Fróði - 27.09.1880, Blaðsíða 3

1880.
F R Ó Ð I.
261
22. bl.
269
260
tali -f- 1 °,2 li., eða viðlíka og fj
Boston í Bandafylkjunum (-í- l°,l)|
og í Dresden á Þýzkaiandi (-5- l°)*j
f mörguin höfuðborgum í Norðurálfu
cr iniklu kaldara enn í höíuðstað Is-
lands, þannig er að meðaltali í Krisijaníu
og Stokkhólmi á vetruin 3° K.
og f Pjetursborg 7°. Og jalnvel þótt
vjer förum í kaldasta fjórðung landsins,
Noröurland, þá er vetrarmeðaltalið á
Akureyri að eins -f- 5°, en í Moskow
—I— 8°, 2, í Montreal -f- 6°, í Qvebek
-f 9°, svo að í þessum þremur í
borgum er miklu kaldara. Þegar ís- !
land er borið saman við Norðurálfu,!
þá sýnir það sig, að á Suðurlandi er
ekki öldungis svo kalt á vetrum sem
í norðurhluta f’ýzkalands og eigi út af
svo heitt á sumrum sem í suðurhluta j
Noregs. Norðurland er eigi svo kalt á
vetrum sem miðhluti Rússlands og eigi
svo heitt á sumrum setn miðhluti Svía- j
ríkis. Sje landið borið samau við j
Vesturheim, þá er Suðuiland eigi svo ;
kalt sem iniðbik fylkisins New York.
og Norðurland litlu kaldara cnn nyrzti
hluti Nýja Englands. íslenzkir vestur-
farar, er setzt hafa að í Kanada og
Minnesota, segjast aldrei hafa reynt
annan eins kulda heima eins og í þessum
lönduin. Það atvik, að sauðfje er ein-
att ekki hýst að vetrarlagi á Islandi,
og verður allopt að lifa á því sein
það nær af grasi undan snjónum, sýnir
bæði það, að veðurlagið er mildara og
snjórinn minni í hinurn byggðu dölum
landsins heldur cnn í mörgum öðrum
lenduin, þar sem hagbeit er notuð.
Grrein sú, er hjer kemur á eptir, var
rituð skömmu eptir að jeg kom upp á
Seyðisfjörð í maím. næstl. og átti þá
þegar að koma út í „Skuld“, en ein-
hverra orsaka vegna, líklega rúmleysis,
hefir húu erm eigi kornizt að í því blaði,
nerna nýlega sje.
Staddur í Laufási 15. sept. 1880.
B. P.
Góðir landar, kæru frændur og vinir!
|>egar jeg fyrir nærfelt fjórum árum
stje á skipsfjöl hjer á Seyðisfirði til
Vesturheimsferðar, var það ásetningur
minn að heimsækja yður aptur hvenær
senr jeg gæti við komizt og kveðja yður
í öðru og hinnsta sinni. þ>að lá þá ríkt
í grun minum, að mjer mundi auðnast
sú ánægja, og nú hefir Drottni þóknast
að veita mjer hana, jafnvel í ríkulegri
mæli enn jeg hafði við búizt. Allir, sem
jeg hefi hitt, liafa fagnað mjer eins og
„týndum og aptur heimtum syni“, og
get jeg eigi þakkað slíkar viðtökur nóg-
samlega. Samt sem áður hefi jeg orðið
þess var, að einstöku menn hafa verið
hálfhræddir um, að jeg kynni að vera
„agent“ einhvers eða einhverra. Eptir
því sem jeg kemst næst, meinast bjer á
landi með „agent“ maður sem er send-
ur út af erlendum mönnum til að tæla,
ginna, ljúga og svíkja menn hjeðan af
landi burt til Vesturheims. f>ess vegna
er eigi kynlegt, þó löndum mínum sje
litlu betur til slíki-a manna enn hins
„gamla óvinar“. f>að kemur til lítils
þó jeg segi þeim, sem halda mig _agent'
(ef þeir eru nokkrir), að jeg er ekki
sendur eða gjörður út af nokkrum manni
eða neinu Jjelagi, Jeg kem í kynnisferð
til að sjá yður enn einu sinni áður
enn jeg ber beinin — eptir ætlun minni —
fyrir vestan haf. — Jeg hafði ferðazt
svo mikið um Ameríku aptur á bak og
áfram, að jeg komst að raun um, að ein
og hin sama vegalengd varð töluvert
dýrari, ef hún var tekin (keypt) í pört-
um og farbrjef eigi tekið fyrir alla leið-
ina í einu lagi. Fyrir þá sök fór jeg
þess á leit við „Allanlínuna“ — sém
stendur í sambandi við flest öll járn-
brautaíjelög í Vesturheimi — að hún
gæfi Islendingum farbrjef alla leið hjeð-
an til þess staðar í Vesturheimi, sem
þeir ætluðu sjer til, þannig að þeir færu
og væru alla leið á hennar (línunn-
ar) ábyrgð, og þyrftu eigi að eiga
neitt um neitt við aðra. Forstjóri Allan-
línunnar í Glasgow hefir lofað mjer að
koma þessu til leiðar eptirleiðis og þar
í mót hefi jeg lofað að mæla með því
að Allan-línan sæti fyrir fólksflutningi
hjeðan að öllu jöfnu, þ. e. svo lengi
sem aðrar gufuskipalínur eigi byðu betri
kosti. |>etta er allur sá „agent“-skapur
sem jeg hefi með höndum, og vona jeg
að þeir einir muni lasta (ef nokkrir
annars gera það) sem jeg hirði litið um.
