Fróði - 06.11.1880, Blaðsíða 3

Fróði - 06.11.1880, Blaðsíða 3
1880. F R Ö Ð I. 297 25. bl. 295 296 að í>au sjeu góð og gagnleg, og pað er vonanda, að flestir taki móti fleiin feg- ins hendi og hlvði J>eim, sem hollum og dyggvum pegnum ber að gera, sjer og sínum, 'pjóð sinní og ættjörð til gagns og uppbyggingar. En skyldi út af pessu bera i einhverjum stað, pá vil jeg vona, að prestur og sóknarnefnd, og annars hver góður maður i söfnuðinum, geri allt, sem i peirra valdi stendur til að reka alla pá til að hlýða pessum lögum, er eigi Idýða peim af frjálsum vilja. Foreldrar og húsbændur verða sjálfir að kenna börnunum eða fá aðra tilað gera pað, en prestur og sóknarnefnd að sjá um, að engin undanbrögð eða hirðu- leysi í pessu líðist neinum. Til pess að eptirlitið komi að fullu gagni, verða pessir eptirlitsmenn að reyna böruin við og við í skrift og reikningi, og hclzt að skýra svo frá pví á almennum safnaðar- fundi hvers peir verða vísari. Yitnisburði pá, sem prestur gefur hverju barni einu sinni á ári í húsvitjunarbók sinni, ætti hann einnig að lesa upp í heyranda hljóði á safnaðarfundi. En menn verða enn fremur að hafa sjer hugfastf að til menntunar parf meira enn að komast fram úr að lesa á bók, skrifa eitthvað upp á blað, eða geta reiknað uppsett dæmi á spjaldi. þetta verða börnin sjálfsagt fyrst og fremst að hera, en pau purfa og leiðbeininga við til pess að geta fært sjer pessa kunnáttu í nyt. |>að parf t. d. að sjá til pess, að pau lesi eitthvað dálítið, sem getur valíið og glætt hjá peim tilfinninguna fyrir hinu sanna, góða og fagra, og pessar leiðbein- ingar getur presturinn og aðrir góðir menn i söfnuðinum allra bezt gefið börn- unum í sameiningu á safnaðarfundum og svo einnig komizt par eptir hvað vel hvert peirra notar sjer pessar leiðbein- ingar. í lögunum er prestum og með- hjálpurum (sóknarnefndum) falið á hend- ur að skera úr pví, hvenær börnin sjeu orðin hæf tii að læra skrift og reikning, en pess úrskurðar parf varla í nokkru tilfelli, pvi alhr vita, að hvert heilbrigt bam er hæft til að byija á peiin lær- dómi pegar pað er 7 vetra og raunar optast fyrri. En verið getur að ein- hverjar ástæður kunni að vera til pess sumstaðar að setja dálítið hærra aldurs- takmark. Al-durstakmarkið má pó eng- an veginn setja of seint, og að ætlun miuni alls eigi síðar enn barnið er 9 verta. •! eg alít pað of lina ákvörðun, sem til orða kom á hjeraðsfundi Eyiirð- inga 9. sept. næstl. (sjá Fróða, 22. bl., 257. dáik), að kennslan mætti ekki byrja seinna enn pá er börnin eru 10 ára göm- ul, og pó skyldi eigi pjappa að foreldr- um og húsbændum til að byrja pessa kennslu fyrri enn barnið er 12 ára. Úr pvi prestur og sókuarnefnd skiptir sjer nokkuð aí fræðslu barnanna í sókninni a annað borð, pá munar prestinn og nefndiua ekki mikið um að hafa á skrá siuni öll börn frá 9 til 14, og pó heldur til 16 ára, og pjappa, ef pörf gerist, að foreldrum og húsbændum tii að sjá peim fvrir nokkurri tilsögn á öllu pessu ald- urskeiði að vetrinum. Tilsögnin munpó allt fyrir pað varla verða svo stórkost- leg að hætt sje við, að börnin verði of lærð, eður óparflega vel að sjer. Kostn- aður foreldranna parf heldur ekki að verða öllu tilfinnanlegri pó miruii tillögu sje fylgt, pví sje lengi dregið að byrja á pví að segja barninu til, pá verður sjálfsagt opt ekki nema um tvennt að tefla, annaðhvort lærir barnið ekki neitt teljandi, eða pá verður að taka pað burt og koma pví annars staðar niður á kostn- að peirra, sem barnið eiga að annast. og liklega allopt að taka meðgjafarkostn- aðinn lögtaki hjá peim, ef pá er nokkuð að taka. Reynslan virðist sýna, að margir leggi ineiri alúð við að koma börn- um inn í heiminn heldur enn að ala pau svo upp, að pau verði að almennilegum mönnum og uppbyggilegum í heiminum. En, bræður mínir, petta má eigi svo til _iöa, N. N llokafregn. I Reykjavík eru nýlega útkomin frá Isafoldarprentsmiðju ljódmæll ept- |p <«rim Tliomseii. doktor í heim- speki. Kostnaðarmenn: Björn Jónsson og Snorri Pálsson. Á pessari litlu bók er safn af fógrum smákvæðum, 46 tals- ins. Höfundurinn, sem allir hljóta að telja meðal pjóðskálda vorra, pótt eigi liggi eptir hann mikið