Skuld - 22.07.1882, Blaðsíða 3

71
skólans á hendi, og lyti hún valdi landshöfð-
ingja. fetta ætlu-iO vjer sje nauðsynlegt skil-
yrði fyrir þrifum skólans og bezti vegurínn ti)
að koma í veg fyrir slíkar deilur og sakargiftir
milli pilta og skólastjóra, sem ávalt eru mjög
óheppilegar og hljóta að drepa þrif skólans, ef
slíku vindur fram. [að er á aðra hliðina ófært,
að piltar standi varnarlausir fyrir hverju gjör-
ræði og harðræði einþykks skólastjóra; en hitt
er á hina hliðina eins skaðsamlegt, að ekkert
vald sje til úrslita, er stutt geti skólastjóra og
og gjört skjótan úrskurð, þá er lærisveinar eða
aðrir hafa hann fyrir rangri sök. Hvorttveggja er
jafn nauðsynlegt hverjum skólastjóra, að þola
engan ástæðulausan mótþróa lærisveina (því að
þá er úti um alla stjórn), og hitt, að beita eigi
einþykknislegu harðræði, heldur gefa gaum þeim
kröfum, sem við fulla sanngirni eiga að styðjast.
J>aðer þetta vandrataða meðalhóf milliagaleysis og
harðstjórnar, sem skólastjóri hver þarf að kunna
að þræða. pað er svo vandhitt, að æskilegt er,
að yfirstjórn hvers skóla, sem er, sje ekki alt
of fjarri honum, eigi hún að verða að fullu liði.
þ>ví viljum vjer fastlega leggja það til, að skóla-
nefnd verði skipuð í Eyjafirði til yfirumsjónar
skólanum. Getur landshöfðingi ekki gjört þetta
í reglugjörð skólans «ða á annan hátt?
— líitnefudarmenn alþingistíðindanna, herra
Magnús yfirdómari Stephensen og Halldór yfir-
kennari Friðriksson hafa krafizt, að vjer tækjum
eftirfylgjandi vottorð frá forseta efri deildar al-
þingis í <'Skuld» til «leiðrjettingar» á því, sem
vjer höfum sagt í niðurlagi greinarinnar í 15G.
nr. «Skuldar» með fyrirsögn: «Aðvörun til al-
menningS", um «hroðvirkni á frágangi ritnefnd-
armanna alþingistíðindanna í ár:»
«Eftir tilmælum ritnefndarmanna alþingis-
tíðindanna 1881 votta jeg sem forseti efri deild-
ar alþingis það ár, að frumvarp það til laga um
breyting á tilskipun um póstmál 26. febrúar
1872 og lögum 15. okóber 1875 um breyting
á sömu tilskipun, sem prentað er í alþingis-
tíðindunum 1881, 1. parti 270. bls., er orðrjett
samhljóða því lagafrumvarpi, er sent var efri
deild alþingis frá neðri deild sem samþykkt af
síðarnefndri deild 27. júlí 1881. Jeg skal bæta
því við, að þegar efri deildin varð þess vör, að
eina málsgrein vantaði frainan við 3. grein
frumvarpsins, eins og það kom prentað frá neðri
deildinni, var málsgreininni umræðulaust bætt
inn í frumvarpið ; en með því að frumvörpin
eru prentuð í alþingistíðindin [sic!] jafnóðum
og þau eru prentuð handa þinginu, gat ril-
nefndarmönnum ekki verið kunnugt um þessa
leiðrjetting á frumvarpinu þegar þeir Ijetu prenta
það í alþingistíðindunum á þeim stað, sem að
ofan er getið.
lteykjavík, 6. júlí 1882.
Bergur Thorberg».
— Hafa ekki ritnefndarmennirnir tekið borg-
un fyrir prófarkalestur á skjalaparti þingtíð-
indanna og það fullháa borgun? Sje svo —■
fyrir hvað taka þeir þá borgun, ef þeir lesa als
ekki prófaikir af þessum parti, en nota sömu
letursetning, sem sett hefir verið áður á skjöl-
unum? Og með því annar ritnefndarmaðurinn
var þingmaður neðri deildar, þá mátti hann
vita, hvernig frumvarpið var samþykt þar. Og
með því hinu ritnefndarmaðurinu var þing-
maður í efri deild, tók þátt í umræðum máls-
ins og var með að samþykkja frumvarpið, og
hefir því vitað, að prentvilla sú, er um ræðir,
var leiðrjett þar, hvernig gat honum þá verið
• ókunnugt um» í hverri mynd frumvarpið var
samþykt?
