Skuld - 22.07.1882, Blaðsíða 4

72
þeim lögum var talsvert unnið til hagsbóta Irum
en aðalgalli þeirra var það, að þau bættu að eins
(að nokkru leyti) úr fyrir framtíðina, en bættu
ekkert úr afleiðingum liðna tímans, t. d. stór
skuldum, sem leiguliðar voru í komnir við land
eigendur sakir ósanngjarnlega hárrar lands
skuldar.
Landlögin trygðu að vísu það, að nokkr
Jeyti, að landsseti gæti átt við hæfilega land
skuld að búa eftirleiðis, og búið ákveðin tíma
á jörðinni (15 ár) ef hann stæði í skilum, og
að landsdrottinn gæti ekki fært eftirgjaldið
upp á þessum tíma, og eins að jarðeigandi
skyldi bæta leiguliða jarðabætur, ef hann viki
burt að 15 árum liðnum. £>etta var nú alt
gott og blessað. En rjett meðan landsseti ei
að gleðjast yfir þessu gullna framtíðarútliti
sem landlögin heita honum, þá kemur ráðsmaðui
landsdrottins með reikning fyrir 3 eða 4 ára
landsskuld, sem hinn er í skuld um. «Geturðu
borgað? Annars ber jeg þig út» segir ráðs-
maður og bendir á alvopnaða lögregluþjóna
sem hann hefir með sjer. £essi eldri land
skuld hafði verið hóflauslega há; reikningurinn
er stór. Bóndi á enga peninga. fað var ó-
áran 1879—80 og hallæri í landinu; fólk dó
úr hungri; jörðin fæddi ekki bændur, því síður
að hún gæfi þeim afgang fyrir landsskuldum
sem þess utan voru geypilegar. En kúlur og
byssustingir þola enga mótsögn; lögregluþjónai
þekkja enga meðaumkun; þeir hlýða. Svo er
bóndi með hyski sínu borin út á víðavang
Honum svellur heiít og hefnd í huga. Hanu
mætir á förnum vegi einurn af fiokki inna
«hvítu drengja» (vvhite boys) eða reimar-svein
a» (ribbon men), sem sendur er út af ein-
hverju leyniíjelaginu. Hann verður nýr fjelagi.
|>að þurfti viðauka-lög við landlögin, og það
eru in svo nefndu «eftirstöðva-lög» (the
arrears bill). Aðalefni þessara laga er á þá
leið, að ef t. d. landsseti 31. ág. f. á. skuld-
aði landsdrottni þriggja ára landsskuld, þá
skyldu þeir kvittir, er landseti borgaði eins árs
landskuld;eins árs landskuld borgar landsjóður,en
þriðjn árs landskuldar skallandsdrottinn missa til
kall til fyiirekkert. J>ettamundi sumum kreddu
föstum mönnum hjer þykja nærri gengið eignar-
rjettinum. peir mundu hrópa á stjórnarskrá, að
eignarrjetturinn væri «friðhelgur». En lesi
menn ástæður stjórnarinnar, þá undrast víst
flestir það mest, að hún skuli eigi íyrir löngu
hafa komið fram með slík lög. J>ar er þess
getið að dómstólar þeir, er skipaðir vóru eftir
landlögunum, til að dæma um landskuldirnar,
hafi lýst yfir því, að þær væri einatt helmingi
hærri, en unt væri að standast við að greiða.