að vöxtunum, er smekkmaður mikill og hinn vandvirkasti par sem um skáldskaparverk er nð ræða, enda er langt um meira undir pví kom- ið, að skáldverk sjeu sainin með smekk. enn að miklu sje af kastað. Vjer höf- um nú í landinu helzt til mnrga, er fylgja gagnstæðri reglu, sem hrúga niður skáld- verkum, er fremur eru löguð til nð spilla fegurðartilfinning pjóðarinnar enn að laga hana, og pvi gleðilegra er að hitta slik gullkorn sem pessi kvæði innan um grjót- mölina. Bókin er að pappír og prentun hin vandaðasta, er prentuð hefir verið hjer á landi. Jónas söngfræðingur Helgason i Reykjavík liefir nýlega gefið út í annað sinn siingreglur pær, er hannsaindi og ljet prenta fyrir nokkrum árum, og er pessi nýja útgáfa aukin ogendurbætt. það er sannarlega allrar virðingar og viðurkenningar vert, hversu pessi maður hetír brotizt áfram gegnum rnaiga erfið- leika og hindranir til pess fyrst og fremst að læra sönglistina og fullkoinna sig sem bezt í lienni, og síðan að efiahana og útbreiða í landinu. Xú í vetur hefir Jónas 7 lærisveina, sem hann kennir að slá organ eða „harmonium“, og eru peir flestir að komnir úr ymsum sveitmn. þar að auki kennir hann söng í kvenna- skólanum og barnaskólanum, seiu að undanförnu. Og enn heldur hann söng- æfingar tvisvar í viku með allinörguiu (yfir 30) uiigmennum, bæði sveinum og meyjum. (Aðsént.) La.ndshöfðingi hefir í um- boði konungs gefið Jóni ritara Jónssyni, 2. alpingismanni Skagfirðinga, erindis- brjef til uð takast á hendur rannsóknir um pað, hverjir hafi brotið laxakistur Thomsens úr Elliðaánum, og veitt rit- aranum þar nieð — að sinu leyti eins og í kláðamálinu — fullt vald til rjett- arkalda og rannsóknardómarastarfa bæði i lögsagnarumdæmi Gullbringu- og Kjós- arsýslu og fyrir utan pað — líklega svo langt sem ríki konungsins nær, ef ekki lengra. Landsyfirrjetturinn áleit hjer um ár- ið, að pað væri ekki samkvæmt lands- lögum vorum, að fá pannig einum manni í hendur vald í einstöku máli til a.ð vaða sem dómari yfir öll hjeruð, par sem aðrir reglulegir hjeraðsdómarar eru skipaðir, og allur porri landsmanna er víst á sama máli. En ga.gnstætt álit hafði hæstirjett- ur Hana, sem sumir trúa að sje óskeik- ulli enn sjálfur páfinn í Rómi, ef óskcik- ulli mætti verða. Sumir eru farnir að spá pví, að rit- arinn verði í priðja og síðasta sinni alls- herjar-rannsóknar-dómari í trúarbragða- efnum, en áðui- muni hann pó fá af landsjóði ferðastyrk til Spánar að læra. 13. sept. setti landshöfðingi fyrver- anda sýslumann porstein Jónsson til að vera málaflutningsmann við yfirdóminn frá 1. okt. p. á., pannig að hann missi jafnmikils af eptirlaunum sínum og pókn- un peirri nemur, er sýslan pessari er ætluð með 9. gr. B. 4. ijárlaganna, og var s. d. löggilding landshöfðingja frá 5. okt. 1878 handa Jóni ritara Jónssyni sem settum málaflutningsmanni úr gildi numin. — 30. ág. sæmdi konungur Eggert Brievi sýslumann Skagfirðinga riddara- krossi dannebrogsorðunnar, og sania dag hreppstjórana porleif Kolbeinsson á Stóru-Háeyri í Arnessýslu og Hjálinar Hermannsson á Brekku í Suðurmúlasýslu heiðursmerki dannebrogsmanna. Af sjóði peim er Kristján kopungui' 9. stofnaði til minningar um púsundára hátíð íslands hafa nú i ár verið veittar heiðursgjafir fyrir jarðabætur: Erlendi Páhnasyni í Tungunesi í Húnavatnssýslu 160 kr. og Jbni Bjarnarsyni á Austvaðs- holti í Rangárvallasýslu 160 kr. — Ur Reykjavik er skrifað 18. okt., að búið sje að reisa alpingishúsið og byrjað a.ð leggja pakið á pað. Frá pví loksins var tekið fyrir alvöru til bygging- arinnar, hefir hún mátt heita að ganga mjög vel. þar hefir verið hið bezta tækifæri fyrir landsmenn til að læra að höggva stein og hlaða stejnveggi, pó færri úr hinum íjarlægari hjeruðum, en æskilegt hefði verið, liafi sætt pví, þ>es« má pó geta, að tveir ungir menu úr þingeyjarsýslu hafa starfað við steinverk- ið í sumar, og báðir pótt reynast vel. Af mörguin (milli 10 og 20) íbúðar- húsum, sem byggð hafa verið par í bæn- um á pessu sumri, or hús peirra asses-

x

Fróði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróði
https://timarit.is/publication/115

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.