frá 1871, og ástæður
hans hjer fyrir eru þessar;
1., að viðsldfti vor við hana mundu verða
hcegri en við slíkar stofnanir í öðrurn ríkjum.
En ef þessi ástæða væri sönn, þá ættum vjer
heldur að hafa verzlunarskifti við Dani en
menn í öðrum ríkjum, svo sem Englendinga, af
því viðskifti vor við Dani væru hægri en við
aðrar þjóðir; en jeg held, að nrenn sjeu nú
farnir að sjá, að það rnuni vera all eins gott
fyrir landsmenn, að hafa verzlunarviðskifti við
Englendinga, sem Dani.
2., að trygging sv, er lífsábyrgðarstofnunin
í Kaupmannahöfn hufi, sje aldeiHs óyggjandi,
pví bœði eigi hún mikinn sjóð, og líka ábyrgist
ríkissjóðurinn skuldbindingar hennar. En hvað
varðar oss um það, hvort stofnun þessi á mik-
inn sjóð eður ekki; það gefur henni fullkomlega
næga tryggingu, að ríkissjóðurinn ábyrgist skuld-
bindingar hennar; höfundurinn játar sjálfur,
sem fyr er sagt, að lífsábvrgðarstofnanir hafi
verið settar á fót víða um lönd að opinberri
tilhlutun; munu nú ekki ríkissjóðir þessara
lánda gefa alt; eins tryggjandi ábyrgð, sem rík-
issjóður Dana? eða á hverju veit höfundurinn,
að þeir eigi gjöra það?
3., að tillögin til dönsku lílsríbyrgðarstafn-
unnrinnar sje.u svo lág, sem pdu gcta verið,
mtð pví nð puu sjeu reiknuð svn út, eftir
manndauða i Durimörku, að stofnunin hafi
cngan hagnað. Jeg vil nú trúa því, að
þctta sje satt, en þessi ástæða er einkisvirði,
því höfundurinn segir strax á eftir, að snmar
lífsábyrgðarstofnanir gefi mönnum betri kjör en
in danska, því þær geti staðið sig viö það, þar
sem annaðhvort rentan er hærri (t. d. í Am-
eríku) en í Danmörku, eða þá manndauðinn
minni. Yjer værum nú í sannleika miklir
heimskingjar, ef vjer ekki vildum sitja við þaun
eldinn, sem bezt brennur, og nota einhverja þá
lífsábyrgðarstofnun, sem gæfi oss betri kjör en
in danska ; en böfundurinn heldur að pað sje
nœsta óvíst, að íslenzkir menn fengju aðgang
að peim; það væri þó merkilegt; af hverju veit
höfundurinn þetta? als engu; hann segir þetta