Auk þessa brra liigin það með sjer einsog
þau eru prentuð í Alþ.tíð., að eitthvað sje skakt
prentað, því að 2. grein er tvœr línur og hljóð-
ar um böggulsendingar, en nefnir eigi kross-
bandssendingar. 1 næstu líuu byrjar svo 3.
gr. á að tala um *krossbandssendin;/ar þær,
sem getið er um í 2. gr.» l>etta sjer hvei
maður, sem ekki les hugsunarlaust, að er ein-
hver vitleysa. Jeg sje ekki að ofannefnt vott-
orð gjöri hreint fyrir dyrum inna heiðruðu rit-
nefndarmanna.
J. 6.
— í «Skuld» V.árg, Nr. 154, bls. 55, standa
þessi orð: — «að það (gufuskipafjelagið) skeyti
jafnlítt þessari skuldbinding sinni um, að sækja
póstinn, sást í september í fyrra á Patreksfirði,
er skipið hljóp af stað aðvörunarlaust, skildi
allan póstinn eftir í landi og vitjaði hans als
ekki. fetta er þó fullkomlega að svíkjust um
að uppfylla skuldbindingar sínar».
Sannleikurinn er þessi: Eg kom meö
Valdemar í það skifti, sem hjer ræðir um, á
Patreksfjörð kl. 8 um kveldið, sendi póstinn í
land, og eftir póstinum, sem með skipinu átti
að fara. Pósturinn var þá ekki til taks, en
póstafgréiðslumaðurinn var sjálfur um borð í
«Valdemar» í samsæti hjá ritstjóra «Skuldar».
Eg sendi í annað sinn í land kl. 12 — og þá
fór ritstjóri «Skuldar» í land um leið — eftir
póstinum, gerði um leið viðvart, að skipið færi
kl. 4 um morguninn, en stýrimaðurinn, sem
póstinn átti að sækja, fjekk engan póst, en þar
á móti lofaði kona skipsafgreiðslumannsins, aö
hann skyldi sjálfur koma með póstinn innan
ki. 4. En — hvorki hann nje ritstjóri «8kuld-
ar» komu aftur kl. 4‘/2, þegar jeg fór af stað.
!>essa leiðrjetting krefst jeg að þjer, herra
ritstjóri, takið í blað yðar.
Reykjavík 1. júlí 1882.
V. E. Kilil,
Förer af S. S. «Valdemar».
— Að herra Kihl hafi sent póstinn í land
þegar er hann kom á Patreksfjörð, höfum vjer
ekki neitað. En það er þó varla alvara herra
Kihls, að kalia það að hann hafi sent eftir póst-
inum, sem haun átti að taka við, þá um
leið — meir en 8 tímum áður en hann ætlaði að
fara á stað, og þar sem hann vissi að póstaf-
greiðslumaðurinn var um borð að taka- móti
vörum, er hann átti með skipinu (að hann hafi
verið í boði hjá ritstj. Skuldar er blátt á fram
hreinn og beinn átyllulaus uppspuni!). Hann
kannast sjálfur við, að hann hati ekki vitjað
póstsins í 4‘/2 tíma áður enn hanh fór. Hvort
póstafgreiðslumaður hafi lofað að koma með
hann um borð eða ekki, kemur oss ekki við.
Hr. Kihl átti að láta sækja hann skömmu
áður en hann færi.
F r á ú 11 ö n d u ni.
írland. Að alt hafi nú um langan aldur
verið í hershöndum á írlandi, friður líf og eign-
ir — það vita flestir lesendur vorir. En hvern-
ig stendur á þessu? Er það að eins ólöghlýðni
og glæplund íra, sem veldur þessu? Er þjóðin
tómir fantar og bófar? Eða liggja nokkur þau
rök til, að afsakað fái þá írana, eður að minsta
kosti vakið þeim vorkunn?