— Landsdrottnar hafa ekki hugsað um líf
landseta og fjölskyldif þeirra, þegar þeir hafa
látið vopnað lögreglulið kasta þeim út úr kof-
unum út á víðavang og hrekja þá af þeim
bletti, er þeir gátu haft brauð sitt af. pegar
þetta veslingsfólk hefir dáið af vosbúð, pest og
hungri, — það hafði engan blett að rækta sjer
til fæðis, enga atvinnu var að fá, og enginn
efni til að komast úr landi — þá talaði engin
um «morð». J>að var svo sem «löglegt» alt
saman. En þegar þessir menn í örvænting
sinni bindast í samlag um, að myrða böðla
sína, þá er það morð og óhæfa. Vjer segjum
1) Um þetta alt vísum vjer til Englands þáttar í
„Skírni“ þ. á., sem er sanngjarnlega og hleypidómlaust
ritaður. Ritstj.
alt þetta ekki til þess, að ætla að rjettlœtn íra
heldur til að benda á, að það er eigi mann-
vonzka fólksins ein, er leiðir til illræðanna þar
í landi, heldur oft örvænting og ill meðferð
sem oft á glæpsnafnið eins vel skilið, þótt lög-
helguð sje, eins og launvígin. — Vjer höfum
áður getið um, hversu ráðgjafinn írski var myrt
ur nýlega, og með því að víga-fregnir berast
daglega frá írlandi, þótti oss hlýða, að fara fám
orðum um ástandið þar.
Eftir morðið á ráðgjafanum neyddist
stjórnin til að koma fram með frumvarp um
ný kúgunarlög, til að bæla óspektirnar á Irlandi
Er það mest að eigna mótstöðumönnum stjórn-
arinnar, að hún neyðist til að koma fram með
þau lög. Er einkum efni þeirra, að af taka
friðhelgislögin (Habess corpus) og kviðdóma,
veita vara-konungi rjett til að banna að menn
sæki mannfundi, en leggja blöð öll, bæði útlend
og innlend undir ritskoðun, þ. e. afnema prent-
frelsið, fetta er til ætlað að gildi
um 3 ár. pó þykir ekki örvænt að svo
margir af inum frjálslyndari stjórnarsinnum
muni veita írum í því máli, að sumt ið ó
frjálslegasta nái ekki fram að ganga, einkum
að þeir fái því afstýrt, að fundafrelsi, málfrelsi
og prentfrelsi verði niðurbælt. Hvað hafa slík
ótrelsislög gagnað í líússlandi, Austurríki eða
Frakklandi? spyrja menn. J>að er eins og að
setjast á öryggislokuna á gufuvjelinni, til þess
að þagga ið óþægilega gutuhljóð. Aíleiðingin er
að ketillinn springur, og sá, sem á lokuna sett-
ist, tlýgur í loft upp. Ef menn vilja kæfa niðui
rödd þjóðarinnar í ræðu og riti, þegar henuí er
mikið niðri fyrir, þá má eiga það víst, að það,
sem niðri fyrir er, brýtur sjer aðra farvegi. Og
að þeir farvegir sje ekki hollari, um það bera
leynifjelög og morðvíg vott í öllum þeim lönd-
um, sem slíkt hafa viljað reyna.
Egiptalaml. |>ar er alt tjá og tundri.
Arabi «bey» hefir að því er virðist herinn í fylgi
með sjer. Khedivinn er eins og önnur nátt-
húfa. Hann hefir reynt, að ráðum eða boði
Engla og Frakka, að víkja Arabi úr ráðherra-
sæti, en Arabi neyddi hann til að fela sjer aftur
tjórnina á hendi. Arabi er reyndar egipzkur
ijálfsforræðismaður, vill eigi hlíta ráðum og yf-
irdrottnum Evrópumanna. En þeir hafa þar
mestu ráðið og haft Khedivann í vasa sínum.
Fyrir skömmu (11. f. m.) brauzt út upphlaup
nokkurt í Alexandríu, og drápu iunlendir menn
nokkuð af Evrópu-fólki í borginni. J>ó varö þetta
brátt sefað. En svo þykir Korðurálfumönnum,
er í Egyptalandi búa, uggvænt urn friðinn, að
allir, sem megu, flytjast til Norðurálfu, hvað
sem tautar, og skiptir það mörgum tugum þús-
unda fólks, er þegar er fiúiö, en daglega flýr æ
lleira, eins ótt og skip vinnast til að flytja það.