Síðan jeg kom, hefi jeg verið spui-ð-
ur svo margra og margvíslegra spurn-
inga, að þó jeg hefði haft tíu tungur og
getað talað í senn með þeim öllum,
hefði jeg samt eigi enzt til að leysa úr
þeim öllum. f>ess vegna ril jeg reyna
að leysa úr þeim helztu smátt og smátt
í „Skuld“, sem nú mun vera eitt hið
alþýðlegasta blað hjer á landi. Mjer er
að vísu kunnugt, að margir landarmínir
eru mjög andstæðir útflutningi hjeðan af
landi til Vesturheims, og sumir skoða
hann jafnvel sem einskonar fóðurlands-
svik. En jeg get ekki verið á þeirra máli í
neinu tilliti. Allir skynsamir og frjáls-
lyndir menn hljóta að viðurkenna, að
rjettast er að segja í því efni, eins og
vera ber við álfana á nýársnótt: „komi
þeir sem koma vilja og fari þeir sem
fara vilja“. Reynslan liefir líka sýnt, að
vesturfarir eru hollar Norðurálfu þjóðum,
t. d. Norðmönnum, frændum vorum. f>eiin
hefir aldrei á æfi sinni fleygt eins áfram
eins og síðan vesturfarirnar hófust það-
an fyrir rúmum 50 árum. f>að er held-
ur eigi lítið, sem hefir þokað áfram og
færzt í lag hjer á landi á 4 árum liinum
síðustu. Hver sem satt vill segja, hlýtur
að játa að það er bæði margt og mikið.
f>að má færa mörg rök fyrir því, að það
er óþarft og ástæðulaust að óttast vest-
urfarirnar jafn mikið og margir virðast
gera hjer á landi. En í þessu sinni
leyíir hvorki timi nje rúm að orðlengja
meir um það efni, enda álít jeg það ó-
þarft, með því það liggur hverjum skyn-
sömum manni í augum uppi, ef rjett er
að gáð. Jeg kem þá aptur til spurn-
inga þeirra, sem upp hafa verið bornar
fyrir mjer. Flestar þeirra hafa lotið
að eptirfylgjandi greinum:
1. Er Ameríka í raun og veru nokkru
betra land enn gamla ísland?
2. Hvar í Ameríku er íslendingum
ráðlegast að taka sjer bólfestu?
3. Hverjum helzt er ráðlegt að flytja
þangað ?
f>essum spumingum skal jeg nú reyna
að svara í röð með sem fæstum orðurn.
Fyrsta spurningin kemur af því, að menn
trúa eigi allskostar sögum þeim, sem
menn hafa heyrt eða lesið frá Ameríku,
og vera má, að menn trúi heldur eigi
því sem jeg segi. Að því get jeg eigi
gjört, en segja skal jeg það sannasta
sem jeg veit, og það er að:
í Ameríku er meira mannfrelsi,
jafnrjetti, menntun og auðsæld enn í
nokkru öðru landi, sem jeg þekki til,
en Island er eitt af hinum aumustu, ef
eigi aumast allra landa, sem siðaðir
menn byggja, þegar á allt er litið og sjer
í lagi jarðargróða og tíðarfar. — Upp
á aðra spurninguna svara jeg hiklaust:
Austurhlutinn af Dakóta er af öllum
innlendum og útlendum mönnum, sem
til þekkja, álitinn einn hinn byggilegasti
staður í Ameríku á þessum tíma, og
norðurhlutinn af ansturpartinum, þ. e.
vestri hdmingurinn af hinum nafnfræga
Rauðárdal, er nú haldinn hið hezta hveiti-
land í Norður-Ameríku. — Hveiti er
sú korntegund, sem mest er metin í
Ameríku, því það er b»ði dýrast og
fyrir það fást ætíð peningar. Mjer er
sjálfum kunnugt að bændurnir í Pembina-
sveit (norðast í Dakóta) fengu í liaust
er leið 25—30 bushel* hveitis af ekr-
unni til jafnaðar, þar sem bændur í
suðurhluta Minnisota (Lyon-Lincoln- og
Houston sveitum) fengu eigi meira, eptir
sögn þeirra sjálfra og annara, en frá
8 til 15 bushel til jafnaðar af ekrunni.
Dakóta er öldumynduð grassljetta og
skógur að eins með ám og vötnum. f>ang-
að streymir nú fólk þúsundum saman,
bæði innlendii- og útlendir, og þó Dakóta
síe geysistórt land, mun eigi á löngu líða
áður beztu löndin verða upptekin. Fyrir
þá skuld er fyrsti tími ugglaust beztur
þeim, sem á annað borð hyggja á „vest-
urfór“. Bandaríkja-stjórn gefur hverjum
fullorðnum manni, karli sem konu,
homestead (heimilisjörð) 150 ekrur, og
þar með treeclaim (trjáplöntunarland)
aðrar 160 ekrur með þeirri hvöð að planta
skóg á 10 ekrum, og þarf maður
eigi að búa á því landi. í Minnesóta
eru beztu stjúrnarlöndin þegar upptekin,
en nóg er þar af járnbrautarlöndum og
ymsum öðrum löndum, sem eigi fást
nema til kaups. Um „Nýja ísland“
þarf varla að tala. Flestum mun orðið
kunnugt, að landið liggur of lágt og
er of blautt til þess að veruleg akur-
yrkja geti þrifizt þar, nema með ærn-
um kostnaði og löngum tíma, þó land-
ið að öðru leyti haíi marga góða kosti.
— f>egar til hinnar 3. spurningar kemur,
*) 1 bushel hveitis er 60 pund,