Fróði - 10.01.1880, Page 2

1. bl.
F R 6 Ð I.
1880
um, og fór pess á leit við 1 mdshöfðingja,
að hann ákvæði, að |>ingniannavegur yrði
hjer eptir talin hinn 28. fjallvegur
landsins.
Sýslunefnd Húnvetninga hafði beiðst
þess, að manni nokkrum þar í sýslu yrði
veitt verðlaun úr búnaðarsjóði amtsins
fyrir það, að hann hefir lagt fyrir sig að
grafa brunna og alls starfað að því að
grafa 54. Yið þessari bón gat amtsráðið
eigi orðið, því fyrst og fremst var lítið
fje í sjóðnum, en í annan stað mikið með
að gera, er lá enn þá nær tilgangi
Sjóðsins. (Framh. í aresta bl.)
Mveimaskólarnir.
Eins og kunnugt er, hefir á seiuni
árum vaknað meðai vor nokkur áhugi og
viðleitni lil þess að mennta kveunfólkið í
landinu meir en að undanförnu. þetta
álítum vjer gleðilegan vott um það, að
rnargir sjeu farnir að finna betur enn
fýrrum til þess, hversu rnikil nauðsyn á
því er fyrir hvert land og sjer í lagi (yrir
land voit, að öll alþýða sje sem bezt
menntuð að kostur er á. Stærð og strjál-
byggð þessa lands gerir oss það mein,
meðal margra annara meina, að víðast
hvar eru nær því ósigrandi erfiðleikar í
vegiuum að koma upp almennum barna-
skólum, þar sem börn innan við ferm-
iiigaralditr geta fengið fræðslu ( því, sem
þeirn er nauðsynlegt að læra til þess að
geta með aldrinum orðið góðir og upp-
byggilegir þegnar í þjóðfjelaginu |>ótt
barnaskólar bæði þurfi að komast á stofn,
og geti vissulega komizt upp viðar enn
að svo komnu er orðið, þá er enginn von
eða etigar iikurtil þess, að þeir geti orð-
iö almennir um langan tíma hjer eptir,
heldur verði allur þoiri barnanna, sem
alast upp í landinu, að sitja með þá mennt-
un og það uppeidi, sern þau fa í heirna-
húsurn. Eu þó þessi heiinainenntun barn-
aurta geti haft nokkra kosti, þá hlýtur
liún ætíð að verða mjög misjöfu og viða
rnjog ólullkomin; og þótt hún á einstaka
stað kynni í flestu að jafnazt við þá mennt-
un, sem fengizt getur t skólum, er
jafuan hætt við að hún verði einrænings-
ieg og suridurleit, með því börnin fara á
niis við margt gott, setn leiðir af samlífi,
samfjeiagi og sarnvinnu margra að einu
takrriarki. j>að heyrist einatt kvartað um
skort á fjelagsanda og samheldi hjá oss,
og þessi umkvörtun er ekki ástæöulaus;
en sje litið á það, hveinig fólkið elst upp
á sundrungu og lifir á sundrungu, þá
getur engtnn með sanngirni ætiazt til
þess, að fjeiagslífið sje eins vakandi hjá
þjóð vorri eins og hjá þjóð, sern getur
mennluð börn sín tii samans í skólum
og hefir að öðru leyti greiðar sam-
göngur
þótt vjer nú gælum komið á slofu fleiri
og betri barnaskólum, eu líkur eru til að
vjer geturn fyrst um sinu, þá eru að vísu
skolur handa ungum konnm nrjög nauð-
sýnlegir. En þessi nauðsyn er tvöföld,
þar serri baruaskólarta vantar, m*ð
I 5
því það venjulega eru mæðurnar, sem
leggja fyrsta grundvöll til menutuuar barn-
anna, og setn optast eiga mestan og
beztan þátt í uppeldi þeirra og menningu,
eins og lika húsmóðirin hefir eiuna
mest, áhrif á allt heimilislífið. f>að eru
því, að ætlan vorri, engar þær mennta-
stofnanir, er vjer nú höfum, eins liklegar
til að auka og efla alþýðumenntunina eins
og einmitt kvennaskólarnir, efþeiraðeins
geta fengið þann viðgang, að þeir geti
menntað vorar ungu og uppvaxandi kou-
ur nógu vel og nógu margar. Kvenna-
skólar þeir, sem vjer höfurn nú fengið,
hala þó átt frernur erfitt uppdráttar allt
fram að þessum tíma; fáir eptir tiltölu
hafa rjett þeim hjálparhönd, og margir
verið þeim rnótdrægir, eigi síður konur
eu karlar, og erþetta enginu góður vott-
ur um meuntun eða menntunarlýsn þjóð-
ar vorrar, sem sumir þó gera eigi svo
lítið úr. Skólar þessir hafa mest og bezt
komizt á fót fyrir elju og atoi ku einstakra
og það reyadar mjög fárra, góðra mautia.
þannig mun kvennaskólinn i Ueykjavík,
sem þeirra er elzlur, einkurn á kominn
fyrir einbeittan kjark og dugnað, er heið-
urshjónin herra Páli Melsteð og frú haus
hafa sýnt, og svo fvrir tilstyrk nokkurra
annara heiðurstnanua og heiðurskvenua.
Má meðal þeirra sjerslakiega nefna lands-
höfðingjafrúna, sem á margan hátt, meira
en mörgutn sje kunnugt, hefir styrkt ýms
góð og fögur fyrirtæki hjer á laudi, þar
sem hún hefir til náð. Eins er kvenua-
skúlinn í Eyjafirði einkurn upp kominn
fyrir dugnað og fylgi Eggerts umhoðs-
manus Gtinnarssonar og fárra rnauna,
sem houum hafa fylgt í þessu. Svo virð-
ist, sem kvennaskóiinn í Skagafirði hafi
átt mestu láni að fagna, þar sem rnargir
tijeraðsbúar, og þar á meðal sýslunefud-
m, hafa þegar i upphaii lagt fje til hans,
þótt hann sje enn þa minnstur þessara
þriggja skóla og hafi enn ekkert hús eða
tast heiinili.