íájáltur þvkist Khedivinu «sitja sumarvistum» í
Alexandríu, en reyndar er hann flúinn þangaö,
af því að hann þorir eigi að vera í Cairó.
Englar og Frakkar höfðu haldið herskipum
nokkrum til Egiptalands í vor, til að ógna
andsbúum, en Egiptar þóttust vel vita, að
Englar og Frakkar þyrðu eigi að herja landið
án samþykkis annara stórvelda, og gjörðu gabb
eitt að flotanum. Nú hafa stórveldin til fundar
gengið í Miklagarði til að ræða mál þetta. Ekki
vildu Tyrkir eiga neitt við fund þann, þykjast
einir yfirherrar Egiptalands, segjast sent hafa
rangað Derwisj pasja, er þegar hafi sætt alt og
'riðað. En allir vita, að ekkert hefir skipazt í
Egyptalandi við komu Denvisjs þangað. Síðast
er fregnaðist, höfðu Englar og Frakkar verið
komnir á fremsta hlunn með að gera landgang
í Alexandríu, að sagt var; en hvort það er á
eigið eindæmi, eða í umboði stórveldanna í
Miklagarði, vitum vjer enn eigi.
(£§=* Frjettir meiri (þar á meðal frá Noregi)
í næsta blaði.
— Inn setti lanlæknir hr. Jónas Jónassen
hefir ritað ritgjörð «um sullaveikina, eftir reynslu
íslenzkra lækna» og dispúterað um hana, og
hefir háskólinn í Höfn veitt honum doktors-
nafnbót fyrir. Andmælendur hans höfðu lokið
miklu lofsorði á ritgjörðina.
— Hr. Schierbeck læknir, sem vjer
höfum áður um getið, hefir gengið undir próf í
íslenzku, en stóðst eigi prófið.
— í>ess hefir láðst að geta, að hjeraðslækn-
irinn í Yestur-Skaftafellsýslu Jón Sigurður
Olafsson er andaður.
— 1 dag um hádegi kom «Arcturus» hingað;
hann hafði komizt inn á Eyjafjörð að Hrísey,
en varð þar aftur að snúa; fór svo vestur
sunnan um land til ísafjarðar og vesturlands-
hafna annara.
J>á er »Arcturus» var ferðbúinn frá Skot-
landi, náði þar skipinu hraðfregn frá K.höfn
þess efnis, að stúdent Árni Finsen, sonur
landshöfðingjans, hefði drukknað. Hann var
fæddur 23. júní 1864, útskrifaður í fyrra vor
hjer úr skólanum með bezta vitnisburði og að
öllu inn mannvænlegasti.
Aug:lýsingar
K
reiðanlegt verzlunarhús í Leith á Skotlandi leyfir
sjer að tilkynna íslendingum, að þeir eru viljugir
að selja bæði fisk, ull og lýsi cður aðrar íslenzkar
vörur við því liæsta verði, sem f®st á inum enzka
markaði, fyrir venjuleg ómakslaun (Commission). And-
virðið sendist aftur í peningum eður vfxlbrjefum, sem
borgast á Skotlandi eður í Kaupmannahöfn eftir fiví,
sem viðskiptamenn óska, eður vörum, sem peir gota
tiltekið.
Adressa:
Messrs Gillespie & Catlicart,
Bernard Street,
LeittL.
Kaupmaður þorlákur Ó. Johnson hefur viðskipti við
þessa kaupmenn, og gefur hverjum, sem óska, nákvæm-
ari upplýsingar.
Ennfremur geta menn fengið upplýsingar viðvíkj-
andi þessu húsi hjá:
Herra C. K. Hansen í K.hiífn og
Herra Harry Levin sst.
Clydesdale Bankanuin, Leith og London.
Kitstjóri og ábyrgðarmaður:
Jón Úlafsson, alþingismaður.
Prentuð hjá Einari pórðarsyni á hans kostnað.