Samkvæmt fornum írskum lögum átti eng-
inn einstakur maður þar í landi fasteign. Jörð-
in var almenningseign. Sjerhver maður átti
nokkurn þátt, hve lítill sem hann var, íeignar-
rjettinum að jörð þeirri, er^hann yrkti. f>essum
rjetti varð eigi með neinum samningum, gjöf
eða kaupi riftað eða raskað. þ>jóðin lifði undir
höfðingjum, er rjeðu fyrir stærri ættkvíslum
(Clansystem). I>á er Englar unnu landið her-
skildi, ráku þeir inainnlendu höfðingja frá völd-
um og tóku land alt undir sig og gáfu það
gæðingum stjórnarinnar; urðu þannig allir Irar
landsetar þessara stóreignamanna, er nálega allir
voru útlendir og samþýddust aldrei þjóðerni
Ira, heldur sátu erlendis og eyddu þar tekjunum
af inum írsku eignum, og færðu jafnan upp
landskuldir, er færi gafst, og sugu þannig landið
út mjög hörmulega. Landskuldirnar urðu oft
svo geypilegar, að ekkert vit var í. Leigulið-
arnir komust í örbyrgð, akuryrkju og rækt allri
fór hnignandi, en þjóðin neyddist til að stofna
ýmis samtök til að reyna Jað ljetta á sjer okinu
með einhverju móti. Afl höfðu þeir eigi til
móts við Engla í stríði; eini vegurinn voru
launvíg. Auðvitað átti hver, sem með var, á
hættu að verða hengdur, ef upp kæmist. En
þeir munu ekki hafa álitið það kvalafyllra að
devja í gálganum, en að deyja úr hungri og
láta þannig seigpína úr sjer lífið. Leynifjelög
þessi hafa oft myrt landeigendur, drepið ráðs-
menu þá, er þeir halda á eignum sínum á Irlandi
meðan þeir sjálfir sitja erlendis, ogáannan hátt
leitazt við með ofríki að fásinnt kröfum sínurn
um lægra afgjald o. s. frv., sem í rauninni hafa
verið á sanngirni bygðar. Leynifjelög þessi
hafa haft ýmis nöfn á ýmsum tímum. Enginn
rjettsýnn maður getur annað en játað það, að
iöguleysuverk þeirra og lnyðjuverk, morð og
meingjörðir, eru vítaverð og andstyggileg;
en enginn rjettsýnn maður getur heldur neitað
því, að þessum margþjáða og þrælkaða, hungr-
aða, fáfróða lýð er mikil vorkunn. £eir eru
og kaþólskir allir, þar sem inir ensku landeig-
endur eru mótmælenda-trúar. Inir kaþólsku
klerkar hafa mikil áhrif á landslýðinn. Vjer
sjáum að þrent ber hjerámilli: l.kúgun lands-
drottna á leiguliðum og þar af leiðandi örbyrgð
og volæði landslýðsins; 2. þjóðernismunur, er
allir landeigendur að kalla eru útlendingar; 3.
trúar-munur. J>egar þessi tundur koma öll
saman, þá er ekki kyn þótt í kvikni. En auk
þessara leynifjelaga er annað fjelag á írlandi,
sem oft er slengt saman við þau af fáfróðum
blaðamönnum, er ekki þekkja til. [>að er ið
irska pjóðvinafjelag, sem kallar sig «land liga.»
þetta fjelag stofnuðu þeir þingmennirnir Davitt
og Parnell, og er tilgangur þess, að koma end-
urbótum á fyrirkomulag fasteignarráða í land-
inu, en beita til þess engum leynibrögðum nje
glæparáðum, heldur berjast opinberlega og
drengilega fyrir sínu máli.
[>eir Parnel! og hans siunar hófu’snarpa sennu
bæði á þingi og utan þings til að knýja stjórn-
ina til að taka í taumana. Gladstone’s stjórn
varð og til þess loks, að bera fram á þinginu land-
lögin írsku, er fram gengu á þingi í fyrra. Með