Eftir skýrsluin í sunnlenzku blöðnnum
eru nú í vetur ekki nema 17 lærimeyjar
i kveunaskólanum í Reykjavik, og al' þeim
eiga ekki nema 5 heitna í skólahúsinu,
þar sem þó 20—30 mundu geta fengið
stöðugt húsnæði og beimili. Meðal hinua
17 lærimeyja eru úr Reykjavík sjálfri 7,
úr Gullbringusýsiu.....................2,
úr Árnessýsiu .........................1,
úr Raugárvailasýslu ...................1,
úr Vestmannaeyjum......................1,
úr Borgarfjarðarsýslu..................1,
úr Dalasýslu ..........................2,
úr Snæfellsnessýslu....................1,
úr ísafjarðarsýslu.....................1.
Eru þannig að Reykjavík frá skiliuni að
ein 6 lærimeyjar úr Suðuramtinu en 4 úr
Vesturamtiuu, og virðist þetta vera nokk-
uð lág tala. Auk þessara 17 njóta 6
aðrar úr Reykjavík tilsagnar í söng með
skólameyjunum, ILJega 1 tíma annan
hvern dag.
í kvennaskótanum á Laugalandi í
Eyjafirði erw í vetur 20 lærimeyjar, sem
allar hafa húsnæði og fæði í skóiuhúfinu
þar. Af þeim eru :
6
úr Saður-Múlasýslu...................... 2,
úr |>ingeýjarsýslu......................10,
úr Eyjafjarðarsýslu.................... 4,
af Ákureyri............................ 1,
úr Skagafjarðarsýslu................... 1,
úr ílúnavatnssýslu .....................2.
í kvennaskóla Skagfirðinga er mælt að
sjeu 5 lærimeyjar, sem líklega eru aflar
þar úr því hjeraði
t fjárlögunum eru þetta ár veittar úr
landssjóði 2700 kr. til þessara þriggja
kvennaskóla, það er að segja :
til Iteykjavíkur skólans......... 1000 kr<
— Laugalands skólans............ 1000—•
— Skagafjarðar skólans......... 700 —
þó er þessi fjárveiting buudin því skil-
yrði, að sveitafjelög þa« er hlut eign að
máli ef a nota skólann, leggi til í hið
minnsta svo inikið sem svarur helmingn-
um af þessari uppliæð. Ef að sveitarfje-
lögin gera þetta, sem vjer ekki efum, þá
kemur fjárveitiugin úr landssjóði þannig
niður: handa hverri lærimey í Reykjavíkur-
skólanum.......................kr. 58, 82
iiauda hveri í Laugal. skólanuin — 50, 00
— — - Skagaf. skólanum — 140, 00
Um ,fjárveiting sveitarljeiaganna vitum vjer
að svo komnu eigi annað en það, að
amtsráðið í Suðuramtinu hefir veitt kvenna-
skólanum í Reykjavík 300 kr. af síuum
jafnaðarsjóði og verða það 50 kr. handa
liverri af þess 6 lærimeyjum, því Reykja-
víkurbær er frá skiiinn Suðuramtinu og
leggur tivorki í þess jafuaðarsjóð nje held-
ur á heimting á neinu úr lionum. Tíi
þess að koinast til jafns við amtsráðið
lyrir sunnan, ætti amtsráð Vesturamtsins
að veita kvennaskólanum 200 kr. og bæj-
arstjórn Reykjavíkur 350 kr. Vjer fáum
iiú síðar að sjá hvað örlátar þessar sveita-
stjórnir verða. Til kvenaaskólans á Lauga-
landi heíir amtsráðið fyrir norðan veitt
400 kr, það er 20 kr. fyrir hverja lærimey.
Teljum vjer sjálfsagt, að sýsluijelög þau,
hjer fyrir norðan, sem eiga stúlkur í
skólanuin, verði eigi á eptir í því að styrkja
hann tiltöluiega að sínuin hluta, með því
stofnun þessi er fátæk og í allmikílli skuld.
iívennaskólinn í Skagafirði mun sjálfsagt
fá tiltöiulegaa styrk eptir stærð við kvenna-
skólann i Eyjafirði, og vjer efum ekki, að
sýsiunefndin leggi honum af sýslusjóði
svo mikið fje, sem þarf til þess, að hann
geti fengið allt það, sem honum er ætlað
í fjárlögunum. Styrkurinn til þessa skóla
úr laudssjóði er eptir tiltölu iangmestur
í þetta skipti, og hefir alþingi, sem fjeð
veitti, iiklega staðið í þeirri trú, að Skag-
firðingar niundu nota hann almennara, en
þeir gera, ef þar eru nú ekki fleiri en 5
lærimeyjar, eins jog vjer höfum eptir
skiiríkum manni, setn fór um Skagafjörð
fyrir eigi löugu. Hlýtur þetta að koma til
af því, að skólann vantar sitt eigið hús,
sem hverjum skóla er nauðsyulegt að eiga.
Vjer höfnm lauslega heyrt, að tlún-
vetuingar væru að iiugsa um að koma
upp kvennaskóla í sínu hjeraði, og að
þeir hafi nú jafnvel gert einbverja litla
byrjun til kvennakenslu, en með því enginn
af nokkrurn merkutn mönnum þar í sýslu,
sem hal'a skrifað oss, hefir orðað þetta